Η συνδρομή της Εκπαίδευσης από απόσταση στην Περιφερειακή Ανάπτυξη
Νικόλαος Καρανάσιος
Επίκουρος καθηγητής
Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων, ΤΕΙ Σερρών
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η ανάπτυξη των περιφερειών εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, μεταξύ των οποίων είναι και η διαθεσιμότητα των ανθρώπινων πόρων, με την έννοια των εργασιακών ικανοτήτων (skills), η προσαρμοστικότητα των εργαζομένων και των επιχειρήσεων στις τεχνολογικές, οικονομικές, διαρθρωτικές και νομικές εξελίξεις.
Η ερήμωση των περιφερειών, μια από τις αιτίες ελλιπούς ανάπτυξής τους, αφορά την αναζήτηση εκπαιδευτικού περιβάλλοντος του οποίου η υποσχόμενη κατάληξη είναι ένα σχετικά βέβαιο και σχετικά καλύτερο εργασιακό περιβάλλον.
Η εκπαίδευση από απόσταση ανατρέπει την υποχρεωτική ροή της μετάδοσης της γνώσης. Αντί να μεταβαίνει ο εκπαιδευόμενος στο χώρο που διδάσκει ο εκπαιδευτής, ο εκπαιδευτικός χώρος «μεταβαίνει» ή είναι δυνατό να μεταβεί, στο χώρο του εκπαιδευομένου.
Το αποτέλεσμα είναι η απαλοιφή των κινήτρων για μετανάστευση, τόσο των αρχικά εκπαιδευομένων όσο και των συμμετεχόντων στη «δια βίου μάθηση», αλλά και η στήριξη της τοπικής επιχειρηματικότητας.
ABSTRACT
Regional development is affected by a variety
of factors, among which the disposability of local skills, as well as the
adaptability of workers and enterprises to the ever changing technological,
economical, structural and legal environment.
The abandonment of the remote regions, One of
the main causes of their lack of development, is connected to seeking a better
educational environment, promising a more certain and better working future.
Distance learning redefines the learning
procedure. Instead of relocating the trainee, transports the trainer at his
location.
The result is the extinction of the immigration
motivation, both the initially trained and the life-long learners, as well as
the support of the local entrepreneurship.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Κάθε γεωγραφική ενότητα που έχει μια μορφή αυτονομίας στις αποφάσεις που την αφορούν και μέσα στα όριά της οι κάτοικοι πραγματοποιούν το μεγαλύτερο μέρος από τις δοσοληψίες τους, μπορεί να ονομαστεί «Περιφέρεια».
Η προτίμηση της πραγματοποίησης των δοσοληψιών στα όρια της «περιφέρειας» δημιουργεί συνθήκες αυτοτελούς οικονομίας στην οποία εμφανίζονται διαφορετικά οικονομικά μεγέθη, όπως κατά κεφαλή προϊόν, ανεργία, πολλαπλασιαστής, εκβιομηχάνιση, ακόμη και διαφοροποιημένος πληθωρισμός.
Με τον όρο «περιφέρεια» δεν εννοείται υποχρεωτικά η θεσμοθετημένη διαίρεση της Ευρώπης και μάλλον σπάνια ανταποκρίνεται στα κριτήρια της αυτόνομης οικονομικής ενότητας. Για τη χώρα μας τα κριτήρια αυτά ικανοποιούνται πολύ περισσότερο από τη γεωγραφική ενότητα του Νομού, όπως στη νότιο Ιταλία από την Provincia, στην Πορτογαλία Regiao και την Ισπανία Alcalde Κοινό χαρακτηριστικό τους είναι το ανάγλυφο του εδάφους, που είχε σαν αποτέλεσμα να περιορίζονται οι δοσοληψίες στα όριά τους εξαιτίας της δυσκολίας των συγκοινωνιών και των μεταφορών. Παρά το γεγονός ότι στα τελευταία χρόνια οι συνθήκες μεταφορών και συγκοινωνιών έχουν αλλάξει, οι προσωπικές σχέσεις εμπιστοσύνης που έχουν αναπτυχθεί, κυριαρχούν, αφού άλλωστε πρόκειται για μικρές σχετικά κοινωνίες.
