Αρθρο 5.

Βιβλία πρώτης κατηγορίας.

***(Βιβλίο Αγορών)
1. Ο επιτηδευματίας της πρώτης κατηγορίας, για την άσκηση του
επαγγέλματός του, τηρεί βιβλίο αγορών, σε ξεχωριστές στήλες του οποίου
καταχωρεί:

α) το είδος του δικαιολογητικού, τον αύξοντα αριθμό και τη
χρονολογία έκδοσης ή λήψης του και το ονοματεπώνυμο ή την επωνυμία του
εκδότη,

β) την αξία αγοράς αγαθών και λήψης υπηρεσιών, τα έξοδα, το Φ.Π.Α.
των πράξεων αυτών και τις επιστροφές και εκπτώσεις που γίνονται με
ιδιαίτερα στοιχεία, οι οποίες μπορεί να καταχωρούνται αφαιρετικά από
τις αντίστοιχες στήλες.

***(Ανάλυση πράξεων)
2. Η αξία κάθε πράξης της προηγούμενης παραγράφου αναλύεται σε
στήλες του τηρούμενου βιβλίου ή σε καταστάσεις, ανάλογα με τις ανάγκες
της φορολογίας εισοδήματος και του Φ.Π.Α.

Η ανάλυση αυτή μπορεί να γίνει το αργότερο μέχρι τη λήξη της
προθεσμίας για την υποβολή των φορολογικών δηλώσεων.

***(Καταχώρηση παγίων)
3. Σε ιδιαίτερες στήλες ή σε ιδιαίτερο χώρο του βιβλίου καταχωρείται
η αξία αγοράς των παγίων στοιχείων, ο Φ.Π.Α. αυτών, καθώς και τα
δάνεια που χορηγούνται ή λαμβάνονται.

Αρθρο 6.

***ΠΡΟΣΟΧΗ:Βλέπε στο τέλος του παρόντος άρθρου σχετικές με αυτό ΑΥΟ
κλπ ερμηνεία

Βιβλία δεύτερης κατηγορίας.

***(Βιβλίο Εσόδων-Εξόδων)
1. Ο επιτηδευματίας της δεύτερης κατηγορίας, για την άσκηση του
επαγγέλματός του, τηρεί βιβλίο εσόδων - εξόδων, σε ξεχωριστές στήλες
του οποίου καταχωρεί:

α) το είδος του δικαιολογητικού, τον αύξοντα αριθμό και τη
χρονολογία έκδοσης ή λήψης του, καθώς και το ονοματεπώνυμο ή την
επωνυμία του εκδότη των στοιχείων αγορών και εξόδων.

β) τα ακαθάριστα έσοδα από την πώληση εμπορευμάτων, προϊόντων,
πρώτων υλών, από την παροχή υπηρεσιών και από λοιπές πράξεις,

γ) τις δαπάνες για αγορά αγαθών, διακεκριμένα και ανάλογα με τον
προορισμό τους για μεταπώληση ή παραγωγή προϊόντων, τις δαπάνες λήψης
υπηρεσιών, τα γενικά έξοδα και λοιπές πράξεις,

δ) τις επιστροφές και τις εκπτώσεις που γίνονται με ιδιαίτερο
στοιχείο επί των πιο πάνω πράξεων, οι οποίες μπορεί να καταχωρούνται
αφαιρετικά από τις αντίστοιχες στήλες,

ε) το Φ.Π.Α. που αντιστοιχεί στις πιο πάνω πράξεις.

***(Ανάλυση πράξεων)
2. Το ποσό κάθε πράξης της προηγούμενης παραγράφου αναλύεται σε
ιδιαίτερες στήλες του τηρουμένου βιβλίου ή σε καταστάσεις, ανάλογα με
τις ανάγκες της φορολογίας εισοδήματος και του Φ.Π.Α.

Η ανάλυση αυτή μπορεί να γίνει το αργότερο μέχρι τη λήξη της
προθεσμίας για την υποβολή των φορολογικών δηλώσεων.

***(Καταχώρηση ακαθαρίστων εσόδων και Φ.Π.Α.
3. Τα ποσά των ακαθαρίστων εσόδων και ο Φ.Π.Α. που αντιστοιχεί σ'
αυτά μπορεί να καταχωρούνται καθημερινά στις στηλές που αφορούν, με
ένα ποσό, για κάθε ένα είδος και σειρά στοιχείων που εκδόθηκαν την
ίδια ημέρα με αναγραφή του πρώτου και τελευταίου αριθμού.

Σε περίπτωση χρήσης ταμειακής μηχανής αναγράφεται ο αριθμός του
ημερησίου δελτίου "Ζ", όπως ορίζεται από την απόφαση Σ. 1659/104/
20.6.1988 (ΦΕΚ Β' 497).

***(Εσοδα-Εξοδα τρίτων-Αυτοπαράδοση αγαθών-Καταχώρηση
παγίων-Καταθέσεις αναλήψεις κεφαλαίων)
4. Σε ιδιαίτερο χώρο του βιβλίου καταχωρούνται διακεκριμένα:

α) τα έσοδα και έξοδα που πραγματοποιούνται για λογαριασμό τρίτου,

β) οι αυτοπαραδόσεις αγαθών ή η ιδιοχρησιμοποίηση υπηρεσιών,

γ) η αξία αγοράς πάγιων στοιχείων, ο Φ.Π.Α. που αναλογεί σ' αυτά,
καθώς και οι αποσβέσεις τους όταν εξάγεται λογιστικό αποτέλεσμα,

δ) οι καταθέσεις και οι αναλήψεις κεφαλαίων, τα δάνεια που
χορηγούνται και λαμβάνονται, καθώς και οι εισπράξεις ή οι καταβολές
που γίνονται για μερική ή ολική εξόφλησή τους.

***(Ανάλυση κατά τη λήξη της διαχ. περιόδου)
5. Στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου και εντός του επόμενου μήνα
από τη λήξη της διαχειριστικής περιόδου, γίνεται ανάλυση των
ακαθαρίστων εσόδων από πωλήσεις αγαθών και παροχή υπηρεσιών, με
διάκριση λιανικών - χονδρικών, των εξόδων για αμοιβές προσωπικού και
τρίτων, για ενοίκια, για τόκους και για λοιπά έξοδα.

Η ανάλυση αυτή δεν απαιτείται εάν προκύπτει από τον τρόπο τήρησης
του βιβλίου εσόδων - εξόδων.

***(Βιβλίο Απογραφών)
"6 Ο επιτηδευματίας της δεύτερης κατηγορίας τηρεί και βιβλίο απογραφών
εμπορευσίμων περιουσιακών στοιχείων, σύμφωνα με τις διατάξεις των
άρθρων 27 και 28 του παρόντος Κώδικα, στο οποίο η καταγραφή της
απογραφής γίνεται κατά ποσότητα και αξία μέχρι την 20η Φεβρουαρίου
εκάστου έτους και όχι αργότερα από την ημερομηνία υποβολής
εκκαθαριστικής δήλωσης ΦΠΑ ή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος".
Κατ' εξαίρεση, απαλλάσσεται από την υποχρέωση αυτή, μόνο για την απογραφή
της 31ης Δεκεμβρίου 1994,ο επιτηδευματίας που τα ακαθάριστα έσοδά του δεν
θα υπερβούν το ποσό των 80.000.000 δραχμών."

*** Η παρ.6 προστέθηκε με την παρ.1 του άρθρ.43 του Ν.2214/1994 (Α 75)
και ισχύει,σύμφωνα με την περ.ιγ του άρθρ.66 του αυτού νόμου
από την 31η Δεκεμβρίου 1994.

*** Το πρώτο εδάφιο της παρ.6 αντικαταστάθηκε ως άνω με το άρθρ.4
ΠΔ 134/1996 (Α 105/4-6-1996).Ισχύς από την lη του μεθεπόμενου
μήνα από τη δημοσίευση του ΠΔ 134/96 στην εφημερίδα της Κυβερνήσεω

***Σχετικές Αποφάσεις ΑΥΟ
Α.Υ.Ο 1123331/88/0015/ΠΟΛ. 1243/31.10.1994
Παράταση της αριθμ. 1022045/144/0015/ΠΟΛ.1056/22.2.94 Α.Υ.Ο, για το
ημερολογιακό έτος 1994.
Α.Υ.Ο. 1136801/1351/0015/ΠΟΛ.1308/5.12.1995 (ΦΕΚ Β'1047)
Απαλλαγή ορισμένων κατηγοριών επιτηδευματιών της δεύτερης κατηγορίας
βιβλίων από την τήρηση βιβλίου απογραφών και τη σύνταξη απογραφής την
31.12.1995
Α.Υ.Ο. 1004226/13/0015/ΠΟΛ. 1006/11.1.1996 (ΦΕΚ Β'47)
Προσωρινή αναστολή (εξαίρεση) κατηγορίας μικροεπιχειρήσεων με βιβλία
δεύτερης κατηγορίας από την υποχρέωση σύνταξης απογραφής την 31-12-1995
Α.Υ.Ο 11335778/1113/0015/ΠΟΛ.1328/20.12.1996 (ΦΕΚ Β1189)
Απαλλαγή ορισμένων κατηγοριών επιτηδευματιών της δεύτερης κατηγορίας
βιβλίων από την τήρηση βιβλίου απογραφών και τη σύνταξη απογραφής την
31.12.1996

Αρθρο 7.

Βιβλία τρίτης κατηγορίας.

***(Λογιστικό σύστημα αρχές της λογιστικής)
1. Ο επιτηδευματίας της τρίτης κατηγορίας, για την άσκηση του
επαγγέλματός του, τηρεί λογιστικά βιβλία κατά τη διπλογραφική μέθοδο
με οποιοδήποτε λογιστικό σύστημα, σύμφωνα με τις γενικά παραδεκτές
αρχές της λογιστικής.

***(Ελληνικό Γενικό Λογιστικό Σχέδιο-υπόχρεοι)
"2. Ο επιτηδευματίας της τρίτης κατηγορίας βιβλίων εφαρμόζει
υποχρεωτικά το Ελληνικό Γενικό Λογιστικό Σχέδιο (Π.Δ. 1123/1980, ΦΕΚ Α'
283), μόνο ως προς την δομή, την ονοματολογία και το περιεχόμενο των
πρωτοβαθμίων, δευτεροβαθμίων και των υπογραμισμένων τριτοβαθμίων
λογαριασμών, με εξαίρεση τους λογαριασμούς της ομάδας 9, οι οποίοι δεν
τηρούνται. Η ανάπτυξη των δευτεροβαθμίων λογαριασμών, σε μη
θεσμοθετημένους από τις διατάξεις του Γενικού Λογιστικού Σχεδίου
τριτοβαθμίους λογαριασμούς, καθώς και η ανάπτυξη των τριτοβαθμίων
λογαριασμών σε επίπεδο τεταρτοβαθμίων, γίνεται σύμφωνα με τις αρχές της
λογιστικής και τις ανάγκες του επιτηδευματία.

Ειδικές διατάξεις που αναφέρονται στην εφαρμογή του Ελληνικού Γενικού
Λογιστικού Σχεδίου, με τις οποίες επιβάλλονται πρόσθετες υποχρεώσεις σε
κατηγορίες επιτηδευματιών καθώς και οι διατάξεις που επιβάλουν την
τήρηση κλαδικών λογιστικών σχεδίων, κατισχύουν των διατάξεων της
παραγράφου αυτής. Η παράβαση των ειδικών αυτών διατάξεων συνιστά και
παράβαση των διατάξεων του παρόντος και επισύρει τις συνέπειες και τις
κυρώσεις που προβλέπονται από τον Κώδικα αυτό."

*** Η παρ.2 αντικαταστάθηκε ως άνω με το άρθρ.5 ΠΔ 134/1996 (Α 105).
και ισχύει από την έναρξη της διαχειριστικής περιόδου που αρχίζει
την lη Ιανουαρίου 1997 και μετά.

***(Γενικοί και ειδικοί λογαριασμοί φορολογιών)
3. Από τους λογαριασμούς του γενικού και των αναλυτικών καθολικών
πρέπει να προκύπτουν συγκεντρωτικά και αναλυτικά στοιχεία των
καταχωρήσεων, ώστε να είναι ευχερής η πληροφόρηση ή η επαλήθευση από
το φορολογικό έλεγχο, για τις ανάγκες όλων των φορολογικών
αντικειμένων.

4. Η παράγραφος 3 του άρθρου 6 έχει ανάλογη εφαρμογή και επί των
βιβλίων τρίτης κατηγορίας.

***(Διοικητικά βιβλία Α.Ε. και Ε.Π.Ε.)
5."Οι ανώνυμες εταιρίες τηρούν βιβλίο πρακτικών γενικών συνελεύσεων τω
μετόχων, βιβλίο πρακτικών του διοικητικού συμβουλίου και βιβλίο μετόχων"
***Το πρώτο εδάφιο αντικαταστάθηκε ως άνω με την παρ.4 του ένατου
άρθρου του Ν.2275/1994 (Α 238).Η αντικατασταθείσα διάταξη είχε ως εξής
" Οι ανώνυμες εταιρείες τηρούν βιβλία πρακτικών γενικών συνελεύσεων
των μετόχων και βιβλίο πρακτικών του διοικητικού συμβουλίου".

Οι εταιρείες περιωρισμένης ευθύνης τηρούν βιβλίο πρακτικών
συνελεύσεων και βιβλίο πρακτικών διαχείρισης.

Αρθρο 8.

***ΠΡΟΧΟΣΗ:Βλέπε στο τέλος του παρόντος άρθρου σχετικές με αυτό ΑΥΟ
κλπ ερμηνεία

" Βιβλίο αποθήκης,παραγωγής - κοστολογίου "

*** Ο τίτλος του άρθρ.8 αντικαταστάθηκε ως άνω
με την παρ.2 του άρθρ.43 του Ν.2214/1994 (Α 75).

***(Υποχρέωση-όριο χονδροπωλητή)
1. Ο επιτηδευματίας που πωλεί αγαθό για δικό του λογαριασμό χονδρικώς
ή κατά κύριο λόγο χονδρικώς, εφόσον κατά την προηγούμενη διαχειριστική
περίοδο τα ετήσια ακαθάριστα έσοδά του από χονδρικές πωλήσεις
υπερέβησαν το ποσό των τριακοσίων εβδομήντα εκατομμυρίων (370.000.000)
δραχμών τηρεί βιβλίο αποθήκης κατ' είδος, ποσότητα και αξία, κατά την
εισαγωγή και εξαγωγή.

***Το άνω όριο των 370.000.000 δραχμών της παραγράφου 1 αυξήθηκε σε σε
500.000.000 δραχμές με την παρ.2 άρθρ.15 Ν.2579/1998 Α 31/17.2.1998
Εναρξη ισχύος από 1/1/1998 για όσους η διαχειριστική περίοδος έληξε
την 31/12/1997 και για τους λοιπούς υπόχρεους από την έναρξη της
διαχειριστικής περιόδου μετά την 31/12/1997.

***(Υποχρέωση-όριο λιανοπωλητή)
2. Ο επιτηδευματίας που πωλεί αγαθά για δικό του λογαριασμό λιανικώς
ή κατά κύριο λόγο λιανικώς, αν κατά την προηγούμενη διαχειριστική
περίοδο τα ετήσια ακαθάριστα έσοδά του υπερέβησαν το ποσό των
πεντακοσίων πενήντα εκατομμυρίων (550.000.000) δραχμών, τηρεί βιβλίο
αποθήκης κατ' είδος, ποσότητα και αξία κατά την εισαγωγή, της εξαγωγής
προσδιοριζομένης με την απογραφή. Αν όμως τα έσοδα αυτά υπερέβησαν το
ποσό των εξακοσίων πενήντα εκατομμυρίων (650.000.000) δραχμών, τήρεί
βιβλίο αποθήκης κατ' είδος, ποσότητα και αξία κατά την εισαγωγή και
εξαγωγή".

*** Οι παρ.1 και 2 αντικαταστάθηκαν ως άνω με την παρ.1 άρθρ.6
ΠΔ 134/1996 (Α 105) και ισχύουν από την έναρξη της διαχειριστικής
περιόδου που αρχίζει μετά την 30η Ιουνίου 1995.

***Τα όρια των 550.000.000 και των 650.000.000 δραχμών της
παρ.2 αυξήθηκαν αντίστοιχα σε 700.000.000 και 800.000.000
δραχμές με την παρ.2 άρθρ.15 Ν.2579/1998 Α 31/17.2.1998
Εναρξη ισχύος από 1/1/1998 για όσους η διαχειριστική περίοδος έληξε
την 31/12/1997 και για τους λοιπούς υπόχρεους από την έναρξη της
διαχειριστικής περιόδου μετά την 31/12/1997.

***(Υποχρέωση επιτηδευματία που πωλεί αγαθά για λογαριασμό τρίτων)
3. Με τις προϋποθέσεις των προηγουμένων παραγράφων και σύμφωνα με
όσα ορίζονται από αυτές, βιβλίο αποθήκης τηρεί και ο επιτηδευματίας
που πωλεί αγαθά για λογαριασμό τρίτων ή για δικό του λογαριασμό και
για λογαριασμό τρίτων.

Τα αγαθά των τρίτων παρακολουθούνται ξεχωριστά τουλάχιστον κατ'
είδος και ποσότητα.