Η συστηματική μελέτη της οικονομικής επιστήμης, προκειμένου να εξηγηθούν τα φαινόμενα της ανισότητας των περιφερειών και να προσδιοριστούν οι παράγοντες που τα προκαλούν, ώστε να διατυπωθούν οι δημοσιονομικές παρεμβάσεις, όπως κίνητρα επενδύσεων, διαφοροποίηση της φορολογίας, διαφοροποίηση του κόστους ασφάλισης των εργαζομένων, επιδότηση εργαζομένων κλπ, κατέληξαν σε έναν ολόκληρο κλάδο που διατύπωσε και εξακολουθεί να διατυπώνει διάφορες θεωρίες περιφερειακής ανάπτυξης. Τα μέτρα που λήφθηκαν, υλοποιώντας τις θεωρίες, είχαν εξαιρετικά μικρή απόδοση και σταδιακά εγκαταλείπονται.
Ενδεικτικά αναφέρονται μερικά, όπως η εγκατάσταση μεγάλων παραγωγικών μονάδων του ευρύτερου δημόσιου τομέα, η επιχορήγηση εγκατάστασης επιχειρήσεων, η κάθε μορφής επιδότηση της λειτουργίας παραγωγικών μονάδων, φοροαπαλλαγές, εισφοροαπαλλαγές, επιδότηση θέσεων εργασίας, επιδότηση πρώτων υλών και άλλα.
Η σύγχρονη τάση για τη λήψη μέτρων που πιστεύεται ότι είναι σε θέση να επιφέρουν ανάπτυξη των περιφερειών, κινείται προW την κατεύθυνση της τόνωσης της τοπικής επιχειρηματικότητας και μάλιστα των νέων και ακόμη ειδικότερα αυτών που έχουν καινοτόμες ιδέες για προϊόντα ή και υπηρεσίες.
Θεωρώντας την περιφέρεια σαν ένα αυτόνομο οικονομικό σύστημα μέσα στο οποίο ο τοπικός πλούτος αποτελείται από το σύνολο των επενδύσεων, το εισόδημα των κατοίκων προκύπτει από τη χρησιμοποίηση των επενδύσεων, που όσο άνισα και αν διανέμεται, βελτιώνει τους αναπτυξιακούς δείκτες, όχι μόνο τους οικονομικούς.
Είναι πλέον αυτονόητο ότι και οι νέες επενδύσεις και αυτές που έχουν κληρονομηθεί από το παρελθόν, ακολουθούν τους κανόνες της αειφορίας, τουλάχιστον σε ότι αφορά το περιβάλλον.
Μια από τις πολιτικές της περιφερειακής ανάπτυξης ήταν και σε πολύ μικρότερο βαθμό συνεχίζει να είναι, η προσέλκυση ξένων επενδύσεων, ξένων με την έννοια της έδρας σε άλλη περιφέρεια. Αυτή η πολιτική υποβαθμίζεται σταδιακά επειδή οι ξένοι προς την περιφέρεια επενδυτές επεκτείνουν τις επενδύσεις τους όσο υπάρχει συγκριτικό πλεονέκτημα, συνήθως τα λεγόμενα κίνητρα ή και το χαμηλότερο κόστος εργασίας. Σταδιακά αναβαθμίζεται η τόνωση της τοπικής επιχειρηματικότητας, πιστεύοντας ότι οι τοπικές επενδύσεις επεκτείνονται τοπικά εφόσον είναι κερδοφόρες και με καθαρά κριτήρια υπάρχουσας και αναμενόμενης απόδοσης.
Η ίδια η μορφή των μέτρων αλλάζει σταδιακά. Από την άμεση παροχή χρήματος, ως κινήτρου, προκειμένου να μειωθεί το κόστος της επένδυσης ή και της λειτουργίας, προς την έμμεση, δηλαδή τη μείωση του κόστους των υπηρεσιών που απαιτούνται για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων, όπως είναι η εκπόνηση επιχειρηματικών σχεδίων, ερευνών της αγοράς, πιστοποίησης ποιότητας, μηχανοργάνωσης, έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης κλπ.