***(Υποχρέωση-όριο επιτηδευματία που ενεργεί επεξεργασία-Βοηθητικές
ύλες-υλικά συσκευασίας)
" 4. Ο επιτηδευματίας που πωλεί αγαθά μετά από προηγούμενη επεξεργασία,
εφόσον κατά την προηγούμενή διαχειριστική περίοδο το σύνολο των ετήσιων
ακαθάριστων εσόδων του υπερέβει το ποσό των τριακοσίων εβδομήντα
εκατομμυρίων (370.000.000) δραχμών τηρεί βιβλίο αποθήκης πρώτων υλών,
βοηθητικών υλών, υλικών συσκευασίας, ετοίμων προιδντων και
υποπροιόντων, στο οποίο καταχωρούνται, για κάθε αγαθό, οι αγορές και
πωλήσεις κατ' είδος, ποσότητα και αξία και η εντός και εκτός της
επιχείρησης ποσοτική διακίνηση κατ' είδος και ποσότητα.

*** Το πρώτο εδάφιο της παρ.4 αντικαταστάθηκε ως άνω με την παρ.2 άρθρ.6
ΠΔ 134/1996 (Α 105). Ισχύς από την έναρξη της διαχειριστικής
περιόδου που αρχίζει μετά την 30η Ιουνίου 1995.

Η αξία κτήσης των πρώτων υλών, των βοηθητικών υλών και των "υλικών
συσκευασίας" που διατέθηκαν για την επεξεργασία, καθώς και το κόστος
των έτοιμων προϊόντων και υποπροϊόντων που παράχθηκαν, αναγράφεται στο
βιβλίο αποθήκης τουλάχιστον μία φορά το έτος κατά τη σύνταξη του
ισολογισμού.

Βοηθητικές ύλες και "υλικά συσκευασίας", των οποίων η συνολική αξία δε
υπερβαίνει το 3% του συνολικού κόστους των προϊόντων, με βάση τα
στοιχεία της προηγούμενης χρήσης, μπορεί να παρακολουθούνται στο
βιβλίο αποθήκης συνολικά μόνο κατ' αξία σε αντίστοιχο λογαριασμό.

Σε περίπτωση υπέρβασης του ορίου αυτού, παρακολουθούνται συνολικά
κατ' αξία, μέχρι εξάντλησης του ανωτέρω ποστοστού, οι βοηθητικές ύλες
και είδη συσκευασίας που έχουν, κατά σειρά, την μικρότερη κατ' είδος
συμμετοχή στο κόστος παραγωγής των προϊόντων.

*** Η φράση "είδη συσκευασίας" αντικαταστάθηκε ως άνω με την φράση
" υλικά συσκευασίας" με την παρ.3 του άρθρ.43 του Ν.2214/1994 (Α 75).

***(Υποχρέωση-όριο επιτηδευματία που ενεργεί επεξεργασία για
λογαριασμό τρίτων (ΦΑΣΟΝ)
"5. Βιβλίο αποθήκης, σύμφωνα με όσα ορίζονται από την προηγούμενη
παράγραφο 4, τηρεί επίσης ο επιτηδευματίας που ενεργεί επεξεργασία
για λογαριασμό τρίτων ή για δικό του λογαριασμό και για λογαριασμό
τρίτων, εφόσον κατά την προηγούμενη διαχειριστική περίοδο το σύνολο
των ετήσιων ακαθαρίστων εσόδων του υπερέβει το ποσό των τριακοσίων
εβδομήντα εκατομμυρίων (370.000.000) δραχμών. Οι πρώτες ύλες και τα
έτοιμα προιδντα των τρίτων παρακολουθούνται ξεχωριστά κατ' είδος και
ποσότητα".

*** Το όριο των 370.000.000 δραχμών των παραγράφων
4 και 5 αυξήθηκε σε 500.000.000 δραχμές με την παρ.2
άρθρ.15 Ν.2579/1998 Α 51/17.2.1998
Εναρξη ισχύος από 1/1/1998 για όσους η διαχειριστική περίοδος έληξε
την 31/12/1997 και για τους λοιπούς υπόχρεους από την έναρξη της
διαχειριστικής περιόδου μετά την 31/12/1997.

***(Υποχρέωση-όριο επιτηδευματία που πωλεί αγαθά εκτός της χώρας
(εξαγωγέας) ή ενεργεί επεξεργασία για λογαριασμό κατοίκου άλλης χώρας
(ΦΑΣΟΝ εξωτερικού)
6. Ο επιτηδευματίας που πωλεί αγαθά εκτός της χώρας ή ενεργεί
επεξεργασία για λογαριασμό κατοίκου άλλης χώρας τηρεί βιβλίο αποθήκης
σύμφωνα με όσα ορίζονται αντίστοιχα στις παραπάνω παραγράφους, εφόσον
τα ακαθάριστά του έσοδα κατά την προηγούμενη διαχειριστική περίοδο από
τη δραστηριότητα αυτή, όπως προκύπτουν από τα παραστατικά αποστολής ή
εξαγωγής, υπερέβησαν το ογδόντα στα εκατό (80%) του συνόλου των ετήσιων
ακαθάριστων εσόδων του και τα ετήσια αυτά έσοδα υπερέβησαν το ποσό των
εξακοσίων πενήντα εκατομμυρίων (650.000.000) δραχμών,".

*** Οι παρ.5 και 6 αντικαταστάθηκαν ως άνω με την παρ.3 άρθρ.6
ΠΔ 134/1996 (Α 105) Ισχύς από την έναρξη της διαχειριστικής
περιόδου που αρχίζει μετά την 30η Ιουνίου 1995.

*** Το όριο των 650.000.000 δραχμών της παραγράφου 6 αυξήθηκε σε
900.000.000 δραχμές με την παρ.2 άρθρ.15 Ν.2579/1998 Α 31/17.2.1998
Εναρξη ισχύος από 1/1/1998 για όσους η διαχειριστική περίοδος έληξε
την 31/12/1997 και για τους λοιπούς υπόχρεους από την έναρξη της
διαχειριστικής περιόδου μετά την 31/12/1997.

***(Επιτηδευματίας με δύο κλάδους (εμπορία-επεξεργασία)
7. Προκειμένου για επιτηδευματία που έχει παράλληλα με τον κλάδο
εμπορίου και ξεχωριστό κλάδο επεξεργασίας, η υποχρέωση τήρησης του
βιβλίου αποθήκης κρίνεται αυτοτελώς για κάθε κλάδο.

***(Υπέρβαση του ορίου για πρώτη φορά)
8. Κατ' εξαίρεση των όσων ορίζονται από τις παραγράφους 1 έως 6 του
άρθρου αυτού, προκειμένου για επιτηδευματία του οποίου τα ακαθάριστα
έσοδα για πρώτη φορά από την έναρξη των εργασιών του υπερέβησαν το
εκάστοτε ισχύον όριο για την τήρηση του βιβλίου αποθήκης, η υποχρέωση
αυτή αρχίζει από την επόμενη διαχειριστική περίοδο εκείνης που για
δεύτερη φορά τα ακαθάριστα έσοδά του υπερέβησαν το εκάστοτε ισχύον
όριο.

***(Τρόπος τήρησης βιβλίου αποθήκης-Κατάσταση ημερήσιας κίνησης
αποθήκης)
9. Στο βιβλίο αποθήκης που τηρείται σύμφωνα με τα όσα ορίζονται από
τις παραγράφους 1 έως 6 του άρθρου αυτού, αναγράφεται και η χρονολογία
εισαγωγής ή εξαγωγής κατά περίπτωση με μνεία του οικείου
δικαιολογητικού εγγραφής.

Η καταχώρηση της εισαγωγής ή εξαγωγής των αγαθών μπορεί, αντί να
γίνεται απευθείας στο βιβλίο αποθήκης, να γίνεται σε κατάσταση
ημερήσιας κίνησης αποθήκης, τα δεδομένα της οποίας μεταφέρονται
συγκεντρωτικά τη μεθεπομένη ημέρα, είτε απευθείας στο βιβλίο αποθήκης
είτε σε κατάσταση μηνιαίας κίνησης αποθήκης και από αυτή συγκεντρωτικά
στο βιβλίο αποθήκης το πρώτο δεκαήμερο του επόμενου μήνα.

***(Απαλλασσόμενοι από την υποχρέωση τήρησης βιβλίου αποθήκης)
10. Δεν υποχρεούται στην τήρηση βιβλίου αποθήκης:

α) ο κατασκευαστής δημόσιων ή ιδιωτικών τεχνικών έργων, του οποίου
τα καθαρά κέρδη προσδιορίζονται κατ' ειδικό τρόπο,

β) ο εκμεταλλευτής ελαιοτριβείου,

γ) ο εκμεταλλευτής πρατηρίου χονδρικής πώλησης καπνοβιομηχανικών
προϊόντων,

δ) ο πωλητής πετρελαιοειδών ως αντιπρόσωπος εταιρείας διανομής των
ειδών αυτών,

ε) ο εκμεταλλευτής πρατηρίου υγραερίου αυτοκινήτων,

στ) ο εκμεταλλευτής πρατηρίου υγρών καυσίμων και λιπαντικών
αυτοκινήτων,

ζ) ο εκμεταλλευτής εστιατορίου ή ζαχαροπλαστείου, εφόσον διαθέτει
τα αγαθά του λιανικώς ή κυρίως λιανικώς,

η) ο εκμεταλλευτής ξενοδοχείου ή ξενώνα ή κάμπιγκ.

θ) ο πωλητής οπωρολαχανικών,

ι) ο πωλητής νωπών αγροτικών προϊόντων εκτός της χώρας κατά ποσοστό
τουλάχιστον ογδόντα στα εκατό (80%) των συνολικών ακαθαρίστων εσόδων
του, και

ια) ο παραγωγός κινηματογραφικών και τηλεοπτικών ταινιών.

" ιβ) Πράκτορας εφημερίδων και περιοδικών".

*** Η περ.ιβ' προστέθηκε με την παρ.4 άρθρ.6 ΠΔ 134/1996 (Α 105).
Ισχύς από την έναρξη της διαχειριστικής περιόδου που αρχίζει
μετά την 30η Ιουνίου 1995.

Στις περιπτώσεις της παραγράφου αυτής, προκειμένου για επιτηδευματία
που έχει παράλληλα και άλλο κλάδο, για την υποχρέωση τήρησης βιβλίου
αποθήκης ο κλάδος αυτός κρίνεται αυτοτελώς.

***(Υποχρέωση τήρησης βιβλίου αποθήκης υποκαταστήματος)
11. Στο υποκατάστημα, από τα βιβλία του οποίου εξάγεται αυτοτελές
λογιστικό αποτέλεσμα, τηρείται βιβλίο αποθήκης σύμφωνα με όσα
ορίζονται από τις διατάξεις των παραγράφων 1 έως 6 του άρθρου αυτού.

Στο υποκατάστημα από τα βιβλία του οποίου δεν εξάγεται αυτοτελές
λογιστικό αποτέλεσμα, τηρείται βιβλίο αποθήκης κατ' είδος και
ποσότητα, με δυνατότητα τήρησής του και κατ' αξία.

Στο βιβλίο αποθήκης της έδρας παρακολουθείται η κίνηση του
υποκαταστήματος κατ' είδος, ποσότητα και αξία.

Σε περίπτωση τήρησης του βιβλίου αποθήκης του υποκαταστήματος και
κατ' αξία, στο βιβλίο αποθήκης της έδρας μεταφέρεται η κατά μερίδα
συνολική μηνιαία κίνηση κατά ποσότητα και αξία, με βάση κατάσταση που
αποστέλλεται από το υποκατάστημα εντός του επόμενου μήνα.

Οταν το υποκατάστημα βρίσκεται στον ίδιο νόμο με την έδρα ή σε
απόσταση μικρότερη των 50 χιλιομέτρων από αυτή, η κίνησή του μπορεί να
παρακολουθείται σε ιδιαίτερες στήλες των μερίδων του βιβλίου αποθήκης
της έδρας ή σε ιδιαίτερο βιβλίο αποθήκης που τηρείται στην έδρα.

Οταν στην έδρα δεν ενεργείται αποθήκευση ή διακίνηση αγαθών, βιβλίο
αποθήκης μπορεί να τηρείται μόνο στο υποκατάστημα κατ' είδος, ποσότητα
και αξία.

***(Υποχρέωση τήρησης βιβλίου παραγωγής-κοστολογίου)
"12. Ο επιτηδευματίας ο υπόχρεος στην τήρηση βιβλίου αποθήκης,
σύμφωνα με τα οριζόμενα στις παραγράφους 4 και 5 του άρθρου αυτού,
τηρεί για τα ίδια προϊόντα θεωρημένο εξωλογιστικό βιβλίο παραγωγής -
κοστολογίου, με ιδιαίτερη μερίδα κατ' είδος στην οποία:

Α) Συγκεντρώνονται το βραδύτερο εντός της προθεσμίας συνταξης του
ισολογισμού: α) Οι εντός της διαχειριστικής περιόδου που έληξε
ποσότητες πρώτων υλών, που αναλώθηκαν για την παραγωγή ετοίμου
προϊόντος, καθώς και οι βοηθητικές ύλες και υλικά συσκευασίας, όταν γι'
αυτά τηρείται βιβλίο αποθήκης, σε μερίδες κατ' είδος και β) Οι
ποσότητες ετοίμου προϊόντος που παρήχθησαν μέσα στην ίδια διαχειριστική
περίοδο.

***(Τεχνικές προδιαγραφές)
Β) Αναγράφονται πριν απά την έναρξη της παραγωγής, οι τεχνικές
προδιαγραφές του προϊόντος. Σε περίπτωση μεταβολής των τεχνικών
προδιαγραφών, αυτή αναγράφεται πριν την έναρξη της παραγωγής, με βάση
την μεταβολή αυτή. Οι τεχνικές προδιαγραφές περιλαμβάνουν, πλην των
άλλων τεχνικών δεδομένων, την για κάθε μονάδα παραγόμενου έτοιμου
προϊόντος απαιτούμενη ποσότητα πρώτων υλών, καθώς και βοηθητικών υλών
και υλικών συσκευασίας, όταν γι' αυτά τηρείται βιβλίο αποθήκης, σε
μερίδες κατ' είδος, καθώς και την προϋπολογιζόμενη φύρα παραγωγής.

***(Τήρηση λογαριασμών της ομάδας 9. Τεχνικές προδιαγραφές)
Γ) Προσδιορίζεται για το έτοιμο προϊόν , το βραδύτερο εντός της
προθεσμίας σύνταξης του ισολογισμού, το εργοστασιακό κάστος (κόστος
παραγωγής).

Το εργοστασιακό κόστος καθορίζεται από τον επιτηδευματία, βάσει
κανόνων που ακολουθούνται πάγια.

Το υποκατάστημα στο οποίο τηρούνται βιβλία, από τα οποία εξάγεται
αυτοτελές λογιστικό αποτέλεσμα, τηρεί ίδιο βιβλίο
παραγωγής-κοστολογίου, σύμφωνα με όσα ορίζονται στην παράγραφο αυτή.

'Οταν τηρούνται, υποχρεωτικά ή προαιρετικά, οι λογαριασμοί της ομάδας
9, σύμφωνει με τα οριζόμενα στις διατάξεις του π.δ. 1123/1980 (ΦΕΚ 283
Α'), η παραπάνω υποχρέωση εξαντλείται στην τήρηση μόνο θεωρημένου
βιβλίου τεχνικών προδιαγραφών στο οποίο αναγράφονται τα δεδομένα,
συμφωνα με όσα ορίζονται στην περίπτωση Β της παραγράφου αυτής".

*** Η παρ.12 προστέθηκε με την παρ.4 του άρθρ.43 του Ν.2214/1994 (Α 75
και ισχύει,σύμφωνα με την περ.ιδ του άρθρ.66 του αυτού νόμου
από την 1η Ιανουαρίου 1995.

***Σχετικές Αποφάσεις ΑΥΟ
Α.Υ.Ο. 1000887/ΠΟΛ.1004/2.1.1997 (ΦΕΚ Β'20)
Λειτουργία των φορολογικών αποθηκών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ'

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΩΝ

Αρθρο 11.

***ΠΡΟΣΟΧΗ:Βλέπε στο τέλος του παρόντος άρθρου σχετικές με αυτό ΑΥΟ
κλπ ερμηνεία

Δελτία αποστολής. Δελτία εσωτερικής διακίνησης
επιχειρήσεων επεξεργασίας.

***(Περιπτώσεις έκδοσης Δ.Α. από επιτηδευματίες)
1. Δελτίο αποστολής εκδίδεται από τον επιτηδευματία:

α) σε κάθε περίπτωση χονδρικής πώλησης ή παράδοσης ή διακίνησης
αγαθών προς οποιονδήποτε και για οποιοδήποτε σκοπό, εφόσον δεν
εκδόθηκε συνενωμένο δελτίο αποστολής με φορολογικό στοιχείο αξίας
(τιμολόγιο, απόδειξη λιανικής πώλησης, απόδειξη παροχής υπηρεσιών),

β) σε κάθε περίπτωση παραλαβής από αυτόν αγαθών για διακίνηση, από
μη υπόχρεο σε έκδοση δελτίου ή από αρνούμενο την έκδοσή του,

γ) επί διακίνησης αγαθών μεταξύ των επαγγελματικών εγκαταστάσεών
του. Με έγκριση του προϊσταμένου Δ.Ο.Υ., επιτρέπεται στην περίπτωση
αυτή ή μη έκδοση δελτίου αποστολής ή η έκδοσή του κατά διαφορετικό
τρόπο, εφόσον λόγω απόστασης δεν είναι εξαιρετικά δύσκολη η
παρακολούθηση των διακινουμένων αγαθών.