Η αρχική απόφαση των επενδυτών να πραγματοποιήσουν ή όχι ένα επενδυτικό σχέδιο που να υλοποιεί μια επιχειρηματική ιδέα, εξετάζει πολύ σοβαρά την τοπική διαθεσιμότητα εκπαιδευμένου προσωπικού ή εκπαιδεύσιμου, εφόσον είναι δυνατό να εκπαιδευτεί τοπικά.
ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Οι προϋποθέσεις της τοπικής ανάπτυξης, όπως έχουν υιοθετηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση και αποτελούν πλέον τις κατευθύνσεις της πολιτικής «συνοχής», κινούνται σε τέσσερις τομείς.
Σε όλους αυτούς τους τομείς εμπλέκεται και η εκπαίδευση, ιδιαίτερα η τριτοβάθμια και κυρίως η τεχνολογική, τόσο στο σχεδιασμό των επιμέρους «αναπτυξιακών έργων» όσο και στην υλοποίηση και λειτουργία τους.
Σε πολιτικό επίπεδο, άλλωστε, η Ευρώπη μεταβάλλει τη διοικητική της διάρθρωση και μεταβαίνει σταδιακά από μια Ένωση Κρατών σε μια Κοινότητα Περιφερειών, όπου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συντονίζει τις δραστηριότητές τους, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα νομοθετεί και οι ίδιες οι Περιφέρειες θα αυτοδιοικούνται συνολικά, με την έννοια και της οικονομικής αυτονομίας (με δικά τους έσοδα από δικούς τους φόρους και άλλους πόρους), ενώ σταδιακά ο ρόλος του Κράτους τείνει να περιοριστεί στο συντονισμό των Περιφερειών, τη διοίκηση των κοινών Υπηρεσιών (όπως η Εθνική Ασφάλεια, η εξωτερική πολιτική, τα εθνικής εμβέλειας Δημόσια έργα κλπ.), ως εκτελεστική εξουσία και τη συνολική πολιτική, ως Νομοθετική.
Το αναμενόμενο αποτέλεσμα, που είναι η τοπική ανάπτυξη, περιγράφεται ως:
Υποδομές, που να επιτρέπουν την ανάπτυξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών.
Ανάπτυξη των τοπικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, κατά προτίμηση με τοπικές επενδύσεις, ώστε να αυξηθεί η απασχόληση.
Ενθάρρυνση της επιχειρηματικότητας των νέων, ιδίως επιστημόνων, ώστε να δημιουργηθούν μικρές φιλόδοξες και οπωσδήποτε καινοτόμες επιχειρήσεις, από τις οποίες θα προκύψουν οι μεγαλύτερες του μέλλοντος, θα δώσουν όμως διέξοδο απασχόλησης ήδη από την έναρξη του σχεδιασμού τους. Παράλληλα θα δραστηριοποιήσουν τους φοιτητές και τους εκπαιδευτικούς προς την κατεύθυνση της εφαρμοσμένης έρευνας στα Πολυτεχνεία, τα ΤΕΙ και τα Πανεπιστήμια.
Με την ταυτόχρονη μέριμνα για το περιβάλλον εξασφαλίζεται μια «αειφόρα» ευφυής ανάπτυξη και μάλιστα με τρόπο που να μην έχει ανάγκη συνεχούς χρηματοδοτικής υποστήριξης των λιγότερο ανεπτυγμένων Περιφερειών, είτε από εθνικές είτε από Κοινοτικές πηγές.
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ
Η παραδοσιακή περιφερειακή πολιτική είχε τους ίδιους στόχους, απέβλεπε δηλαδή στη βελτίωση των οικονομικών και πολιτιστικών δεικτών στις περιοχές που παρουσίαζαν έλλειμμα, αλλά με διαφορετικό τρόπο, δηλαδή:
ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ
Οι σύγχρονες περιφερειακές πολιτικές στηρίζονται στην επικοινωνία και τη συγκοινωνία, όπως άλλωστε είναι αναμενόμενο, στα πλαίσια της παγκοσμιοποιημένης πλέον οικονομίας.