Τα αγαθά που αποστέλλονται ή παραλαμβάνονται συνοδεύονται κατά τη
διακίνησή τους με το πρώτο αντίτυπο του δελτίου αποστολής, που
παραδίδεται στον παραλήπτη τους.

Οταν, κατά τη διακίνηση αγαθών, εκδίδεται δελτίο αποστολής δεν
επιτρέπεται στη συνέχεια για την ίδια συναλλαγή η έκδοση συνενωμένου
δελτίου αποστολής με φορολογικό στοιχείο αξίας και αντίστροφα.

***(Περιπτώσεις έκδοσης Δ.Α. από πρόσωπα άρθρου 2 παρ. 3 - (Δημόσιο,
Ν.Π.Δ.Δ. κ.λπ) - και πρόσωπα άρθρου 2 παρ 4 αγρότες)
2. Τα πρόσωπα των παραγράφων 3 και 4 του άρθρου 2 του Κώδικα αυτού
εκδίδουν δελτία αποστολής σε περίπτωση αποστολής αγαθών σε
επιτηδευματία λόγω πώλησης ή για να πωληθούν για λογαριασμό τους.
Επίσης, τα πρόσωπα της παραγράφου 4 του άρθρου 2 εκδίδουν δελτίο
αποστολής και κατά τη διακίνηση των προϊόντων τους για επεξεργασία ή
συσκευασία ή πώληση.

***(Συγκεντρωτικό Δ.Α.- Συγκεντρωτικό Δ.Α. για ανταλλακτικά προς
επισκευή συσκευών)
3. Συγκεντρωτικό δελτίο αποστολής εκδίδεται σε περίπτωση μεταφοράς
και διανομής αγαθών που η ποσότητά τους καθορίζεται από τον παραλήπτη
κατά την παραλαβή τους. Κατά την παράδοση των αγαθών εκδίδεται από τον
υπόχρεο, κατά παραλήπτη, δελτίο αποστολής ή συνενωμένο δελτίο
αποστολής με φορολογικό στοιχείο αξίας ή απόδειξη λιανικής πώλησης,
ανεξάρτητα από την υποχρέωση τήρησης ή μη βιβλίων από τον πωλητή. Στο
στοιχείο που εκδίδεται κατά περίπτωση αναγράφεται και το είδος και η
ποσότητα των αγαθών, καθώς και η ακριβής ώρα παράδοσής τους. Με την
επιστροφή στην επιχείρηση αναγράφεται στο πρωτότυπο του συγκεντρωτικού
δελτίου αποστολής η ποσότητα των αγαθών που επιστρέφονται.

Το συγκεντρωτικό δελτίο αποστολής αυτής της παραγράφου, κατάλληλα
γραμμογραφημένο σε στήλες, μπορεί να εκδίδεται την πρώτη ημέρα κάθε
μήνα για τις διακινήσεις, με φορτηγό ΙΧ αυτοκίνητο, ανταλλακτικών και
εξαρτημάτων, που προορίζονται για επισκευή και συντήρηση μηχανημάτων ή
συσκευών ή εγκαταστάσεων στην περιφέρεια της έδρας ή του
υποκαταστήματος της επιχείρησης ή σε απόσταση όχι μεγαλύτερη των 50
χιλιομέτρων, εφόσον κάθε ημέρα και πριν από την εκκίνηση του
αυτοκινήτου αναγράφονται σε ιδιαίτερη στήλη, τα υπόλοιπα των ποσοτήτων
κάθε είδους ανταλλακτικών και εξαρτημάτων που διακινούνται την ημέρα
αυτή.

***(Δελτίο εσωτερικής διακίνησης)
4. Ο επιτηδευματίας που τηρεί βιβλίο αποθήκης εκδίδει δελτίο
εσωτερικής διακίνησης για την εντός της επιχείρησής του διακίνηση
αγαθών και ειδικότερα:

α) για κάθε εξαγωγή από την αποθήκη πρώτων υλών, βοηθητικών υλών,
ειδών συσκευασίας, ιδίων ή τρίτων, προς την παραγωγική διαδικασία.
Οταν είναι δύσκολη η άμεση έκδοση του δελτίου αυτού, μπορεί να
εκδίδεται ημερήσιο δελτίο για όλες τις εξαγωγές που έγιναν την ίδια
μέρα,

β) για κάθε επαναφορά στην αποθήκη πρώτων υλών, βοηθητικών υλών και
ειδών συσκευασίας, που δε χρησιμοποιήθηκαν τελικά στην παραγωγική
διαδικασία,

γ) για τα εντός της ημέρας παραχθέντα έτοιμα προϊόντα που
εισάγονται στην αποθήκη.

***(Δελτίο αποστολής. Περιεχόμενο)
5. Στο δελτίο αποστολής αναγράφονται:

α) τα στοιχεία του αποστολέα και παραλήπτη όπως ορίζονται από τις
διατάξεις της παραγράφου 10 του άρθρου 12 του Κώδικα αυτού, εκτός του
Αριθμού Φορολογικού Μητρώου (Α.Φ.Μ.) του παραλήπτη. Οταν τα αγαθά
αποστέλλονται σε ιδιώτη αναγράφεται μόνο το ονοματεπώνυμο και η
διεύθυνσή του. Στο συγκεντρωτικό δελτίο αποστολής ως παραλήπτης
αναγράφεται η λέξη "Διάφοροι",

β) η ακριβής ώρα παράδοσης ή έναρξης της αποστολής που σημειώνεται
τουλάχιστον στο πρώτο αντίτυπο, με τετραψήφιο αριθμό,

γ) ο τόπος από τον οποίο τα αγαθά αποστέλλονται, καθώς και ο τόπος
προορισμού, όταν δεν συμπίπτει με τη διεύθυνση του καταστήματος ή του
υποκαταστήματος του αποστολέα και του καταστήματος του παραλήπτη, κατά
περίπτωση'.

***Η περ. γ'αντικαταστάθηκε ως άνω με την παρ.2 του άρθρ.8 του
Ν.2120/1993 (Α 24).

δ) η ημερομηνία έκδοσης του δελτίου αποστολής. Με έγκριση του
προϊσταμένου Δ.Ο.Υ. επιτρέπεται τα δελτία αποστολής να εκδίδονται σε
προγενέστερο χρόνο από την ημερομηνία της διακίνησης των αγαθών, όταν
υπάρχουν σοβαρές δυσχέρειες. Στην περίπτωση αυτή στο δελτίο αποστολής
αναγράφεται και η ημερομηνία που θα γίνει η μεταφορά,

ε) ο σκοπός της διακίνησης,

στ) το είδος, η μονάδα μέτρησης, η ποσότητα κάθε είδους, το
άθροισμα των ποσοτήτων των ειδών, αριθμητικώς και ολογράφως,
ανεξάρτητα αν για τον προσδιορισμό της ποσότητας κάθε είδους
χρησιμοποιήθηκε η ίδια ή διαφορετική μονάδα μέτρησης. Δεν υπάρχει
υποχρέωση αναγραφής του αθροίσματος των ποσοτήτων αριθμητικώς και
ολογράφως όταν το δελτίο αποστολής εκδίδεται με τη χρήση ηλεκτρονικού
υπολογιστή (Η/Υ),

ζ) επί αποστολής αγαθών μεταξύ κεντρικού και υποκαταστήματος ή
μεταξύ υποκαταστημάτων, εφόσον στο υποκατάστημα τηρείται βιβλίο
αποθήκης κατ' είδος, ποσότητα και αξία ή εξάγεται αυτοτελές λογιστικό
αποτέλεσμα, αναγράφεται και η αξία των αγαθών που αποστέλλονται. Αν
αυτό δεν είναι άμεσα εφικτό, η αξία γνωστοποιείται με ιδιαίτερο
έγγραφο,

η) ο αριθμός του τιμολογίου αγοράς ή πώλησης ηρτημένων καρπών.

***(Δελτίο εσωτερικής διακίνησης - Περιεχόμενο)
6. Στο δελτίο εσωτερικής διακίνησης αναγράφονται:

α) το είδος και η ποσότητα των αγαθών που διακινούνται,

β) ο χώρος προέλευσης και ο χώρος προορισμού των αγαθών.

***Σχετικές Αποφάσεις ΑΥΟ
Α.Υ.Ο. 1118436/ΠΟΛ. 1332/20.12.1996 (ΦΕΚ Β11)
Διακίνηση υλικών από τον Ο.Τ.Ε. μεταξύ των εγκαταστάσεών του με μη
θεωρημένα φορολογικά στοιχεία

Αρθρο 12.

***ΠΡΟΣΟΧΗ:Βλέπε στο τέλος του παρόντος άρθρου σχετικές με αυτό ΑΥΟ
κλπ ερμηνεία

Τιμολόγια. Εκκαθαρίσεις.

***(Περιπτώσεις έκδοσης Τιμολογίων)
1. Για την πώληση αγαθών για ίδιο λογαριασμό ή για λογαριασμό τρίτου
ή δικαιώματος εισαγωγής και την παροχή υπηρεσιών από επιτηδευματία σε
άλλο επιτηδευματία και τα πρόσωπα των παραγράφων 3 και 4 του άρθρου 2
του Κώδικα αυτού, για την άσκηση του επαγγέλματός τους ή την εκτέλεση
του σκοπού τους, κατά περίπτωση, καθώς και για την πώληση αγαθών ή την
παροχή υπηρεσιών εκτός της χώρας εκδίδεται τιμολόγιο.

***(Τιμολόγιο επαναλαμβανόμενων πωλήσεων)
2. Για τις χονδρικές πωλήσεις αγαθών και παροχές υπηρεσιών, που
επαναλαμβάνονται κάθε ημέρα ή και κατά αραιότερα χρονικά διαστήματα
μέσα στον ίδιο μήνα, προς τον ίδιο επιτηδευματία ή πρόσωπο των
παραγράφων 3 και 4 του άρθρου 2 του Κώδικα αυτού, ο πωλητής
επιτηδευματίας μπορεί, αντί της έκδοσης τιμολογίου για κάθε πώληση
αγαθών ή παροχή υπηρεσιών, να τηρεί κατάσταση κατά αγοραστή - πελάτη,
στην οποία καταχωρείται για κάθε πώληση αγαθών ή για κάθε παροχή
υπηρεσιών η ημερομηνία παράδοσης των αγαθών ή παροχής των υπηρεσιών,
το είδος, η ποσότητα και η αξία των αγαθών ή το είδος των υπηρεσιών
και το ποσό της αμοιβής που συμφωνήθηκε.

"Με βάση τα δεδομένα της κατάστασης αυτής εκδίδεται το τιμολόγιο το
αργότερο μέχρι τη δέκατη ημέρα του επόμενου μήνα με ημερομηνία έκδοσης
την τελευταία ημέρα του μήνα εκείνου που αφορά, στο οποίο δεν
απαιτείται αναλυτική περιγραφή, εφόσον η πιο πάνω κατάσταση συντάσσεται
σε δύο αντίτυπα, ένα των οποίων επισυνάπτεται στο τιμολόγιο. Η
κατάσταση αυτή δεν απαιτείται όταν τα δεδομένα αυτής προκύπτουν από τα
πρόσθετα βιβλία του άρθρου 10 του Κώδικα αυτού ή όταν το τιμολόγιο που
εκδίδεται περιέχει αναλυτικά όλα τα δεδομένα που απαιτούνται από τις
κατ' ιδίαν διατάξεις."

***Το δεύτερο και τρίτο εδάφιο αντικαταστάθηκαν ως άνω
με την παρ.8 του άρθρ.43 του Ν.2214/1994 (Α 75).

***(Τιμολόγιο για επιδοτήσεις, οικονομικές ενισχύσεις κ.λπ.)
3. Επίσης, ο επιτηδευματίας εκδίδει τιμολογίο όταν εισπράττει
επιδοτήσεις, οικονομικές ενισχύσεις, αποζημιώσεις, επιστροφές έμμεσων
φόρων, δασμών, τελών, τόκων, εισφορές και άλλα ανόργανα έσοδα. Για την
υποχρέωση έκδοσης τιμολογίου, ως είσπραξη θεωρείται και η πίστωση
λογαριασμού του δικαιούχου, εφόσον αυτός εγγράφως έλαβε γνώση της
πίστωσης αυτής.

***(Τιμολόγιο από Δημόσιο, Ν.Π.Δ.Δ. κ.λπ)
4. Τιμολόγιο εκδίδεται και από τα πρόσωπα της παραγράφου 3 του
άρθρου 2 του Κώδικα αυτού για τις πωλήσεις αγαθών ή τις παροχές
υπηρεσιών, που πραγματοποιούν σε επιτηδεματία ή σε πρόσωπα των
παραγράφων 3 και 4 του άρθρου 2.

***(Τιμολόγιο αγοράς επί αρνήσεως ή ανακριβούς έκδοσης ή αγοράς
αγαθών από μη υπόχρεους)
5. Ο επιτηδευματίας και τα πρόσωπα της παραγράφου 3 του άρθρου 2
εκδίδουν τιμολόγιο για τα αγαθά που αγοράζουν ή τις υπηρεσίες που
δέχονται από πρόσωπα που αρνούνται την έκδοση τιμολογίου ή εκδίδουν
ανακριβές τιμολόγιο ή δεν έχουν υποχρέωση για έκδοση τιμολογίου κατά
την πώληση αγαθών. Στην περίπτωση άρνησης από υπόχρεο έκδοσης
τιμολογίου ή έκδοσης ανακριβούς τιμολογίου το πρωτότυπο του τιμολογίου
που εκδίδει ο αγοραστής των αγαθών ή ο λήπτης των υπηρεσιών
αποστέλλεται εντός του επομένου από την έκδοσή του μήνα στην αρμόδια
Δ.Ο.Υ. του αντισυμβαλλόμενου.

***(Τιμολόγιο αγοράς αγροτικών προϊόντων-Τιμολόγιο αγοράς για
επαναλαμβανόμενες αγορές από αγρότες-Πώληση ή επεξεργασία αγαθών για
λογαριασμό τρίτων)
"6.'Οταν ο επιτηδευματίας και τα πρόσωπα της παραγρόφου 3 του άρθρου
2 του Κώδικα αυτού αγοράζουν αγαθά από πρόσωπα της παραγράφου 4 του
άρθρου 2 και δεν είναι δυνατή η όμεση έκδοση τιμολογίου, εκδίδεται από
τον αγοραστή απόδειξη ποσοτικής παραλαβής, εφόσον τα αγαθά δεν
συνοδεύονται από δελτίο αποστολής, στην οποία αναγράφονται το είδος και
η ποσότητα του προιδντος. Στην περίπτωση αυτή εκδ ίδεται από τον
αγοραστή τιμολόγιο, κατά πωλητή, το αργότερο σ' ένα μήνα από την
αποστολή ή παραλαβή των αγαθών και πάντως μέσα στην ίδια διαχειριστική
περίοδο του αγοραστή, στο οποίο καταχωρούνται αθροιστικά, κατ' είδος,
το περιεχόμενο των αποδείξεων ποσοτικής παραλαβής ή των δελτίων
αποστολής, κατά περίπτωση και οι αριθμοί τους".

Επίσης, για τις επαναλαμβανόμενες κάθε ημέρα αγορές αγροτικών
προϊόντων από τον ίδιο πωλητή - παραγωγό, επιτρέπεται η έκδοση
διπλότυπης απόδειξης ποσοτικής παραλαβής, στην οποία αναγράφεται και η
τιμή μονάδας του είδους. Από το στέλεχος των αποδείξεων αυτών
ενεργείται εγγραφή των ποσοτήτων που αγοράζονται και της αξίας της
αγοράς τους σε κατάσταση που τηρείται σε μερίδες κατά πωλητή παραγωγό.
Με βάση τα δεδομένα της κατάστασης αυτής εκδίδεται το τιμολόγιο το
αργότερο μέχρι τη δέκατη ημέρα του επόμενου μήνα με ημερομηνία έκδοσης
την τελευταία ημέρα του προηγούμενου μήνα.

*** Τα πρώτο και δεύτερο εδάφια της παρ.6 αντικαταστάθηκαν ως άνω
με το άρθρο 8 ΠΔ 134/1996 (Α 105). Ισχύς από την lη του μεθεπόμεν
μήνα από τη δημοσίευση του ΠΔ 134/96 στην εφημερίδα της Κυβερνήσεω

***(Εκκαθαρίσεις)
7. Τα αγαθά που παραλαμβάνονται από τρίτο προς πώληση ή προς
επεξεργασία για λογαριασμό του καταχωρούνται, κατ' είδος και ποσότητα
σε διπλότυπη κατάσταση κατά εντολέα. Στην ίδια κατάσταση καταχωρούνται
κατ' είδος ποσότητα και αξία τα αγαθά που πωλούνται ή παραδίδονται
μετά την επεξεργασία, οι δαπάνες που πραγματοποιούνται για λογαριασμό
του τρίτου, ο Φ.Π.Α. και κάθε άλλο στοιχείο απαραίτητο για την
εκκαθάριση. Στο τέλος κάθε μήνα και μέχρι τη δεκάτη ημέρα του επομένου
μήνα και ημερομηνία έκδοσης την τελευταία ημέρα του προηγούμενου μήνα
εκδίδεται εκκαθάριση κατά εντολέα, στην οποία αναγράφονται τα πλήρη
στοιχεία του εντολέα, η συνολική αξία των πωλήσεων ή της αμοιβής κατά
συντελεστή Φ.Π.Α., το ποσό του Φ.Π.Α., η προμήθεια που αναλογεί, ο
Φ.Π.Α. της προμήθειας, καθώς και οι δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν για
λογαριασμό του εντολέα. Η εκκαθάριση με το ένα αντίτυπο της κατάστασης
και τα δικαιολογητικά των δαπανών, που εκδόθηκαν στο όνομα του εντολέα
και αναγράφονται αναλυτικά στην κατάσταση, αποστέλλονται στον εντολέα
μέχρι τη δεκάτη ημέρα του μήνα της εκκαθάρισης και προκειμένου για τον
τελευταίο μήνα της διαχειριστικής περιόδου μέχρι την εικοστή ημέρα του
επόμενου μήνα. Η εκκαθάριση και η κατάσταση, ως προς τον εντολέα,
υποκαθιστούν τα στοιχεία πώλησης αυτού.

Η πιο πάνω κατάσταση μπορεί να μη συντάσσεται εάν τα στοιχεία της
αναγράφονται στην εκκαθάριση.

***(Αγορά αγαθών ή λήψη υπηρεσιών για λογαριασμό τρίτου-εκκαθαρίσεις)
8. Οι διατάξεις της προηγουμένης παραγράφου εφαρμόζονται ανάλογα και
επί αγοράς αγαθών ή λήψης υπηρεσιών για λογαριασμό τρίτου.

Επί αγοράς αγαθών ή λήψης υπηρεσιών από πρόσωπο που δεν έχει
υποχρέωση έκδοσης τιμολογίου αυτό εκδίδεται από τον αντιπρόσωπο. Στην
περίπτωση αυτή στο τιμολόγιο αναγράφεται και το ονοματεπώνυμο και η
διεύθυνση του εντολέα, διαφορετικά η αγορά θεωρείται, κατ' αμάχητο
τεκμήριο, ότι έγινε για λογαριασμό του αντιπροσώπου.

***(Αναγραφή στοιχείων συμβαλλομένων στα τιμολόγια)
9. Στο τιμολόγιο αναγράφονται, η ημερομηνία έκδοσης αυτού, τα πλήρη
στοιχεία των συμβαλλομένων, τα στοιχεία της συναλλαγής, καθώς και ο
αύξων αριθμός ή οι αριθμοί των δελτίων αποστολής που εκδόθηκαν κατά τη
διακίνηση των αγαθών που αφορά το τιμολόγιο.

***(Τι νοούνται πλήρη στοιχεία συμβαλλομένων)
10. Ως πλήρη στοιχεία των συμβαλλομένων νοούνται το ονοματεπώνυμο ή
η επωνυμία, το επάγγελμα, η διεύθυνση, ο Α.Φ.Μ. και η αρμόδια Δ.Ο.Υ.
Για το Δημόσιο και τα εξομοιούμενα με αυτό πρόσωπα, καθώς και για τους
διεθνείς οργανισμούς και τις ξένες αποστολές, αναγράφεται τουλάχιστον
η επωνυμία και η διεύθυνση.

***(Περιεχόμενο τιμολογίου -δεδομένα συναλλαγής)
11. Ως πλήρη στοιχεία της συναλλαγής νοούνται το είδος των αγαθών, η
ποσότητα, η μονάδα μέτρησης, η τιμή μονάδας και η αξία ή το είδος των
υπηρεσιών και η αμοιβή, η οποία, όπου συντρέχει περίπτωση, αναλύεται
κατά συντελεστή Φ.Π.Α. ή απαλλαγή από το Φ.Π.Α. Οι παρεχόμενες
εκπτώσεις αναγράφονται κατά τις ίδιες διακρίσεις. Στο καθαρό ποσό
προστίθενται οι κατά το χρόνο της συναλλαγής συναλλακτικές και ειδικές
φορολογικές επιβαρύνσεις και ο Φ.Π.Α. που αναλογεί. Ακόμη αναγράφεται
το συνολικό ποσό της αξίας της συναλλαγής αριθμητικώς ή της αμοιβής
αριθμητικώς, καθώς και ολογράφως όταν εκδίδεται χειρόγραφο τιμολόγιο.
Επί αγοράς ηρτημένων καρπών ορισμένου κτήματος στο τιμολόγιο
αναγράφεται ως ποσότητα αυτή που υπολογίζεται να αποληφθεί.

Επί παροχής πολλαπλών συναφών υπηρεσιών ως είδος μπορεί να
αναγράφεται συνοπτική περιγραφή τούτων, εφόσον γίνεται παραπομπή στην
οικεία σύμβαση.

***(Τιμολόγιο αντιπροσώπου οίκου εξωτερικού)
12. Στο τιμολόγιο που εκδίδει ο αντιπρόσωπος οίκου εξωτερικού εκτός
από τα στοιχεία που αναφέρονται στις παραγράφους 9, 10 και 11 του
άρθρου αυτού, αναγράφει και τα στοιχεία της τράπεζας που καταβάλλει
την προμήθεια ή πιστώνει το λογαριασμό του, τα στοιχεία του οίκου
εξωτερικού και τον αριθμό του τιμολογίου ή της παραγγελίας, στα οποία
αναφέρεται η προμήθεια. Επίσης εκδίδει τιμολόγιο με το ίδιο
περιεχόμενο και στις περιπτώσεις που παίρνει προμήθεια και από τον
παραγγελέα ή μόνο απ' αυτόν.

***(Πιστωτικό τιμολόγιο)
13. Για τις επιστροφές και τις εκπτώσεις ή άλλες διαφορές, εκτός του
Φ.Π.Α., οι οποίες αναφέρονται σε προηγούμενες συναλλαγές, εκδίδεται
πιστωτικό τιμολόγιο από τον εκδότη του τιμολογίου ή άλλου στοιχείου
που εκδόθηκε αντί τιμολογίου, στο οποίο αναγράφονται, εκτός των
στοιχείων των συμβαλλομένων, το είδος, η ποσότητα, η μονάδα μέτρησης,
η τιμή και η αξία κατά συντελεστή Φ.Π.Α. των επιστρεφομένων αγαθών, το
ποσό των εκπτώσεων και των τυχόν διαφορών, ο αύξων αριθμός ή οι
αριθμοί των στοιχείων της συναλλαγής που αφορά η επιστροφή ή η
παρεχόμενη έκπτωση, καθώς και ο Φ.Π.Α. Επί εκπτώσεων που υπολογίζονται
με βάση τις πωλήσεις δεν απαιτείται η αναγραφή των πιο πάνω αριθμών.
Πιστωτικό τιμολόγιο για το Φ.Π.Α. εκδίδεται μόνο στις περιπτώσεις που
προβλέπεται αυτό ρητά από σχετικές διατάξεις.

***(Τιμολογίων-πώλησης, χρόνος αγοράς-Τιμολογίων αγοράς ηρτημένων
καρπών χρόνος-Πιστωτικού τιμολογίου χρόνος)
14. Το τιμολόγιο εκδίδεται κατά την παράδοση ή την έναρξη της
αποστολής των αγαθών στον παραλήπτη, κατά περίπτωση.
Κατ' εξαίρεση, όταν για τη διακίνηση έχει εκδοθεί δελτίο αποστολής
το τιμολόγιο εκδίδεται το αργότερο σε ένα μήνα από την παράδοση ή
αποστολή των αγαθών στον αγοραστή και πάντως μέσα στην ίδια
διαχειριστική περίοδο των συμβαλλομένων.
Αν ο αγοραστής είναι πρόσωπο της παραγράφου 3 του άρθρου 2
μπορεί να εκδοθεί το τιμολόγιο μέχρι το τέλος της
διαχειριστικής περιόδου μέσα στην οποία έγινε η παράδοση ή η αποστολή
των αγαθών.

" Στις προαναφερόμενες περιπτώσεις έκδοσης του τιμολογίου σε χρςνο
μεταγενέστερο της παράδοσης ή αποστολής των αγαθών, όταν αυτές αφορούν
ενδοκοινοτικές αποστολές ή παραδόσεις αγαθών, σύμφωνα με τις διατάξεις
της παραγράφου 1 του άρθρου 22α του ν.1642/1986 (ΦΕΚ 125 Α'), το
τιμολόγιο εκδίδεται το αργότερο μέχρι τη 15η του επόμενου μήνα της
παράδοσης ή αποστολής των αγαθών και πάντως μέσα στην ίδια
διαχειριστική περίοδο των συμβαλλομένων".

***Το ανωτέρω εδάφιο προστέθηκε με την παρ.6 του άρθρ.21 του Ν.2166/199
(Α 137).

Το τιμολόγιο αγοράς ηρτημένων καρπών εκδίδεται κατά το χρόνο
κατάρτισης της σύμβασης.

Επί επιστροφής αγαθών το πιστωτικό τιμολόγιο εκδίδεται το αργότερο
σε ένα μήνα από το χρόνο της παραλαβής τους και πάντως μέσα στην ίδια
διαχειριστική περίοδο που παραλήφθηκαν τα αγαθά.

***(Τιμολογίων παροχής υπηρεσιών χρόνος-Τιμολογίων εκτέλεσης τεχνικών
έργων, χρόνος έκδοσης)
15. Στην περίπτωση παροχής υπηρεσίας το τιμολόγιο εκδίδεται με την
ολοκλήρωση της παροχής.

Οταν η παροχή υπηρεσίας διαρκεί, εκδίδεται τιμολόγιο κατά το χρόνο
που καθίσταται απαιτητό μέρος της αμοιβής, για το μέρος αυτό και την
υπηρεσία που παρασχέθηκε. Πάντως, το τιμολόγιο δεν μπορεί να εκδοθεί
πέραν της διαχειριστικής περιόδου που παρασχέθηκε η υπηρεσία. Στην
περίπτωση εκτέλεσης τεχνικών έργων ή εγκαταστάσεων το τιμολόγιο
εκδίδεται μέσα σε ένα μήνα από την προσωρινή επιμέτρηση και πάντως
μέσα στην ίδια φορολογική περίοδο, που πραγματοποιήθηκε η επιμέτρηση.

***(Εξαιρέσεις από την έκδοση τιμολογίων)
16. Οι διατάξεις του άρθρου αυτού δεν έχουν εφαρμογή:

α) στις πωλήσεις ακινήτων, βιομηχανοστασίων, πλοίων, αυτοκινήτων,
αεροσκαφών και λοιπών μηχανημάτων, εφόσον συντάσσονται συμβόλαια
μεταβίβασης, μετοχών, ομολογιών, ομολόγων και εντόκων γραμματίων,

β) στις πωλήσεις ύδατος μη ιαματικού, αεριόφωτος, ηλεκτρικού
ρεύματος, θερμικής ενέργειας ή παροχής τηλεπικοινωνιακών, ταχυδρομικών.
τραπεζικών. χρηματιστηριακών και χρηματοδοτικών εργασιών, εφόσον από
τις επιχειρήσεις πώλησης των ειδών ή παροχής των υπηρεσιών αυτών
εκδίδονται άλλα έγγραφα, που περιλαμβάνουν τα στοιχεία του τιμολογίου,
εκτός από τη Δ.Ο.Υ. του αντισυμβαλλομένου και αντίτυπο αυτών των
εγγράφων παραδίδεται στον πελάτη.

***Η περ.β'αντικαταστάθηκε ως άνω με την παρ.3 του άρθρ.8
του Ν. 2120/1993 (Α 24) (ισχύς από 1-7-1993).

γ) στις πωλήσεις μη εμπορευσίμων αγαθών για τον αγοραστή
επιτηδευματία αξίας κάθε συναλλαγής μέχρι πέντε χιλιάδων (5.000)
δραχμών, εφόσον εκδίδεται απόδειξη λιανικής πώλησης.

*** ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Σχετικά με την παρ.3 του άρθρ.12 και 19 παρ.1
για τις επιστροφές επί αθεώρητων τιμολογίων βλ. Εγκ. Υπ.Οικον.
1045045/11-4-1994.

***Σχετικές Αποφάσεις ΑΥΟ
Α.Υ.Ο. 1111374/ΠΟΛ. 1281/26.8.1993 (ΦΕΚ 700Β')
Οροι προϋποθέσεις και διαδικασία ορισμού φορολογικού αντιπροσώπου
από υποκειμένους εγκαταστημένους εκτός Ελλάδος, υποχρεώσεις και
δικαιώματα αυτών
Α.Υ.Ο. 1115278/ΠΟΛ. 1292/8.9.1993 (ΦΕΚ 728 Β')
Δυνατότητα μη τήρησης βιβλίων του Κ.Β.Σ, ορισμένων κατηγοριών
επιτηδευματιών-ρύθμιση θεμάτων διάθεσης εφημερίδων και περιοδικών
Α.Υ.Ο. 1124974/ΠΟΛ. 1319/30.9.1993 (ΦΕΚ 872 Β')
Εκδιδόμενα φορολογικά στοιχεία για τις αμοιβές προσώπων που
διαμεσολαβούν στην πώληση μεριδίων αμοιβαίων κεφαλαίων
Α.Υ.Ο. 1104762/824/ΠΟΛ. 1212/19.9.1994 (ΦΕΚ 735 Β')
Ρύθμιση φορολογικών θεμάτων συναλλαγών ανθοπωλών μέσω του
σωματείου ΙΝΤΕΡΦΛΟΡΑ ΕΛΛΑΣ
Α.Υ.Ο. 1036330/266/0015/ΠΟΛ. 1094/20.3.1995 (ΦΕΚ 210 Β')
Τρόπος εμφάνισης εκπτώσεων επί των χρεωστικών φορολογικών
παραστατικών αξίας
Α.Υ.Ο. 1038317/281/0015/ΠΟΛ.1141/25.4.1996 (ΦΕΚ 384 Β')
Εκδιδόμενα φορολογικά στοιχεία για τις αμοιβές προσώπων που
διαμεσολαβούν στην πώληση τραπεζικών προϊόντων
Α.Υ.Ο. 1035585/ΠΟΛ.1184/20.6.1996 (ΦΕΚ 552 Β')
Φορολογικές συναλλαγές ανθοπωλών και τρίτων προσώπων που
διαμεσολαβούν για την εκτέλεση παραγγελιών μέσω τρίτων
Α.Υ.Ο. 1083741/ΠΟΛ. 1215/19.7.1996 (ΦΕΚ Β 672)
Τρόπος φορολογίας των κοινοπραξιών πλοίων και των κοινοπρακτούντων
μελών
Α.Υ.Ο. 1086567/ΠΟΛ. 1217/29.7.96 (ΦΕΚ Β'689)
Καθορισμός των λεπτομερειών εφαρμογής του άρθρου 12 του ν.
2328/1995, όπως ισχύει
Α.Υ.Ο. 1105674/ΠΟΛ.1286/31.10.1996 (ΦΕΚ Β 1038)
Εκδοση λογαριασμών στις περιπτώσεις παροχής φυσικού αερίου σε
καταναλωτές επιτηδευματίες και μή, μέσω δικτύου
Α.Υ.Ο. 1133485/ΠΟΛ.1327/16.12.1996 (ΦΕΚ Β 146)
Υποχρεώσεις φορολογικών αντιπροσώπων

Αρθρο 13.

***ΠΡΟΣΟΧΗ:Βλέπε στο τέλος του παρόντος άρθρου σχετικές με αυτό ΑΥΟ
κλπ ερμηνεία

Αποδείξεις λιανικής πώλησης αγαθών. Αποδείξεις
παροχής υπηρεσιών.

***(Απόδειξη λιανικής πώλησης αγαθών και υπηρεσιών-Αποδείξεις
επιστροφής)
1. Ο επιτηδευματίας που τηρεί βιβλία δεύτερης ή τρίτης κατηγορίας
για κάθε πώληση αγαθών, για ίδιο λογαριασμό ή για λογαριασμό τρίτου, ή
παροχή υπηρεσιών προς το κοινό ή προς τα μέλη προμηθευτικού
συνεταιρισμού με βάση διατακτικές του, εκδίδει απόδειξη λιανικής
πώλησης ή παροχή υπηρεσιών, κατά περίπτωση. Σε περίπτωση επιστροφής
των αγαθών εκδίδει απόδειξη επιστροφής. Σε περίπτωση αλλαγής των
αγαθών εκδίδει απόδειξη λιανικής πώλησης στην οποία αναγράφει χωριστά
τουλάχιστον την αξία του αγαθού που παραδίδεται στον πελάτη, καθώς και
την αξία του αγαθού που επιστρέφεται και την τυχόν διαφορά.

"Στις αποδείξεις λιανικής πώλησης ή παροχής υπηρεσιών αξίας άνω των
δέκα χιλιάδων (10.000) δραχμών αναγράφεται και το ονοματεπώνυμο του
αγοραστή, όταν αφορούν πώληση αγαθών ή παροχή υπηρεσιών εκπιπτόμενη στη
φορολογία εισοδήματος. Στις αποδείξεις αυτές όταν εκδίδονται με τη
χρήση φορολογικής ταμειακής μηχανής (φ.τ.μ.) το ονοματεπώνυμο
αναγράφεται στο πίσω μέρος αυτών, θέτοντας ο πωλητής επιτηδευματίας και
τη σφραγίδα του."