Στοχεύουν στην άρση των εμποδίων που υπήρχαν και παεμπόδιζαν την ανάπτυξη, όπως η απομόνωση, η έλλειψη υποδομών, η έλλειψη καταρτισμένων στελεχών, η έλλειψη επιχειρηματικής νοοτροπίας (ως ανάληψη επιχειρηματικού κινδύνου), η έλλειψη περιβαλλοντικής συνείδησης και η κατεστημένη δυσπιστία στους εξειδικευμένους επιστημονικούς συμβούλους.
Η εκπαίδευση και η έρευνα ωθούνται σε συνεργασία με την παραγωγή και το εμπόριο.
Υποβαθμίζεται ο ρόλος του Δημόσιου τομέα, χωρίς να μετακινούνται οι αρμοδιότητες λήψης αποφάσεων και σχεδιασμού αναπτυξιακής πολιτικής στον ιδιωτικό τομέα, αλλά με την ανάπτυξη τοπικών εταιρικών σχέσεων μεταξύ φορέων του Δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και των ίδιων των ιδιωτών, συνήθως με τη μορφή των «μη κερδοσκοπικών επιχειρήσεων», όπως είναι και οι Αναπτυξιακές Εταιρίες.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Η υλοποίηση της σύγχρονης περιφερειακής πολιτικής, ιδιαίτερα στις λιγότερο αναπτυγμένες περιοχές, συναντά μια σειρά από δυσκολίες, όλες συνυφασμένες με την εκπαίδευση και την έρευνα.
Μια πρώτη απαρίθμηση των δυσκολιών περιλαμβάνει τη δυσχέρεια εξεύρεσης εξειδικευμένου προσωπικού για τη στελέχωση των φορέων ανάπτυξης και των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα στους παρακάτω τομείς:
Όλες οι παραπάνω ικανότητες, σε συνδυασμό με επαρκή χειρισμό ξένων γλωσσών, ή τουλάχιστον της αγγλικής.
Είναι εύκολο να προσδιοριστεί ότι η έλλειψη αυτή οφείλεται στο φαύλο κύκλο που μπορεί να περιγραφεί ως έλλειψη επιχειρήσεων – έλλειψη τοπικών μελετητικών γραφείων – ελλιπής ζήτηση από την αγορά εργασίας – ελλιπής εκπαίδευση – έλλειψη εκπαιδευτικού προσωπικού με εμπειρία εφαρμογής.
Στις αναπτυγμένες περιοχές, όπου και οι αναπτυξιακές πολιτικές σχεδιάζονται, αφενός δεν παρουσιάζονται τέτοιες συνθήκες, αφετέρου οι πολιτικές προέκυψαν από τις θετικές εμπειρίες ισότιμων εταιρικών σχέσεων μεταξύ του Δημοσίου και των ιδιωτών, ακόμη και στην πληρωμή των δαπανών, και τη συμμετοχή της εκπαίδευσης και της έρευνας με συγκροτημένο και συστηματικό τρόπο, ιδιαίτερα μέσα από τα «Γραφεία Διασύνδεσης, πρακτικής άσκησης και παροχής υπηρεσιών» (Liaison Offices).
Με τον τρόπο αυτό, ο οποίος προϋποθέτει ενεργό συμμετοχή της εκπαίδευσης όλων των βαθμίδων, έχει παρατηρηθεί μια θετική ανατροφοδότηση του συστήματος της περιφερειακής ανάπτυξης, με τους παρακάτω μηχανισμούς:
Η τριτοβάθμια εκπαίδευση αποτελεί τη δεξαμενή επιστημονικού σχεδιασμού (think tank) της τοπικής οικονομίας, του τοπικού πολιτισμού και της μέριμνας για το περιβάλλον, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί την πηγή των καινοτομιών στην επιστήμη, την παραγωγή και το εμπόριο. Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι τα θεσμικά όργανα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε θέση να καθορίσουν την πολιτική, αλλά τα ακαδημαϊκώς ενεργά πρόσωπα τα οποία θα επιλέξει ο ευρύτερος Δημόσιος τομέας και οι ιδιώτες, με βάση τις προτάσεις που υποβάλλουν (proposals).