*** Τα εντός " " ανωτέρω εδάφια προστέθηκαν
με την παρ.9 του άρθρ.43 του Ν.2214/1994 (Α 75).

***(Περιεχόμενο Α.Λ.Π. & Α.Π.Υ.-Περιεχόμενο Α.Π.Υ. τηρούντων πρόσθετα
βιβλία και ελευθέρων επιτηδευματιών-Περιεχόμενο Α.Π.Υ. εκμεταλλευτών
γεωργικών μηχανημάτων κ.λπ.-Περιεχόμενο Α.Λ.Π. τηρούντων βιβλίο
αποθήκης-Περιεχόμενο Α.Λ.Π. πωλούντων "ΕΠΙ ΠΙΣΤΩΣΕΙ", με βιβλία Γ'
κατηγορίας-Επιστροφή ή αλλαγή αγαθών με επιστροφή ποσού των 5.000 δρχ.)
"2. Στην απόδειξη λιανικής πώλησης ή παροχής υπηρεσιών αναγράφεται
κατά συντελεστή Φ.Π.Α. και η αξία της πώλησης ή το ποσό της αμοιβής,
καθώς και το είδος των παρεχόμενων υπηρεσιών επί των αποδείξεων
παροχής υπηρεσιών που εκδίδουν όσοι τηρούν πρόσθετα βιβλία της
παραγράφου 5 του άρθρου 10."

*** Το πρώτο εδάφιο της παρ.2 αντικαταστάθηκε ως άνω με την παρ.10
του άρθρ.43 του Ν.2214/1994 (Α 75) και ισχύει, σύμφωνα με την
περ.ιε' του άρθρ.66 του αυτού νόμου, από 1η Ιουλίου 1995.

Οι επιτηδευματίες της παραγράφου 5 του άρθρου 10 του Κώδικα αυτού,
καθώς και οι επιτηδευματίες που ασκούν ελευθέριο επάγγελμα,
κατανομαζόμενο στην παράγραφο 1 του άρθρου 45 του ν.δ. 3323/1955, στις
εκδιδόμενες αποδείξεις παροχής υπηρεσιών αναγράφουν το ονοματεπώνυμο
και τη διεύθυνση του πελάτη, το ποσό της αμοιβής αριθμητικώς καθώς και
ολογράφως, όταν αυτή εκδίδεται χειρόγραφη. Οι επιτηδευματίες αυτοί
εκδίδουν την ίδια απόδειξη και όταν παρέχουν υπηρεσίες για
επαγγελματική εξυπηρέτηση του πελάτη, οπότε αναγράφουν σ' αυτήν το
επάγγελμα και τον αριθμό φορολογικού μητρώου του. Κατ' εξαίρεση, ο
εκμεταλλευτής χώρου στάθμευσης αυτοκινήτων, αντί της αναγραφής των
στοιχείων του πελάτη. Επί παροχής υπηρεσιών χωρίς αμοιβή στην απόδειξη
αναγράφεται η ένδειξη "δωρεάν".

Ο εκμεταλλευτής γεωργικών μηχανημάτων ή ελαιουργείου ή αλευρόμυλου ή
εργοστασίου αποφλοίωσης ρυζιού, εκδίδει, σε κάθε περίπτωση, απόδειξη
παροχής υπηρεσιών στην οποία αναγράφει και το ονοματεπώνυμο και τη
διεύθυνση του πελάτη, όταν δε η αμοιβή του καταβάλλεται σε είδος στην
απόδειξη αυτή αναγράφει το είδος, την ποσότητα και την αξία του στην
τρέχουσα τιμή.

Οταν ο επιτηδευματίας είναι υπόχρεος σε τήρηση βιβλίου αποθήκης κατά
την εισαγωγή και εξαγωγή αναγράφει στην απόδειξη λιανικής πώλησης ή
στην απόδειξη επιστροφής, κατά περίπτωση, και το είδος και την
ποσότητα του αγαθού που πωλήθηκε ή επιστράφηκε ή αλλάχθηκε.

Ο επιτηδευματίας που τηρεί βιβλία τρίτης κατηγορίας και πωλεί αγαθά
ή παρέχει υπηρεσίες με πίστωση αναγράφει στην απόδειξη και το
ονοματεπώνυμο, τη διεύθυνση του πελάτη και την ένδειξη "ΕΠΙ ΠΙΣΤΩΣΕΙ".

Το ονοματεπώνυμο και η διεύθυνση του πελάτη αναγράφονται και στην
περίπτωση επιστροφής ή αλλαγής αγαθών, εφόσον επιστρέφεται σ' αυτόν
ποσό άνω των πέντε χιλιάδων (5.000) δραχμών.

***(Χρόνος έκδοσης Α.Λ.Π. & Α.Π.Υ.(γενικά)-Χρόνος έκδοσης Α.Π.Υ.
ελύθ. επαγγελματιών-Αποστολή αγαθών σε μεταγενέστερο χρόνο-Χρόνος
έκδοσης Α.Λ.Π. & Α.Π.Υ. για τεχνικά έργα)
"3. Η απόδειξη εκδίδεται επι πώλησης αγαθών κατά την παράδοση ή την
έναρξη της αποστολής των αγαθών και επί παροχής υπηρεσιών στο χρόνο που
ορίζεται από τις διατάξεις της παραγράφου 16 του άρθου 12 για το
τιμολόγιο, με εξαίρεση την απόδειξη παροχής υπηρεσιών των ασκούντων
ελευθέριο επάγγελμα, η οποία εκδίδεται με κάθε επαγγελματική τους
είσπραξη".

*** Το πρώτο εδάφιο της παρ.3 αντικαταστάθηκε ως άνω με την παρ.10
του άρθρ.43 του Ν.2214/1994 (Α 75) και ισχύει, σύμφωνα με την
περ.ιε' του άρθρ.66 του αυτού νόμου, από 1η Ιουλίου 1995.

Οταν η αποστολή των αγαθών γίνεται σε τρίτο, με εντολή του αγοραστή,
σε χρόνο μεταγενέστερο από την έκδοση της απόδειξης λιανικής πώλησης,
στο δελτίο αποστολής αναγράφεται ο αριθμός της απόδειξης αυτής.

Επί εκτελέσεως οποιουδήποτε τεχνικού έργου ή εγκατάστασης που ανήκει
σε ιδιώτη η απόδειξη εκδίδεται κατά την παράδοση του έργου ή της
εγκατάστασης και πάντως πριν από το τέλος της διαχειριστικής περιόδου
για το έργο που έχει εκτελεστεί. Στην απόδειξη αυτή αναγράφεται και το
ονοματεπώνυμο, η διεύθυνση του πελάτη και το είδος του έργου ή της
εγκατάστασης.

***(Εξαιρέσεις από την έκδοση Α.Λ.Π. & Α.Π.Υ.-Συμβολαιογράφοι-
Αναγραφή Α.Φ.Μ. σε παραστατικά λιανικής πώλησης-Αναγραφή Α.Φ.Μ. σε
τραπεζικά παρατατικά-Αναγραφή Α.Φ.Μ. σε επιταγές)
4. Οι διατάξεις του άρθρου αυτού δεν έχουν εφαρμογή στις συναλλαγές
των περιπτώσεων α' και β' της παραγράφου 16 του άρθρου 12 του Κώδικα
αυτού, εφόσον από τις επιχειρήσεις πώλησης των ειδών ή παροχής
υπηρεσιών αυτών εκδίδονται άλλα έγγραφα, που περιλαμβάνουν τα στοιχεία
της απόδειξης λιανικής πώλησης ή παροχής υπηρεσιών και αντίτυπο αυτών
των εγγράφων παραδίδεται στον πελάτη, καθώς και στην είσπραξη αμοιβής
από συμβολαιογράφο, εφόσον η αμοιβή του αναγράφεται στο συμβόλαιο για
το οποίο εισπράττεται.

" Κατ' εξαίρεση, για τις πωλήσεις ύδατος μη ιαματικού, ηλεκτρικού
ρεύματος και παροχής τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών στα εκδιδόμενα
φορολογικά στοιχεία ή άλλα παραστατικά αναγράφεται και το ονοματεπώνυμο
του πελάτη καταναλωτή, η διεύθυνση του και ο αριθμός φορολογικού
μητρώου ή ο αριθμός της αστυνομικής του ταυτότητας, αν στερείται
αριθμού φορολογικού μητρώου.

Τις υποχρεώσεις του προηγούμενου εδαφίου έχουν και οι ασφαλιστικές
επιχειρήσεις".

***Τα δύο τελυταία εδάφια της παρ.4 προστέθηκαν με την παρ.4
του άρθρ.8 του Ν.2120/1993 (Α 24) (ισχύς από 1-7-1993).

Στα εκδιδόμενα από τις τράπεζες και λοιπά πιστωτικά ιδρύματα,
παραστατικά στοιχεια πάσης φύσεως εισπράξεων ή πληρωμών μετρητοίς για
συναλλαγές φυσικών ή νομικών προσώπων ή κοινοπραξιών ποσού άνω των
τεσσάρων εκατομμυρίων (4.000.000) δραχμών αναγράφεται και ο Αριθμός
Φορολογικού Μητρώου του συναλλασσομένου. Σε περίπτωση αλλοδαπού φυσικού
προσώπου αναγράφεται ο αριθμός διαβατηρίου ή ταυτότητας.

***Τα ανωτέρω εδάφια προστέθηκαν με την παρ.7 του άρθρ.21 του Ν.2166/19
(Α 137).

"Στις εκδιδόμενες επιταγές που καλύπτουν εξόφληση επαγγελματικών
συναλλαγών, ανεξαρτήτως ποσού, αναγράφεται υποχρεωτικά ο αριθμός
φορολογικού μητρώου του εκδότη, του εκάστοτε οπισθογράφου, καθώς και
του τελευταίου κομιστή που εισπράττει αυτήν. Επίσης αναγράφεται
υποχρεωτικά ο Α.Φ.Μ. του εκδότη της επιταγής που προσκομίζεται για
εξόφληση οφειλής προς το Δημόσιο ανεξαρτήτως ποσού".

*** Το ανωτέρω εντός " " εδάφιο προστέθηκε με την παρ.11
του άρθρ.43 του Ν.2214/1994 (Α 75) και ισχύει, σύμφωνα με την
περ.ιδ' του άρθρ.66 του αυτού νόμου, από 1η Ιανουαρίου 1995.

***(Χρήση φορολογικών ταμειακών μηχανών)
5. Οταν χρησιμοποιείται φορολογική ταμειακή μηχανή για την έκδοση
των αποδείξεων λιανικής πώλησης αγαθών ή παροχής υπηρεσιών μετρητοίς,
καθώς και επί πιστώσει από τους επιτηδευματίες που τηρούν βιβλία
δεύτερης κατηγορίας, η ταινία αυτής θεωρείται ως στέλεχος των
αποδείξεων αυτών αν αποτυπώνονται σ' αυτήν όλες οι ενδείξεις που
ορίζονται από τον Κώδικα αυτό για τις αποδείξεις αυτές, εκτός από την
αναγραφή και ολογράφως του ποσού της αμοιβής.

***Σχετικές Αποφάσεις ΑΥΟ
Α.Υ.Ο. 1079967/662/ΠΟΛ. 1169/25.8.1992 (ΦΕΚ 548 Β')
Τήρηση ειδικού βιβλίου, τρόπος και χρόνος έκδοσης αποδείξεων για
πωλήσεις ειδών από περιφερόμενους πωλητές ή κινητά σημεία πώλησης
κυλικείων γηπέδων, σχολείων, κινηματογράφων, θεάτρων και λοιπών
παρεμφερών εγκαταστάσεων
Α.Υ.Ο. 1133630/ΠΟΛ. 1326/13.12.1996 (ΦΕΚ Β 1169)
Παρακολούθηση πώλησης μεταχειρισμένων φορολογικών ταμειακών
μηχανών (φ.τ.μ.) από εμπόρους - "αντιπροσώπους" ή επιχειρήσεις που
έχουν λάβει άδεια καταλληλότητας φ.τ.μ.
Α.Υ.Ο. 1007293/ΠΟΛ. 1021/22.1.1997 (ΦΕΚ Β 44)
Εκδοση θεωρημένων αποδείξεων σε κάθε περίπτωση λιανικής πώλησης
πετρελαίου θέρμανσης
Α.Υ.Ο. 1138050/ΠΟΛ. 1338/30.12.1996 (ΦΕΚ Β 18)
Διαδικασία απαλλαγής από Φ.Π.Α. της παράδοσης αγαθών που
πραγματοποιείται από υποκείμενο στο φόρο εγκατεστημένο στο εσωτερικό
της χώρας προς αγοραστή-ταξιδιώτη, μη εγκατεστημένο στο εσωτερικό της
Κοινότητας και ο οποίος αναχωρεί για τρίτη χώρα από την Ελλάδα ή μέσω
άλλου Κ-Μ
Α.Υ.Ο. 1018334/ΠΟΛ.1089/11.3.97 (ΦΕΚ Β 226)
Τροποποίηση και συμπλήρωση των διατάξεων της με αριθμ. πρωτ.
1138050/4885/1436/Α0014/30.12.1996/ΠΟΛ. 1338 απόφασής μας (ΦΕΚ
18Β'/17.1.97)
Α.Υ.Ο. 1131532/1075/ΠΟΛ. 1152/30.4.1997 (ΦΕΚ Β'395)
Εισιτήρια θεαμάτων του Οργανισμού Εργατικής Εστίας

Αρθρο 15.

Αποδείξεις δαπανών.

***(Καλυπτόμενες περιπτώσεις)
1. Ο επιτηδευματίας που τηρεί βιβλία οποιασδήποτε κατηγορίας και τα
πρόσωπα της παραγράφου 3 του άρθρου 2 του Κώδικα αυτού για κάθε δαπάνη
που αφορά την άσκηση της επιχείρησής του ή την εκτέλεση του σκοπού
τους, αντίστοιχα, για την οποία ο δικαιούχος δεν υποχρεούται στην
έκδοση στοιχείου του Κώδικα αυτού ή για την καταβολή αμοιβών σε
συγγραφείς ή σε εισηγητές επιμορφωτικών σεμιναρίων, οι οποίοι είναι
δημόσιοι ή ιδωτικοί υπάλληλοι και δεν είναι επιτηδευματίες από άλλη
αιτία, εκδίδει διπλότυπη απόδειξη δαπάνης.

***(Περιεχόμενο)
2. Στην απόδειξη δαπάνης, η οποία υπογράφεται και από το δικαιούχο
και στα δύο αντίτυπα, αναγράφονται:

α) τα πλήρη στοιχεία των συμβαλλομένων όπως περιγράφονται στην
παράγραφο 10 του άρθρου 12 του Κώδικα αυτού,

β) η αιτιολογία και το ποσό της δαπάνης αριθμητικώς και ολογράφως.
Δεν απαιτείται η αναγραφή του ποσού ολογράφως στις αποδείξεις που
εκδίδονται με Η/Υ,

γ) οι τυχόν φόροι και οι λοιπές φορολογικές επιβαρύνσεις.

***(Σύναξη κατάστασης για δώρα μέχρι 10.000 δρχ.)
3. Για τα δώρα που γίνονται από τον επιτηδευματία σε διάφορα
πρόσωπα, για την επαγγελματική του προβολή ή για την εκπλήρωση
κοινωνικής του υποχρέωσης, συνυφασμένης με την επαγγελματική του
δραστηριότητα, αξίας του καθενός μέχρι δέκα χιλιάδων (10.000) δραχμών,
μπορεί να συντάσσεται σχετική κατάσταση, με το ονοματεπώνυμο και τη
διεύθυνση των προσώπων αυτών, αντί της έκδοσης της διπλότυπης
απόδειξης της παραγράφου 1 για κάθε πρόσωπο.

***(Καταβολή μισθών κ.λπ.-μισθοδοτική κατάσταση)
4. Οταν καταβάλλονται μισθοί, ημερομίσθια, ή άλλες παροχές σε
μισθωτούς δύναται, αντί της έκδοσης απόδειξης δαπάνης, να συντάσσεται
κατάσταση στην οποία υπογράφουν οι δικαιούχοι για τα ποσά που
λαμβάνουν. Επί καταβολής μισθών και ημερομισθίων με τη μεσολάβηση
τράπεζας δεν απαιτείται υπογραφή της κατάστασης, εφόσον υπάρχει
σχετική εξουσιοδότηση των δικαιούχων της αμοιβής, που δίδεται μία φορά
με ταυτόχρονη εντολή προς την τράπεζα για πίστωση συγκεκριμένου
λογαριασμού.

Αρθρο 16.

***ΠΡΟΣΟΧΗ:Βλέπε στο τέλος του παρόντος άρθρου σχετικές με αυτό ΑΥΟ
κλπ ερμηνεία
Εγγραφα μεταφοράς.

***(Εκδοση Δ.Α. για μεταφορές με Ι.Χ. μεταφορικά μέσα)
1. Επί μεταφοράς αγαθών από τον επιτηδευματία για την άσκηση του
επαγγέλματός του ή από τα πρόσωπα των παραγράφων 3 και 4 του άρθρου 2,
με μεταφορικά μέσα ιδιωτικής χρήσης ή μισθωμένα δημόσιας χρήσης,
συνοδευτικό στοιχείο μεταφοράς των αγαθών αυτών είναι το πρώτο
αντίτυπο του στοιχείου διακίνησης, που εκδίδεται σύμφωνα με τις
διατάξεις του άρθρου 11 του Κώδικα αυτού. Το στοιχείο αυτό συνοδεύει
τα αγαθά σε όλη τη διαδρομή και παραδίδεται στον παραλήπτη τους.