Η τριτοβάθμια εκπαίδευση αποτελεί, επίσης έναν άριστα (συνήθως) εξοπλισμένο χώρο, στον οποίο μπορούν να δοκιμαστούν καινοτόμες ιδέες, να ερευνηθεί η εφικτότητα μιας επιχειρηματικής ιδέας, να εκτελεστούν μετρήσεις και δοκιμές που απαιτούν ειδική επιστημονική γνώση και εξοπλισμό, να σχεδιαστούν νέα προϊόντα, νέες εμπορικές δράσεις και να αναπτυχθούν διεθνείς συνεργασίες. Ενώ έτσι υπηρετείται η ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, παράλληλα υπηρετείται και η εκπαίδευση των φοιτητών, αλλά και το ίδιο το προσωπικό της εκπαίδευσης συντηρεί την επαφή του με τα πραγματικά προβλήματα της παραγωγής.
Τέλος, στα ΑΕΙ είναι απαραίτητο να εκτελείται και βασική επιστημονική έρευνα, η οποία να υπηρετεί την επιστημονική ανάπτυξη, την εκπαίδευση και τη δημιουργία νέας γνώσης, ώστε με τη σειρά της να τροφοδοτήσει την εφαρμοσμένη έρευνα και την ανάπτυξη καινοτομιών.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Μια από τις προσπάθειες διάσπασης του φαύλου κύκλου της μεταφοράς γνώσης, είναι και η εκπαίδευση από απόσταση.
Οι τρόποι με τους οποίους ενεργεί, ή αναμένεται να ενεργήσει, η ανάπτυξη και διάδοση της εκπαίδευσης από απόσταση, δεν είναι μόνο εκπαιδευτικοί. Τα αναμενόμενα αποτελέσματα καλύπτουν δημογραφικά ζητήματα, ζητήματα παροχής υπηρεσιών στις επιχειρήσεις, ζητήματα εξοικονόμησης τοπικού πλούτου, συμμετοχή στα έσοδα, ανάπτυξη επικοινωνιακών υποδομών και ανάπτυξη κοινωνικών ομάδων.
Εκπαιδευτικά
Κανένα τριτοβάθμιο εκπαιδευτικό ίδρυμα δεν είναι σε θέση να συγκεντρώσει όλους τους εξειδικευμένους επιστήμονες σε όλους τους τομείς. Με την εκπαίδευση από απόσταση είναι δυνατό κάθε ενότητα και κάθε θέμα μιας επιστημονικής περιοχής να διδάσκεται από διαφορετικούς επιστήμονες, ακόμη και με αντικρουόμενες θέσεις. Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατή η μεγιστοποίηση τόσο της εμβάθυνσης σε ένα επιστημονικό αντικείμενο όσο και της έκτασης των θεωριών, των σχολών και άλλων προσεγγίσεων.
Είναι δυνατή η άμεση επικοινωνία μεταξύ διδασκόντων και διδασκομένων, μέσα από τεχνολογίες που επιτρέπουν, είτε τον ηλεκτρονικό συντονισμό μιας απ’ ευθείας επικοινωνίας, είτε τη γρήγορη μεταβίβαση κειμένων, εικόνων, κινούμενων εικόνων, ήχου, σχεδίων κλπ ώστε, τόσο ο εκπαιδευτικός όσο και ο εκπαιδευόμενος να τα μελετήσουν στον καταλληλότερο, γι’ αυτούς, χρόνο.