***(Εξαιρέσεις από την έκδοση Δ.Α. για μεταφορές με Ι.Χ. μεταφορικά
μέσα)
Οι διατάξεις του προηγούμενου εδαφίου δεν εφαρμόζονται:

α) για τις μεταφορές υλικών εκσκαφών ή κατεδαφίσεων από
κατασκευαστικές επιχειρήσεις και για τις μεταφορές αυτούσιων λατομικών
προϊόντων (άμμου, σκύρων κ.λπ), που παράγονται από τις ίδιες
επιχειρήσεις για τα έργα που εκτελούνται από αυτές,

β) για τις μεταφορές, που ενεργούνται από μεταλλευτικές
επιχειρήσεις, μεταλλεύματος και υλικών που απορρίπτονται (μπάζων), από
εργοτάξιο σε εργοτάξιο και από εργοτάξιο σε χώρους αποθήκευσης,
επεξεργασίας, εκφόρτωσης και απόρριψης, κατά περίπτωση και

γ) για τις μεταφορές πέτρας, χαλικιού, αργιλοπετρώματος και
αργιλοχώματος, από επιχειρήσεις παραγωγής αδρανών υλικών, ασβέστη και
τσιμέντου, από τους χώρους περισυλλογής ή εξόρυξης στους χώρους
επεξεργασίας.

***(Ημερολόγιο μεταφοράς αγροτών)
2. Τα πρόσωπα της παραγράφου 4 του άρθρου 2 του Κώδικα αυτού, για
κάθε μεταφορά των προϊόντων τους στους τόπους διάθεσης με φορτηγό ή
μικτής χρήσης αυτοκίνητο ή τρίκυκλο ιδιωτικής χρήσης, τηρούν στο
αυτοκίνητο ή στο τρίκυκλο βιβλίο ημερολογίου μεταφοράς, στο οποίο
αναγράφουν το ονοματεπώνυμο και τη διεύθυνση του παραλήπτη, τον αριθμό
του δελτίου αποστολής, το είδος και την ποσότητα των προϊόντων που
μεταφέρονται, τη χρονολογία και την ώρα εκκίνησης για κάθε διαδρομή.
Στη ημερολόγιο μεταφοράς μπορεί να αναγράφεται μόνο η χρονολογία και η
ώρα εκκίνησης του αυτοκινήτου και ο αριθμός του δελτίου αποστολής,
εφόσον σ' αυτό περιέχονται τα λοιπά στοιχεία.

***(Μεταφορά με Δ.Χ. μεταφορικά μέσα)
3. Επί μεταφοράς αγαθών με μεταφορικά μέσα δημόσιας χρήσης, ο
επιτηδευματίας ή τα πρόσωπα των παραγράφων 3 και 4 του άρθρου 2
παραδίδουν στο μεταφορέα ή το μεταφορικό γραφείο τα στοιχεία της
παραγράφου 1 του άρθρου αυτού, που συνοδεύουν τα αγαθά μέχρι την
παράδοσή τους στον παραλήπτη.

***(Δήλωση μεταφοράς)
4. Επί αποστολής αγαθών από πρόσωπο μη υπόχρεο στην έκδοση των
στοιχείων της παραγράφου 1 του άρθρου αυτού, το πρόσωπο αυτό παραδίδει
στο μεταφορέα ή το μεταφορικό γραφείο ενυπόγραφη δήλωση μεταφοράς,
στην οποία αναγράφεται το ονοματεπώνυμο, το επάγγελμα και η διεύθυνσή
του, καθώς και τα αντίστοιχα στοιχεία του παραλήπτη, ο τόπος
προορισμού και συνοπτική περιγραφή των ειδών.

***(Φορτωτική μεταφορέα)
5. Ο μεταφορέας με βάση τα έγγραφα των προηγούμενων παραγράφων 3 και
4, εκδίδει κατά την παραλαβή των προς μεταφορά αγαθών, για κάθε
μεταφορά, φορτωτική κατά φορτωτή και παραλήπτη σε τέσσερα αντίτυπα. Το
πρώτο αντίτυπο συνοδεύει τα αγαθά, αποτελεί αποδεικτικό παράδοσης
αυτών και παραμένει στο μεταφορέα, το δεύτερο παραδίδεται στο φορτωτή,
το τρίτο έχει την ένδειξη "Αποδεικτικό Δαπάνης" και παραδίδεται σ'
αυτόν που καταβάλλει τα κόμιστρα και το τέταρτο παραμένει ως στέλεχος.

***(Φορτωτική μεταφορικού γραφείου-Κατάσταση αποστολής μεταφορικού
γραφείου)
6. Το μεταφορικό γραφείο, με βάση τα έγγραφα των παραγράφων 3 και 4
του άρθρου αυτού, εκδίδει κατά την παραλαβή των προς μεταφορά αγαθών
φορτωτική κατά αποστολέα και παραλήπτη σε τέσσερα αντίτυπα. Το πρώτο
αντίτυπο συνοδεύει τα αγαθά και επιστρέφεται στο μεταφορικό γραφείο,
το δεύτερο παραδίδεται στον αποστολέα, το τρίτο έχει την ένδειξη
"Αποδεικτικό Δαπάνης" και παραδίδεται σ' αυτόν που καταβάλλει τα
κόμιστρα και το τέταρτο παραμένει ως στέλεχος.

Για τη μεταφορά των αγαθών το μεταφορικό γραφείο, όταν η φόρτωση
γίνεται από τις εγκαταστάσεις του, εκδίδει διπλότυπη κατάσταση
αποστολής αγαθών, στην οποία αναγράφει το είδος και τους αριθμούς των
δεμάτων, το είδος και την ποσότητα των μεταφερομένων αγαθών και τον
τόπο προορισμού τους. Το ένα αντίτυπο της κατάστασης αυτής παραδίδεται
στο μεταφορέα για την έκδοση της συγκεντρωτιικής φορτωτικής. Εφόσον
στην κατάσταση επισυνάπτεται αντίγραφο των τετραπλότυπων φορτωτικών
που εκδόθηκαν αναγράφεται μόνο ο αριθμός κάθε φορτωτικής, το συνολικό
βάρος των αγαθών που μεταφέρονται και ο συνολικός αριθμός των δεμάτων.

***(Περιεχόμενο φορτωτικής)
7. Η φορτωτική περιέχει τα ακόλουθα στοιχεία:

α) το ονοματεπώνυμο ή την επωνυμία, το επάγγελμα και τη διεύθυνση
του αποστολέα ή φορτωτή και του παραλήπτη των αγαθών,
" καθώς και τον Α.Φ.Μ. του καταβάλλοντος τα κόμιστρα".

*** Η εντός " " ανωτέρω φράση προστέθηκε από την παρ.36 του άρθρ.43
του Ν.2214/1994 (Α 75) και ισχύει,σύμφωνα με την περ.ιδ'του
άρθρ.66 του αυτού νόμου από 1 Ιανουαρίου 1995.

β) όταν η μεταφορά ενεργείται απευθείας από τον αποστολέα στον
παραλήπτη, κατ' εντολή μεταφορικού γραφείου ή άλλου τρίτου, στη
φορτωτική αναγράφονται και τα πλήρη στοιχεία του εντολέα,

γ) την ημερομηνία και τον τόπο έκδοσης της φορτωτικής, καθώς και
την ημερομηνία έναρξης της μεταφοράς από το μεταφορέα,

δ) τον τόπο προορισμού των προς μεταφορά αγαθών,

ε) το είδος και τον αριθμό του συνοδευτικού στοιχείου του
αποστολέα,

στ) τους αριθμούς των δεμάτων, το είδος κατά γενική κατηγορία και
την ποσότητα των μεταφερομένων αγαθών,

ζ) το κόμιστρο και τις λοιπές επιβαρύνσεις της μεταφοράς,

η) τον αριθμό κυκλοφορίας του αυτοκινήτου ή το όνομα του πλωτού
μέσου, προκειμένου περί θαλασσίων μεταφορών.

***(Μεταφορές ιδίων αγαθών-εξαιρέσεις)
8. Ο μεταφορέας εκδίδει φορτωτική και όταν μεταφέρει αγαθά δικά του.
Από την υποχρέωση αυτή εξαιρούνται οι δημόσιες μεταφορικές
επιχειρήσεις.

***(Αποδείξεις μεταφοράς (κομίστρων)
9. Ο μεταφορέας, αντί φορτωτικής, μπορεί να εκδίδει διπλότυπη
απόδειξη για μεταφορές αποσκευών που συνοδεύονται από τον ταξιδιώτη ή
μικροδεμάτων ή για μεταφορές εντός της αστικής περιοχής των πόλεων ή
για μεταφορές εμφόρτων ή κενών οχημάτων με πλωτά μέσα. Στην απόδειξη
αυτή, που εκδίδεται πριν από την εκκίνηση του μεταφορικού μέσου και το
ένα αντίτυπό της παραδίδεται στον καταβάλλοντα το κόμιστρο,
αναγράφονται:

α) επί μεταφοράς αποσκευών, τουλάχιστον το κόμιστρο,

β) επί μεταφοράς μικροδεμάτων, τα στοιχεία του φορτωτή και του
παραλήπτη, το είδος κατά γενική κατηγορία, η ποσότητα των αγαθών και
το κόμιστρο,

γ) επί αστικών μεταφορών, τα στοιχεία της προηγούμενης περίπτωσης
β', ο αριθμός του συνοδευτικού στοιχείου του αποστολέα και η ώρα
εκκίνησης του μεταφορικού μέσου,

δ) επί μεταφοράς οχημάτων με πλωτά μέσα, τα στοιχεία αυτού που
καταβάλλει το ναύλο και το ποσό αυτού.

***(Διορθωτικό σημείωμα)
10. Ο μεταφορέας ή το μεταφορικό γραφείο εκδίδει διορθωτικό σημείωμα
μεταφοράς σε τρία αντίτυπα:

α) όταν επιστρέφει ποσό κομίστρων,

β) όταν κατά την παράδοση των αγαθών στον παραλήπτη διαπιστωθούν
ποσοτικές διαφορές και

γ) σε κάθε περίπτωση πραγματοποίησης της μεταφοράς κατά τρόπο, τόπο
και χρόνο διαφορετικό από αυτόν που αναγράφεται στη φορτωτική. Στο
σημείωμα αυτό, που υπογράφεται από το μεταφορέα και τον παραλήπτη,
γράφονται τα στοιχεία του μεταφορέα, του φορτωτή ή αποστολέα και του
παραλήπτη, ο αριθμός της φορτωτικής, το ποσό της διαφοράς των
κομίστρων, καθώς και οι διαφορές που διαπιστώθηκαν. Το πρώτο αντίτυπο
αποστέλλεται στο φορτωτή ή αποστολέα, το δεύτερο παραδίδεται στον
παραλήπτη και το τρίτο παραμένει ως στέλεχος.

***(Διεθνείς μεταφορές)
11. Ο μεταφορέας που πραγματοποιεί διεθνείς μεταφορές οδικές,
σιδηροδρομικές, θαλάσσιες ή εναέριες, δύναται να εκδίδει γι' αυτές τις
μεταφορές άλλα ισοδύναμα με τα παραπάνω στοιχεία, εφόσον αυτά
προβλέπονται από διεθνείς συμβάσεις, στις οποίες έχει προσχωρήσεις και
η χώρα μας.

***(Αντιπρόσωποι έκδοσης φορτωτικών)
12. Ο μεταφορέας που πραγματοποιεί θαλάσσιες ή εναέριες μεταφορές
δύναται να αναθέτει την έκδοση των εγγράφων μεταφοράς σε αντιπρόσωπο ή
σε πράκτορα, εφόσον πριν από την ανάθεση γνωστοποιήσει τούτο εγγράφως
στη Δ.Ο.Υ., στην οποία υπάγεται ο αντιπρόσωπός του ή ο πράκτοράς του.

***(Συγκεντρωτική φορτωτική)
13. Επί μεταφοράς αγαθών ενός φορτωτή με φορτηγά αυτοκίνητα δημόσιας
χρήσης, που προορίζονται να παραδοθούν σε περισσότερους από έναν
παραλήπτες, μπορεί να εκδίδεται μία συγκεντρωτική φορτωτική κατά
αποστολέα για κάθε μεταφορά, αντί της έκδοσης φορτωτικών κατά φορτωτή
και παραλήπτη, με την προϋπόθεση ότι το συνολικό κόμιστρο καταβάλλεται
στο μεταφορέα από το φορτωτή. Στη συγκεντρωτική φορτωτική αναγράφονται
το ονοματεπώνυμο ή η επωνυμία, το επάγγελμα και η διεύθυνση του
φορτωτή, ο τόπος φόρτωσης, το είδος και η ποσότητα των αγαθών που
μεταφέρονται, το συνολικό κόμιστρο αριθμητικώς και ολογράφως, η
χρονολογία εκκίνησης του αυτοκινήτου, καθώς και για κάθε παραλήπτη ο
αριθμός του συνοδευτικού φορολογικού στοιχείου που εκδίδει ο φορτωτής,
το ονοματεπώνυμο ή η επωνυμία, το επάγγελμα και η διεύθυνσή του, το
είδος και η ποσότητα των αγαθών που προορίζονται γι' αυτόν και ο
τρόπος προορισμού (εκφόρτωσης).

***(Εννοιες μεταφορέα και φορτωτή)
14. Για την εφαρμογή των διατάξεων του Κώδικα αυτού μεταφορέας
θεωρείται αυτός που ενεργεί τη μεταφορά αγαθών με κόμιστρο, με
μεταφορικά μέσα που ανήκουν σ' αυτόν ή εκμεταλλεύεται αυτός, και
φορτωτής αυτός που αναθέτει στο μεταφορέα το έργο της μεταφοράς.

***Σχετικές Αποφάσεις ΑΥΟ
Α.Υ.Ο. 1125793/961/11.12.1989
Τήρηση βιβλίου ημερολογίου μεταφοράς και χρόνος έκδοσης φορτωτικής
στις επαναλαμβανόμενες μεταφορές με αυτοκίνητα φορτηγά ή τρίκυκλα Δ.Χ.
Α.Υ.Ο. 1077844/ΠΟΛ. 1144/6.8.1992
Θεώρηση φορτωτικών εγγράφων. Τήρηση ημερολογίου μεταφοράς και
έκδοση συγκεντρωτικής φορτωτικής ή συγκεντρωτικής απόδειξης επί αστικών
μεταφορών. Μη υποβολή συγκεντρωτικών καταστάσεων για τις φορτωτικές
έτους 1992
Α.Υ.Ο. 1101579/ΠΟΛ. 1220/13.10.1992 (ΦΕΚ 655 Β')
Μη θεώρηση φορτωτικών εγγράφων αεροπορικών εταιριών και Ο.Σ.Ε.
Θεώρηση αποδείξεων για την πώληση υγραερίου από πρατήρια προς
επιτηδευματίες (εκμεταλλευτές ΤΑΞΙ)
Α.Υ.Ο. 1115472/1036/0015/ΠΟΛ. 1299/29.11.1995 (ΦΕΚ Β'1035)
Μη θεώρηση φορτωτικών εγγράφων ημεδαπών αεροπορικών εταιριών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ'

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ, ΘΕΩΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΦΥΛΑΞΗ ΒΙΒΛΙΩΝ
ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

Αρθρο 17.

Χρόνος ενημέρωσης των βιβλίων.

***(Βιβλίων πρώτης και δεύτερης κατηγορίας)
1. Η ενημέρωση των βιβλίων πρώτης και δεύτερης κατηγορίας γίνεται
εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την έκδοση ή τη λήψη του κατά
περίπτωση δικαιολογητικού.

***(Βιβλίων τρίτης κατηγορίας)
2. Η ενημέρωση των βιβλίων τρίτης κατηγορίας γίνεται:

***(Ημερολογίων)
α) του ή των ημερολογίων εντός δεκαπέντε (15) ημερων, από την
έκδοση ή τη λήψη του κατά περίπτωση δικαιολογητικού και επί ταμειακών
πράξεων από τη διενέργεία τους,

***(Συγκεντρωτικού ημερολογίου και αναλυτικών καθολικών)
β) του συγκεντρωτικού ημερολογίου, όταν τηρείται, του γενικού
καθολικού και των αναλυτικών καθολικών, εντός του επομένου μήνα, και
προκειμένου για τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις το αργότερο μέχρι και
την εικοστή (20ή) του μεθεπόμενου μήνα,

***(Βιβλίου αποθήκης)
γ) του βιβλίου αποθήκης ποσοτικά, εντός οκτώ (8) ημερών από την
παραλαβή ή την παράδοση ή άλλου είδους διακίνηση του αγαθού. Η αξία
συμπληρώνεται εντός δέκα (10) ημερών από τη λήψη ή την έκδοση του
στοιχείου αξίας.

"δ) Του ημερολογίου που περιέχει τις εγγραφές της αναλυτικής
λογιστικής (ομάδα 9),του Ελληνικού Γενικού Λογιστικού Σχέδιου (Π.Δ.
1123/1980),εντός του επόμενου μήνα".

*** Η περ.δ'προστέθηκε ως άνω με την παρ.1 άρθρ.9 ΠΔ 134/1996 (Α 105)
και ισχύει από την έναρξη της διαχειριστικής περιόδου που αρχίζει την
lη Ιανουαρίου 1997 και μετά.

***(Λήψη στοιχείων αγορών πριν την παραλαβή των αγαθών)
3. Στην περίπτωση που κατά τη διάρκεια της χρήσης λαμβάνονται
στοιχεία αγοράς αγαθών πριν από την παραλαβή τους η ενημέρωση των
βιβλίων γίνεται κατά την παραλαβή των αγαθών. Εφόσον τηρούνται βιβλία
τρίτης κατηγορίας και στο τέλος της χρήσης λαμβάνονται στοιχεία αγοράς
αγαθών που δεν έχουν ακόμη παραληφθεί, καταχωρούνται σχετικές εγγραφές
σε μεταβατικούς λογαριασμούς, οι οποίοι τακτοποιούνται με την παραλαβή
των αγαθών.