Καθιστά δυνατή τη μεγιστοποίηση της προετοιμασίας μιας «διάλεξης» (ενός μαθήματος) επειδή περιορίζει τις επιστημονικές ενότητες για κάθε εκπαιδευτικό, έχει μεγάλη επαναληψιμότητα (μπορεί να μεταδοθεί πολλές φορές, ή να αναπαραχθεί), μπορεί να προετοιμαστεί από τον εκπαιδευτικό στον καταλληλότερο, γι’ αυτόν, χρόνο και, τέλος, τον απελευθερώνει από το ωράριο διδασκαλίας, ώστε να επιδοθεί περισσότερο στην εμβάθυνση της επιστημονικής του περιοχής ή την άσκηση άλλων ακαδημαϊκών και μη δραστηριοτήτων.
Καθιστά δυνατή την πρόσβαση σε εκτεταμένη βιβλιογραφία, είτε αυτή προτείνεται από τον κάθε φορά εκπαιδευτικό, είτε αναζητείται από τους εκπαιδευόμενους στις ηλεκτρονικές (πλέον) βιβλιοθήκες, που χωρίς αυτές δεν είναι δυνατή μια ολοκληρωμένη εκπαίδευση από απόσταση.
Εθίζει τους εκπαιδευομένους στη χρήση νέων επικοινωνιακών τεχνολογιών και την αναζήτηση επιστημονικών, τεχνικών και οικονομικών πληροφοριών, οι οποίοι αυτοεκπαιδεύονται στην εκτίμηση του βαθμού εμπιστοσύνης στις πηγές πληροφόρησης.
Δημογραφικά
Επιτρέποντας την εκπαίδευση χωρίς μετακίνηση από τον τόπο κατοικίας, διατηρείται ο πληθυσμός, όλων των ηλικιών, αφού η εκπαίδευση από απόσταση δεν απευθύνεται μόνο στις κλασσικές εκπαιδεύσιμες ηλικίες, όπως επίσης περιλαμβάνει και τη «δια βίου μάθηση», την «επανεκπαίδευση», τη «μετεκπαίδευση» και την «κατάρτιση».
Συμβάλλει στη διατήρηση των τοπικών δεσμών, όπως της οικογένειας και της γειτονιάς, με αποτέλεσμα την αντιμετώπιση της ανάγκης μετανάστευσης για την εξεύρεση καλύτερων συνθηκών εργασίας με την επιθυμία διατήρησης των δεσμών με αυτό που αποκαλείται «ιδιαίτερη πατρίδα».
Επιτρέπει το μακροχρόνιο σχεδιασμό των προσωπικών και διαπροσωπικών δραστηριοτήτων, ειδικότερα των περιουσιακών ζητημάτων, ιδίως της ιδιοκτησίας, αφού περιορίζει την ανάγκη για μακροχρόνιες μετακινήσεις, αιτίες παραμονής στον ίδιο τόπο, αλλά και ανάπτυξης του μεγέθους των οικογενειών.
Μειώνει τις δαπάνες παιδείας, υπό την ευρεία τους έννοια.
Βελτιώνει το ποσοστό των επιστημονικά καταρτισμένων, πράγμα που έχει θετικές επιπτώσεις και στην ανάπτυξη πολιτιστικών και ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων στην περιοχή, που η διαθεσιμότητά τους αποτελεί πόλο έλξης πληθυσμού, όπως επίσης και η διαθεσιμότητα Σχολείων και αθλητικών κέντρων.
Κοινωνικά
Επιτρέπει τη συμμετοχή των οικονομικά ασθενέστερων, αφού δεν είναι απαραίτητο να μετακινούνται από τον τόπο καταγωγής τους και να καλύψουν το κόστος μιας ανεξάρτητης διαβίωσης.
Επιτρέπει την εκπαίδευση στους ήδη εργαζόμενους, που είτε είναι αναγκασμένοι να συντηρήσουν τον εαυτό τους (μερικές φορές να συμμετέχουν ή και να καλύπτουν πλήρως τις οικογενειακές δαπάνες), είτε δεν θέλουν να χάσουν τη θέση εργασίας που με δυσκολία έχουν βρει, να ικανοποιήσουν την επιθυμία τους για εκπαίδευση, χωρίς διαταραχή του κοινωνικού ιστού.
Επιτρέπουν τη δημιουργία ομάδων σε εκτεταμένα γεωγραφικά όρια, συχνά και έξω από τη χώρα, με αποτέλεσμα τη μείωση της επιφυλακτικότητας προς οτιδήποτε ξένο που εμφανίζουν οι κλειστές κοινωνίες.
Διευκολύνει τα άτομα με ειδικές ανάγκες που δεν είναι σε θέση να αυτοεξυπηρετούνται, διαμένοντας μόνα σε ένα ξένο τόπο.
Οικονομικά
Δραστική είναι η μείωση του κόστους ανά εκπαιδευόμενο, πράγμα που έχει επιπτώσεις τόσο στην ιδιωτική δαπάνη, όσο και την κοινωνική, αφήνοντας μεγαλύτερο διαθέσιμο εισόδημα, στους πολίτες για κατανάλωση και επένδυση, και στον ευρύτερο Δημόσιο τομέα, πόρους για τη χρηματοδότηση άλλων αναπτυξιακών έργων.
Προσέγγιση των ειδικότερων, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως σύμβουλοι ή μελετητές. Η επιλογή των ειδικότερων να διδάξουν από απόσταση ένα επιστημονικό αντικείμενο είναι, αφενός ανάγκη για την εξασφάλιση της επιτυχίας του συστήματος της εκπαίδευσης από απόσταση, αφετέρου κριτήριο ότι είναι πράγματι οι βαθύτερα γνώστες του αντικειμένου, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να γνωρίζουν ήδη ποιοί είναι οι ειδικότεροι ώστε να τους προτείνουν στις τοπικές επιχειρήσεις.
ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ
Η εκπαίδευση από απόσταση δεν είναι σε θέση να καλύψει όλα τα αντικείμενα εκπαίδευσης. Υπάρχουν αντικείμενα στα οποία η διεξαγωγή ειδικών εργαστηρίων απαιτεί την άμεση καθοδήγηση, όπως είναι η κλασσική χημική ανάλυση, η αντοχή υλικών και άλλα παρόμοια, που δεν είναι δυνατό να διεξαχθούν από απόσταση, οσοδήποτε και αν αναπτυχθούν τα μέσα επικοινωνίας. Άλλα, πάλι αντικείμενα απαιτούν την εξοικείωση του εκπαιδευόμενου με πολύπλοκο εργαστηριακό εξοπλισμό, υπό την καθοδήγηση κάποιου εκπαιδευτή, οπότε δεν είναι δυνατή η από απόσταση εκπαίδευση.
Η έρευνα περιορίζεται σε όσους συμμετέχουν στην κλασσική ακαδημαϊκή κοινότητα, που αν περιοριστεί, θα περιοριστεί και η είσοδος νέων ερευνητών που είναι απαραίτητοι τόσο για την ανακάλυψη και τη διατύπωση νέων θεωριών όσο και για τη διεξαγωγή της εφαρμοσμένης έρευνας.
Περιορίζει σημαντικά τη συμμετοχή στην έρευνα των εκπαιδευομένων, με αποτέλεσμα να περιορίζεται και η ανάπτυξη του ερευνητικού πνεύματος.
Αποτελεί ανατροπή της φυσικής επαφής εκπαιδευτή – εκπαιδευομένου και του ψυχολογικού κλίματος που δημιουργεί την έμπνευση της εικόνας του «δασκάλου», η οποία έχει άμεση απήχηση στην αποδοτικότητα του εκπαιδευομένου.
Όπως και στα συνέδρια, η σημασία του διαδρόμου και των κοινωνικών εκδηλώσεων ανταγωνίζεται τις εισηγήσεις, έτσι και στην εκπαίδευση οι κοινωνικές δράσεις των εκπαιδευομένων συναγωνίζονται τα μαθήματα. Εκεί αναπτύσσεται η άμιλλα, επιλύονται απορίες που δεν εκφράστηκαν στο μάθημα, διατυπώνονται θεωρίες και δυσπιστίες, αναθεωρούνται απόψεις και έστω και μέσα από συγκρούσεις, κτίζεται η παιδεία των άγραφων κανόνων του ανταγωνισμού, της συνεργασίας και της κοινωνικής συμπεριφοράς.