***(Βιβλίων νομικών προσώπων μη κερδοσκοπικών)
4. Τα πρόσωπα της παραγράφου 3 του άρθρου 2 του Κώδικα αυτού, με
εξαίρεση το Δημόσιο, καταχωρούν στα βιβλία που ορίζονται από άλλες
διατάξεις ή από τα καταστατικά τους εντός δέκα πέντε (15) ημερών τις
αγορές και πωλήσεις αγαθών, τις δαπάνες για υπηρεσίες που τους
παρέχουν τρίτοι και τις αμοιβές για υπηρεσίες που παρέχουν αυτά προς
τρίτους, καθώς και τους ληξιπρόθεσμους και απαιτητούς τόκους από
δάνεια ή πιστώσεις.

***(Μεταφορά δεδομένων, υποκ/τος στα βιβλία του κεντρικού)
5. Τα δεδομένα των βιβλίων του υποκαταστήματος μεταφέρονται στα
βιβλία της έδρας:

***(Μεταφορά δεδομένων επί βιβλίων πρώτης και δεύτερης κατηγορίας)
"α) Το αργότερο εντός της προθεσμίας υποβολής των κατά περίπτωση
φορολογικών δηλώσεων όταν σ' αυτό τηρούνται βιβλία πρώτης και δεύτερης
κατηγορίας, επιφυλασσομένων των διατάξεων της παραγράφου 1 του άρθρου
17".

*** Η περ. α'αντικαταστάθηκε ως άνω με την παρ.2 άρθρ.9 ΠΔ 134/1996
(Α 105).Ισχύς από την lη του μεθεπόμενου
μήνα από τη δημοσίευση του ΠΔ 134/96 στην εφημερίδα της Κυβερνήσεω

***(Μεταφορά δεδομένων επί βιβλίων τρίτης κατηγορίας)
"β. Για τον υπόχρεο τήρησης βιβλίων τρίτης κατηγορίας, όταν στο
υποκατάστημα τηρούνται βιβλία από τα οποία εξάγεται αυτοτελές λογιστικό
αποτέλεσμα εντός της προθεσμίας σύνταξης του ισολογισμού, όταν στο
υποκατάστημα τηρούνται βιβλία από τα οποία δεν εξάγεται αυτοτελές
λογιστικό αποτέλεσμα εντός των πρώτων είκοσι (20) ημερών του επόμενου
μήνα εκείνου που αφορούν οι πράξεις ή οι συναλλαγές και επί
μηχανογραφικής τήρησης των βιβλίων του κεντρικού εντός των πρώτων
δεκαπέντε ( 15) ημερών του επόμενου μήνα".

*** Το πρώτο εδάφιο της περ.β'αντικαταστάθηκε ως άνω από την παρ.15
του άρθρ.43 του Ν.2214/1994 (Α 75).

Στην περίπτωση που στο υποκατάστημα τηρείται ημερήσιο φ
συναλλαγών, εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την ημέρα που αφορά.

***(Παράταση χρόνου ενημέρωσης)
6. Εφόσον συντρέχουν ειδικοί λόγοι, ο προϊστάμενος Δ.Ο.Υ. μπορεί με
έγκρισή του να παρατείνει την προθεσμία ενημέρωσης των βιβλίων που
ορίζεται από τις παραγράφους 1 έως 4 και 5 περίπτωση β' του άρθρου
αυτού, μέχρι πενήντα ημέρες. Η παράταση αυτή δε συνεπάγεται παράταση
των προθεσμιών υποβολής των φορολογικών δηλώσεων ή καταστάσεων.

***(Ποσοτική καταγραφή αποθεμάτων)
7. Η ποσοτική καταγραφή των αποθεμάτων, ιδίων και τρίτων, στο βιβλίο
απογραφών ή σε καταστάσεις γίνεται μέχρι την εικοστή (20η) ημέρα του
μεθεπόμενου από τη λήξη της διαχειριστικής περιόδου μήνα.

***(Καταχώρηση πράξεων ισολογισμού)
8. Οι πράξεις του ισολογισμού, καθώς και το κλείσιμο αυτού,
περατούνται:

α) εντός τριών (3) μηνών από τη λήξη της διαχειριστικής περιόδου,
για τις ατομικές επιχειρήσεις, προσωπικές εταιρείες, εταιρείες
περιωρισμένης ευθύνης, κοινοπραξίες, κοινωνίες του Αστικού Κώδικα και
αστικές εταιρείες,

β) εντός τεσσάρων (4) μηνών από τη λήξη της διαχειριστικής
περιόδου, για τις ανώνυμες εταιρείες και τους συνεταιρισμούς,

γ) εντός έξι (6) μηνών από τη λήξη της διαχειριστικής περιόδου, για
τις αλλοδαπές επιχειρήσεις και τις επιχειρήσεις που εκμεταλλεύονται
ποντοπόρα πλοία.

Οι παραπάνω προθεσμίες δεν μπορούν να υπερβούν την προθεσμία
υποβολής της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος.

***(Ημερολογίου μεταφοράς)
9. Η ενημέρωση του ημερολογίου μεταφοράς γίνεται από την εκκίνηση
του αυτοκινήτου.

***(Ενημέρωση προσθέτων βιβλίων)
10. Η ενημέρωση των προσθέτων βιβλίων γίνεται:

α) του βιβλίου ποσοτικής παραλαβής, με την παραλαβή των αγαθών,

β) του βιβλίου κίνησης πελατών (πόρτας), με την είσοδο του πελάτη,

γ) του μητρώου μαθητών, με την εγγραφή του μαθητή,

δ) του βιβλίου εισόδου και εξόδου ασθενών, με την είσοδο και έξοδο
του ασθενή,

ε) του βιβλίου ασθενών εντός της επόμενης από την είσοδο, την
παροχή υπηρεσιών νοσηλείας και την αλλαγή της θέσης,

στ) του βιβλίου μεριδολογίου γιατρών εντός της επόμενης της ειδικής
ιατρικής περίθαλψης του ασθενή,

ζ) του βιβλίου επίσκεψης ασθενών, μόλις τελειώσει η εξέταση και
πριν την αποχώρηση του ασθενή,

η) του βιβλίου πελατών, μόλις αρχίσει η παροχή υπηρεσίας,

θ) του βιβλίου εκπαιδευομένων οδηγών, με την έναρξη και τη λήξη του
μαθήματος ή της εξέτασης,

ι) του βιβλίου πρέσσας, με την δεματοποίηση,

ια) του βιβλίου αποθήκευσης, εντός της μεθεπόμενης της εισαγωγής
και εξαγωγής των αγαθών,

ιβ) Του βιβλίου στάθμευσης με την είσοδο και έξοδο του οχήματος.

ιγ) Του βιβλίου εισερχομένων, με την είσοδο ή έξοδο του οχήματος.

ιδ) του βιβλίου ασφαλιστηρίων συμβολαίων, εντός της επόμενης ημέρας
από την κατάρτιση του συμβολαίου, των βιβλίων ακύρωσης ασφαλιστηρίων
συμβολαίων, δηλώσεων επέλευσης κινδύνων και αντασφαλιστηρίων
συμβολαίων, εντός πέντε ημερών από την ημέρα κατάρτισης των πράξεων
αυτών,

ιε) του βιβλίου διάθεσης λαχείων, με την παραλαβή των λαχείων
κλήρωσης.

"ιστ. Του βιβλίου εισερχομένων, της περίπτωσης ιγ' της παραγράφου 5
του αρθρου 10, με την είσοδο και έξοδο του σκάφους".

"ιζ. Του βιβλίου πελατών, της περίπτωσης ιδ' της παραγράφου 5 του
άρθρου 10, με την έναρξη της παροχής υπηρεσίας".

"ιη. Του βιβλίου παραγγελιών της περίπτωσης ιε' της παραγράφου 5 του
άρθρου 10, με τη λήψη της παραγγελίας".

ιθ) Του βιβλίου στάθμευσης ή φύλαξης σκαφών, της περίπτωσης ιστ' της
παραγράφου 5 του άρθρου 10, με την είσοδο και έξοδο του σκάφους,,.

κ) Του βιβλίου έργων, των εκμεταλλευτών αυτοκινούμενων μηχανημάτων
έργων της περίπτωσης ιζ' της παραγράφου 5 του άρθρου 10, με την έναρξη
του έργου και σε περίπτωση ωριαίας αμοιβής με την έναρξη και λήξη της
εργασίας.

*** Οι περ.ιστ'έως και ιθ'προστέθηκαν από την παρ.14
του άρθρ.43 του Ν.2214/1994 (Α 75) και ισχύουν,σύμφωνα με την
περ.ιδ' του άρθρ.66 του αυτού νόμου, από 1η Ιανουαρίου 1995.

*** Οι περιπτώσεις ιβ' ιγ' και ιθ'αντικαταστάθηκαν ως άνω
και η περ.κ'προστέθηκε με την παρ. 3 άρθρ.9 ΠΔ 134/1996 (Α 105).
Ισχύς από την lη του μεθεπόμενου
μήνα από τη δημοσίευση του ΠΔ 134/96 στην εφημερίδα της Κυβερνήσεω

Αρθρο 18.

***ΠΡΟΣΟΧΗ:Βλέπε στο τέλος του παρόντος άρθρου σχετικές με αυτό ΑΥΟ
κλπ ερμηνεία
Τρόπος ενημέρωσης των βιβλίων
και έκδοσης των στοιχείων.

***(Τρόπος καταχώρησης στα βιβλία και τα στοιχεία προσθέτων βιβλίων)
1. Η καταχώρηση στα βιβλία και στα στοιχεία γίνεται χειρογράφως με
μελάνη ή με χρήση Η/Υ ή με άλλη μηχανή, χωρίς κενά διαστήματα
επεγγραφές, παραπομπές στο περιθώριο ή ξέσματα. Σε περίπτωση διόρθωσης
ή διαγραφής το ποσό και το κείμενο που διορθώνεται ή διαγράφεται
πρέπει να διαβάζεται με ευχέρεια.

***(Στήριξη εγγραφών)
2. Κάθε εγγραφή στα βιβλία, που αφρορά συναλλαγή ή άλλη πράξη του
υπόχρεου, πρέπει να στηρίζεται σε στοιχεία που προβλέπονται από τις
διατάξεις του Κώδικα αυτού ή σε δημόσια έγγραφα ή σε άλλα πρόσφορα
αποδεικτικά στοιχεία.

***(Τρόπος έκδοσης των στοιχείων)
3. Τα στοιχεία εκδίδονται χειρόγραφα με μελάνη ή με χρήση Η/Υ ή με
άλλη μηχανή τουλάχιστον διπλότυπα ή σε όσα αντίτυπα ορίζονται από τις
διατάξεις του Κώδικα αυτού, κατά περίπτωση, με χρήση χημικού χάρτη,
αποκλειόμενης της χρήσης δίπτυχων ή τρίπτυχων εντύπων, με εξαίρεση τα
εισιτήρια μεταφορικών μέσων και θεαμάτων. Το ένα αντίτυπο παραδίδεται
ή αποστέλλεται στον αντισυμββαλλόμενο, ο οποίος έχει υποχρέωση να ζητά
και να το λαμβάνει, το δε άλλο αντίτυπο παραμένει στον εκδότη ως
στέλεχος.

***(Αριθμός ατνιτύπων στοιχείων)
4. Ο επιτηδευματίας μπορεί, για τις ανάγκες των συναλλαγών ή για
οργανωτικούς λόγους, να εκδίδει τα φορολογικά του στοιχεία σε
περισσότερα αντίτυπα, εφόσον σε κάθε αντίτυπο αναγράφεται με σφραγίδα
ή εντύπως ο προορισμός του. Ειδικά αν πρόκειται για στοιχείο
διακίνησης αγαθών στα επιπλέον εκδιδόμενα αντίτυπα αναγράφεται κάτω
από τον τίτλο του στοιχείου η ένδειξη "Δεν αποτελεί συνοδευτικό
μεταφοράς".

Επίσης μπορεί στο περιεχόμενο των στοιχείων να προσθέτει και
οποιοδήποτε άλλο στοιχείο κρίνει αναγκαίο.

***(Ατομικά στοιχεία εκδότη)
5. Ολα τα στοιχεία φέρουν εντύπως ή με σφραγίδα τον τίτλο τους, το
ονοματεπώνυμο ή την επωνυμία, το επάγγελμα και την διεύθυνση του
υπόχρεου σε έκδοση, τον Α.Φ.Μ. και την αρμόδια Δ.Ο.Υ. της έδρας.

Στα στοιχεία του υποκαταστήματος αναγράφεται και η διεύθυνση της
έδρας με εξαίρεση τις αποδείξεις που εκδίδονται από φορολογική
ταμειακή μηχανή.

***(Αρίθμηση βιβλίων σε κινητά φύλλα-στοιχεία-Χρήση συγχρόνως
περισσοτέρων σειρών στοιχείων)
6. Τα βιβλία που τηρούνται σε κινητά φύλλα και όλα τα στοιχεία
φέρουν ενιαία αρίθμηση, τουλάχιστον κατά διαχειριστική περίοδο, η
οποία μπορεί να επαναληφθεί μέσα στην ίδια διαχειριστική περίοδο με
έγκριση του προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ.

Η έγκριση αυτή δεν απαιτείται για τις αποδείξεις που εκδίδονται από
φορολογική ταμειακή μηχανή.

Επιτρέπεται μετά από γνωστοποίηση στον προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ., η
χρησιμοποίηση συγχρόνως περισσοτέρων σειρών για κάθε είδος στοιχείου,
με την προϋπόθεση ότι φέρουν διακριτικό της σειράς και κάθε σειρά έχει
ιδιαίτερη ενιαία αρίθμηση, τουλάχιστον κατά διαχειριστική περίοδο.

***(Αναγραφή τόπου και ημερομηνίας έκδοσης-υπογραφή εκδότη)
7. Στα στοιχεία που ορίζονται από τον Κώδικα αυτό αναγράφεται ο
τόπος και η ημερομηνία έκδοσής τους. Επίσης, φέρουν χειρόγραφη ή
μηχανογραφική υπογραφή του εκδότη τους ή προσώπου που ορίστηκε απ'
αυτόν, με εξαίρεση τις αποδείξεις λιανικής πώλησης αγαθών.

***(Κωδικοί αριθμοί-χρήση στα βιβλία και στα στοιχεία)
8. Επιτρέπεται, για τα αγαθά και τους τίτλους των λογαριασμών, η
χρήση κωδικών αριθμών στην τήρηση των βιβλίων και στην έκδοση των
στοιχείων εσωτερικής διακίνησης, καθώς και στην έκδοση των αποδείξεων
λιανικής πώλησης, όταν τηρείται βιβλίο αποθήκης και οι αποδείξεις
αυτές εκδίδονται με τη χρήση φορολογικής ταμειακής μηχανής. Επίσης
επιτρέπεται η χρήση κωδικών αριθμών στην έκδοση και των λοιπών
στοιχείων αξίας ή διακίνησης, εφόσον σε οποιοδήποτε χώρο του ίδιου
στοιχείου περιγράφεται το είδος που αντιστοιχεί στον κωδικό αριθμό. Η
ευχέρεια της χρήσης κωδικών αριθμών παρέχεται εφόσον τηρείται
θεωρημένο μητρώο κωδικής αρίθμησης ή οι κωδικοί αριθμοί καταχωρούνται
σε άλλο θεωρημένο βιβλίο.

***(Βάρος απόδειξης συναλλαγής)
"9. Το βάρος της απόδειξης της συναλλαγής φέρει τόσον,ο εκδότης, όσον
και ο λήπτης του στοιχείου, οι οποίοι δικαιούνται να επιβεβαιώνουν τα
αναγκαία στοιχεία του αντισυμβαλλόμενου από τη δήλωση έναρξης εργασιών
ή από άλλο πρόσφορο αποδεικτικό στοιχείο, επιφυλασσομένων των διατάξεων
περί φορολογικού απορρήτου, τα οποία οι συμβαλλόμενοι υποχρεούνται
εκατέρωθεν να παρέχουν, φέροντας ο καθένας και την ευθύνη για την
ακρίβεια των στοιχείων που παρέχει".

*** Η παρ.9 αντικαταστάθηκε ως άνω με το άρθρ.10 ΠΔ 134/1996 (Α 105).
Ισχύς από την lη του μεθεπόμενου
μήνα από τη δημοσίευση του ΠΔ 134/96 στην εφημερίδα της Κυβερνήσεω

***Σχετικές Αποφάσεις ΑΥΟ
Α.Υ.Ο. Σ 1082/8.4.1986
Αναγραφή του αριθμού φορολογικού μητρώου στα φορολογικά στοιχεία
Α.Υ.Ο. Σ 1935/17.6.1987
Ανάρτηση πινακίδας από τους επιτηδευματίες για την υποχρέωση
έκδοσης ή όχι αποδείξεων λιανικής πώλησης αγαθών και παροχής υπηρεσιών
στο κοινό

Αρθρο 19.

***ΠΡΟΣΟΧΗ:Βλέπε στο τέλος του παρόντος άρθρου σχετικές με αυτό ΑΥΟ
κλπ ερμηνεία

Θεώρηση βιβλίων και στοιχείων.