Αποτελεί εκτροπή από τη δυναμική της ακαδημαϊκής κοινότητας, από την οποία έχουν προέλθει σχεδόν όλες οι επιστημονικές και κοινωνικές καινοτομίες έως και επαναστάσεις, που ήταν οι τροφοδότες της σημερινού κατεστημένου, το οποίο όμως περιμένει την ανατροπή του από την ίδια την ακαδημαϊκή κοινότητα που το κατέκτησε και το κατέστησε.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Η περιφερειακή ανάπτυξη, ιδιαίτερα των λιγότερο ανεπτυγμένων περιοχών, εξαρτάται, κατά ένα μέρος, και από τη διάδοση και ανάπτυξη της εκπαίδευσης από απόσταση.
Η διευκόλυνση με κάθε τρόπο, νομικό, οικονομικό και κοινωνικό, της εκπαίδευσης από απόσταση αποτελεί άυλη αναπτυξιακή επένδυση της κάθε τοπικής κοινωνίας και οικονομίας.
Η σύνδεση της παραγωγής και με την εκπαίδευση από απόσταση, δημιουργεί προστιθέμενη αξία και στα δύο μέρη.
Ο σχεδιασμός, η παρακολούθηση και η εκτέλεση προγραμμάτων εκπαίδευσης από απόσταση που δεν ακολουθεί τον συνεταιρισμό του Δημοσίου με τους ιδιωτικούς φορείς και τους ίδιους τους ιδιώτες δεν θα συνεισφέρει αναπτυξιακά.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Οι προτάσεις που ακολουθούν είναι απλή απόρροια της ανάλυσης που προηγήθηκε, δεν σημαίνει ότι αποτελούν την τελική απόφανση, αφού τώρα αρχίζει να συζητείται το θέμα. Κρίθηκε απαραίτητο να διατυπωθούν και προτάσεις, ώστε να διευρυνθεί η αναζήτηση των βέλτιστων λύσεων, που στο παρόν συνέδριο αποτελούν μάλλον την εκκίνηση.
Να αποτελέσει συμπλήρωμα και όχι υποκατάστατο ή εναλλακτική επιλογή στην κλασσική ακαδημαϊκή εκπαίδευση, καλύπτοντας νέους ή και εποχιακά ενδιαφέροντες τομείς, που η προσωρινότητά τους δεν δικαιολογεί την ίδρυση νέων Τμημάτων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Να αποτελέσει τη βάση όλων, πλην των θεμελιακών, σπουδών (με την έννοια της απόκτησης του πρώτου ακαδημαϊκού τίτλου σπουδών), που για όσους δεν τον κατέχουν από ένα κλασσικό ακαδημαϊκό ίδρυμα, να οδηγεί στην απόκτηση επαγγελματικού τίτλου.
Να σχεδιάζεται, να εποπτεύεται και να αξιολογείται από Νομικά πρόσωπα στα οποία θα συμμετέχει ισομερώς ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας, που θα έχουν τη μορφή του μη Κυβερνητικού Οργανισμού ή της μη κερδοσκοπικής εταιρίας, όπου η συμμετοχή των τοπικών επιχειρήσεων δεν θα μπορεί να είναι μικρότερη του 30% ή μεγαλύτερη του 50%.
Να έχει παγκόσμια διάσταση.
Να υποχρεώνει την ανάπτυξη συνεργασιών, μέσα από την τηλε-συνεργασία.
Να αναπτύσσει τον κοινωνικό χαρακτήρα της ακαδημαϊκής κοινότητας με εικονικές «τάξεις» όπου ο κάθε εκπαιδευόμενος θα συμμετέχει μαζί με τους άλλους, τους οποίους και θα βλέπει και θα ακούει, υποχρεωτικά.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ACKNOWLEDGMENTS
Ευχαριστώ θερμά τον πρόεδρο του ΤΕΙ Δρ.
Αναστάσιο Μπαλουκτσή και τον πρόεδρο του BIC Σερρών κ. Ιωάννη Καφετζόπουλο, για τη συμπαράστασή
τους