***(Βιβλία υποχρεωτικά θεωρημένα)
1. Ο επιτηδευματίας έχει υποχρέωση να θεωρεί στον αρμόδιο
προϊστάμενο Δ.Ο.Υ., πριν από κάθε χρησιμοποίησή τους:

Α) Από τα βιβλία που ορίζονται από τον Κώδικα αυτό:

α) το βιβλίο αγορών,

β) το βιβλίο εσόδων - εξόδων,

γ) τα ημερολόγια, στα οποία καταχωρεί πρωτογενώς τις οικονομικές
του πράξεις, καθώς και το ημερήσιο διπλότυπο φύλλο συναλλαγών,

δ) το γενικό καθολικό ή τα μηνιαία ισοζύγια του γενικού καθολικού,
κατά περίπτωση, επί μηχανογραφικής τήρησης,

ε) το βιβλίο αποθήκης ή τις μηνιαίες καταστάσεις, του άρθρου 24 του
Κώδικα αυτού,

στ) τις ημερήσιες ή τις μηνιαίες καταστάσεις του άρθρου 8 του
Κώδικα αυτού ή το βιβλίο αποθήκης, όπου καταχωρούνται πρωτογενώς οι
εγγραφές,

ζ) τα πρόσθετα βιβλία που ορίζονται από τις διατάξεις του άρθρου 10
του Κώδικα αυτού,

η) το βιβλίο απογραφών και τις καταστάσεις απογραφής,

θ) το ημερολόγιο μεταφοράς,

"ι) Τα βιβλία, πρακτικών γενικών συνελεύσεων των μετόχων, πρακτικών
διοικητικού συμβουλίου, και βιβλίου μετόχων των ανωνύμων εταιρε ιών, ως
και τα βιβλία των συνελεύσεων και της διαχείρησης των εταιρειών
περιορισμένης ευθύνης".

*** Η περ.ι' αντικαταστάθηκε ως άνω με το άρθρ.13 ΠΔ 134/1996 (Α 105).
Ισχύς από την lη του μεθεπόμενου
μήνα από τη δημοσίευση του ΠΔ 134/96 στην εφημερίδα της Κυβερνήσεω

ια) τις καταστάσεις που υποκαθιστούν ή αναλύουν βιβλία του Κώδικα
αυτού, εκτός από τις καταστάσεις των άρθρων 5 και 6 του παρόντος.

***(Στοιχεία υποχρεωτικά θεωρημένα)
Β) Από τα στοιχεία:

α) το δελτίο αποστολής,

β) το συνενωμένο δελτίο αποστολής με οποιοδήποτε στοιχείο αξίας,

"γ. Το τιμολόγιο που εκδιδεται για αγορά αγαθών, όταν δεν έχει
προηγηθεί η έκδοση άλλου θεωρημένου στοιχείου για την ίδια συναλλαγή,
καθώς και το τιμολόγιο για την παροχή υπηρεσιών".

"δ. Την απόδειξη παροχής υπηρεσιών και την απόδειξη λιανικής πώλησης
όταν δεν εκδίδεται με τη χρήση φορολογικής ταμειακής μηχανής. Δεν
υπόκεινται σε θεώρηση τα εισιτήρια επιχειρήσεων μεταφοράς προσώπων με
λεωφορεία, σιδηρόδρομους και αεροπλάνα, όταν εκτελούν συγκοινωνίες,
καθώς και τα εισιτήρια πλοίων, εφόσον φορολογούνται κατ' ειδικό τρόπο
και απαλλάσσονται του Φ.Π.Α.".

"ε. Την απόδειξη ποσοτικής παραλαβής αγροτικών προιόντων".

***(Θεώρηση στοιχείων που εκδίδονται από Η/Υ)
"στ. Τα δελτία κίνησης τουριστικών λεωφορείων".

*** Οι υποπερ.γ'και δ'της περ.Β αντικαταστάθηκαν ως άνω και οι
περ. ε'και στ'προστέθηκαν από την παρ.16 του άρθρ.43 του
Ν.2214/1994 (Α 75),η οποία ισχύει,σύμφωνα με την περ.ιε'του
άρθρ.43 του αυτού νόμου από 1ης Ιουλίου 1995.

Επιτρέπεται η θεώρηση στοιχείων για τα οποία δεν υπάρχει τέτοια
υποχρέωση, όταν τα στοιχεία αυτά εκδίδονται με τη χρήση Η/Υ από ενιαίο
μηχανογραφικό έντυπο με στοιχεία για τα οποία ορίζεται θεώρησή τους.

***(Τήρηση αθεώρητων βιβλίων-συνέπειες)
2. Τα βιβλία του Κώδικα αυτού, για τα οποία ορίζεται θεώρησή τους
όταν δε θεωρούνται πριν από την έναρξη χρησιμοποίησής τους είναι ως να
μην τηρήθηκαν για το μέχρι τη θεώρησή τους χρονικό διάστημα.

***(Αρμόδιος προϊστάμενος για τη θεώρηση)
3. Αρμόδιος για τη θεώρηση των βιβλίων και των στοιχείων του
επιτηδευματία είναι ο προϊστάμενος της Δ.Ο.Υ. της έδδρας και
προκειμένου για τα βιβλία και τα στοιχεία του υποκαταστήματος, ο
προϊστάμενος Δ.Ο.Υ. της έδρας ή του υποκαταστήματος.

***(Συγχώνευη και συνένωση βιβλίων και στοιχείων)
4. Ο επιτηδευματίας μπορεί να συγχωνεύει ή συνενώνει οποιοδήποτε
βιβλίο ή βιβλία, στοιχείο ή στοιχεία, βιβλίο και στοιχείο ή βιβλία και
στοιχεία σε άλλο, με την προϋπόθεση ότι από το βιβλίο ή το στοιχείο
που προκύπτει από τη συγχώνευση ή τη συνένωση παρέχονται τουλάχιστον
τα δεδομένα των συγχωνευομένων ή συνενωμένων βιβλίων ή στοιχείων.

*** ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Σχετικά με την παρ.3 του άρθρ.12 και 19 παρ.1
για τις επιστροφές επί αθεώρητων τιμολογίων βλ. Εγκ. Υπ.Οικον.
1045045/11-4-1994.

***Σχετικές Αποφάσεις ΑΥΟ
Α.Υ.Ο. Σ4149/111/18.7.1979
Περί θεωρήσεως των φορολογικών στοιχείων των ανωνύμων εταιρειών,
που εδρεύουν στα Διαμερίσματα Ανατολικής και Δυτικής Αττικής
Α.Υ.Ο. Σ4076/127/16.9.1982
Τροποποίηση και συμπλήρωση της Σ. 4149/111/18.7.79 απόφασης με
θέμα "Θεώρηση των φορολογικών στοιχείων των ανωνύμων εταιρειών που
εδρεύουν στα Διαμερίσματα Ανατολικής Αττικής και Δυτικής Αττικής"
Α.Υ.Ο. 10996017/716/17.8.1994 (ΦΕΚ 672 Β')
Θεώρηση φορολογικών στοιχείων των Ανωνύμων Εταιρειών που εδρεύουν
στο Διαμέρισμα Ανατολικής Αττικής
Α.Υ.Ο. 1077844/ΠΟΛ. 1144/6.8.1992 (ΦΕΚ 517 Β')
Θεώρηση φορτωτικών εγγράφων. Τήρηση ημερολογίου μεταφοράς και
έκδοση συγκεντρωτικής φορτωτικής ή συγκεντρωτικής απόδειξης επί αστικών
μεταφορών. Μη υποβολή συγκεντρωτικών καταστάσεων για τις φορτωτικές
έτους 1992
Α.Υ.Ο. 1101579/ΠΟΛ. 1220/13.10.1992 (ΦΕΚ 655 Β')
Μη θεώρηση φορτωτικών εγγράφων αεροπορικών εταιριών και Ο.Σ.Ε.
Θεώρηση αποδείξεων για την πώληση υγραερίου από πρατήρια προς
επιτηδευματίες (εκμεταλλευτές ΤΑΞΙ)
Α.Υ.Ο. 1115472/1036/0015/ΠΟΛ. 1299/29.11.1995 (ΦΕΚ Β'1035)
Μη θεώρηση φορτωτικών εγγράφων ημεδαπών αεροπορικών εταιριών
Α.Υ.Ο. 1131532/1075/ΠΟΛ. 1152/30.4.1997
Εισιτήρια θεαμάτων του Οργανισμού Εργατικής Εστίας

Αρθρο 20.

***ΠΡΟΣΟΧΗ:Βλέπε στο τέλος του παρόντος άρθρου σχετικές με αυτό ΑΥΟ
κλπ ερμηνεία

Υποβολή φορολογικών στοιχείων για διασταύρωση.

***(Υπόχρεοι-ημερομηνία υποβολής-Πεδίο εφαρμογής-Εξαίρεση συναλλαγών
μέχρι 15.000 δρχ.-Υποβολή μερίδων βιβλίου αποθηκεύσεως και μεριδολογίου
γιατρών)
" 1. O επιτηδευματίας και τα πρόσωπα των παραγράφων 3 και 4 του άρθρου
2 του Κώδικα αυτού υποβάλλουν μέχρι την εικοστή πέμπτη (25η) Μαίου κάθε
χρόνου στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. ή στο Κέντρο Πληροφορικής του Υπουργείου
Οικονομικών (ΚΕ.Π.Υ.Ο.), για μηχανογραφική επεξεργασία και διασταύρωση
πληροφοριών, τριπλότυπες καταστάσεις με τις συναλλαγές που
πραγματοποήησαν κατά το προηγούμενο ημερολογιακό έτος, για την
επαγγελματική τους εξυπηρέτηση ή την εκπλήρωση του σκοπού τους, από
αγορές αγαθών και λήψη υπηρεσιών, απά χονδρικές πωλήσεις αγαθών και
παροχή υπηρεσιών και από καταβολή ή εισπραξη αμοιβών, αποζημιώσεων,
οικονομικών ενισχύσεων και άλλων δικαιωμάτων, καθώς και για τα
διανεμόμενα κέρδη αμοιβαίων κεφαλαίων. Για τα μερίσματα που καταβάλλει
ή πιστώνει η ανώνυμη εταιρεία, οι πιο πάνω καταστάσεις υποβάλλονται
εντός τριών (3) μηνών από την έγκριση του ισολογισμού τους.
Εξαιρετικά, δεν συμπεριλαμβάνονται στις καταστάσεις αυτές συναλλαγές,
εφόσον η αξία ενός εκάστου στοιχείου που έχει εκδοθεί γι' αυτές δεν
υπερβαίνει τις δεκαπέντε χιλιάδες (15.000) δραχμές.".

*** Το πρώτο εδάφιο αντικαταστάθηκε ως άνω με την παρ.17 του
άρθρ.43 Ν.2214/1994 (Α 75),η οποία ισχύει,σύμφωνα με την
περ.ιδ'του άρθρ.66 του αυτού νόμου, από 1ης Ιανουαρίου 1995.

Ο υπόχρεος σε τήρηση διπλότυπου βιβλίου μεριδολογίου γιατρών ή
διπλότυπου βιβλίου αποθήκευσης, υποβάλλει μέχρι την εικοστή πέμπτη
(25η) Μαϊου κάθε χρόνου στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. το ένα αντίτυπο της
μερίδας κάθε γιατρού ή κάθε αποθέτη, κατά περίπτωση, και διπλότυπη
κατάσταση, στην οποία αναγράφονται με αλφαβητική σειρά οι γιατροί ή οι
αποθέτες.

***ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Με την υπ'αριθμ. 1064084/522/0015/25.5-16.6.1995
απόφαση του Υπουργού Οικονομικών (ΦΕΚ Β'525) περί υποβολής
συγκεντρωτικών καταστάσεων του Κ.Β.Σ. μόνο στις Δ.Ο.Υ. και όχι
στο ΚΕΠΥΟ, ορίσθηκαν τα εξής:
"1. Ορίζουμε, για τις μη υποβληθείσες μέχρι σήμερα συγκεντρωτικές
καταστάσεις του άρθρου 20 παράγραφος 1 του Κ.Β.Σ., αλλά και για τις
συγκεντρωτικές καταστάσεις που θα υποβληθούν κατά τα επόμενα έτη,
ως αρμόδιες υπηρεσίες παραλαβής τις Δ.Ο.Υ. στις οποίες υπάγεται η
επιχείρηση.
2. Για τις συναλλαγές των υποκαταστημάτων μπορεί να υποβάλλονται
οι προαναφερόμενες καταστάσεις, είτε συνολικά στην Δ.Ο.Υ. της
έδρας είτε, κατά εγκατάσταση, στη Δ.Ο.Υ. της έδρας ή του
υποκαταστήματος (ή υποκαταστημάτων), κατά περίπτωση."

***(Υποχρεώσεις Τελωνειακών Αρχών)
2. Οι Τελωνειακές Αρχές αποστέλλουν μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου κάθε
χρόνου στο ΚΕ.Π.Υ.Ο. ένα αντίτυπο κάθε άδειας εξόδου εισαχθέντων
αγαθών, διασάφησης εξαγωγής αγαθών και εντολών επιστροφής δασμών, που
εκδόθηκαν κατά το προηγούμενο ημερολογιακό έτος. Σε κάθε άδεια εξόδου
ή διασάφηση εξαγωγής επισυνάπτεται αντίτυπο του σχετικού τιμολογίου.

***(Περιεχόμενο συγκεντρωτικών καταστάσεων-Υποβολή μηχανογραφικών
μέσων από τηρούντες βιβλία Γ' κατηγορίας (μηχανογραφικά)
3. Οι καταστάσεις της παραγράφου 1 περιέχουν τα πλήρη στοιχεία του
υποχρέου, (τον Α.Φ.Μ. εντύπως ή με σφραγίδα, το ονοματεπώνυμο και το
πατρώνυμο ή την επωνυμία, το επάγγελμα και την ταχυδρομική διεύθυνση),
την αρμόδια Δ.Ο.Υ. και το έτος που αφορούν. Στις καταστάσεις αυτές
καταχωρείται το ονοματεπώνυμο ή η επωνυμία, το επάγγελμα, η διεύθυνση
και ο Α.Φ.Μ. των συναλλασομένων με τον υπόχρεο (προμηθευτών, πελατών
κ.λ.π.) κατά αλφαβητική σειρά επωνύμου ή επωνυμίας, ο συνολικός
αριθμός των τιμολογίων ή άλλων φορολογικών στοιχείων και η καθαρή αξία
του εσόδου ή της δαπάνης.

Αντί καταστάσεων οι υπόχρεοι τήρησης βιβλίων τρίτης κατηγορίας που
χρησιμοποιούν για την ενημέρωσή τους μηχανογραφικά μέσα υποβάλλουν
ηλεκτρομαγνητικά μέσα αποθήκευσης δεδομένων, στα οποία περιέχονται όλα
τα δεδομένα που απαιτούνται από τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις.

***(Συναλλαγές με Δημόσιο Ν.Π.Δ.Δ. κ.λπ.)
4. Τα τιμολόγια προς τα πρόσωπα της παραγράφου 3 του άρθρου 2 του
Κώδικα αυτού, ανεξάρτητα από την αξία τους, μπορεί να καταχωρούνται
συγκεντρωτικά στο τέλος των καταστάσεων της παραγράφου 1 του άρθρου
αυτού.

***(Υποβολή στοιχείων από αγρότες)
5. Οι παραγωγοί αγροτικών προϊόντων, που δεν έχουν υπαχθεί στο
κανονικό καθεστώς Φ.Π.Α., υποβάλλουν τις καταστάσεις της παραγράφου 1
μόνο για τις εκκαθαρίσεις πώλησης των προϊόντων τους από τρίτους και
για τα τιμολόγια πώλησης των προϊόντων τους που εκδίδουν οι ίδιοι μετά
από έγκριση του προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ.

***(Εξαιρέσεις)
6. Δεν υποχρεούνται στην υποβολή των καταστάσεων της παραγράφου 1
του άρθρου αυτού:

"α) οι τράπεζες με τους τόκους καταθέσεων που χορηγούν, καθώς και για
τους τόκους και τις προμήθειες που χορηγούν σε άλλες τράπεζες ή
λαμβάνουν από αυτές ή από άλλους επιτηδευματίες.

Κατ'εξαίρεση, οι τράπεζες υποχρεούνται να υποβάλλουν καταστάσεις του
άρθρου αυτού για τις προμήθειες που λαμβάνουν από επιτηδευματίες που
πωλούν αγαθά ή παρέχουν υπηρεσίες σε κατόχους - χρήστες πιστωτικών
καρτών".

***Η περ.α'αντικαταστάθηκε ως άνω με την παρ.8 του άρθρ.21
του Ν.2166/1993 (Α 137).

β) οι επιτηδευματίες και τα πρόσωπα των παραγράφων 3 και 4 του
άρθρου 2 του Κώδικα αυτού για τους τόκους και τις προμήθειες που
καταβάλλουν σε τράπεζες ή λαμβάνουν από αυτές, καθώς και για τους
μισθούς, τα ημερομίσθια και τις συντάξεις που χορηγούν,

(γ)

γ)(δ) οι επιτηδευματίες με τις πωλήσεις αγαθών και υπηρεσιών εκτός της
χώρας, καθώς και για τις αγορές αγαθών ή υπηρεσιών από επιχειρήσεις που
δεν ασκούν δραστηριότητα εντός της χώρας.

*** Η αρχική περ.γ'καταργήθηκε και η περ. δ',(η οποία προστέθηκε
με την παρ.8 του άρθρ.21 του Ν.2166/1993) αναριθμήθηκε σε γ'
με την παρ.17 του άρθρ.43 Ν.2214/1994 (Α 75). Ισχύει,
σύμφωνα με την περ.ιδ'του άρθρ.66 του αυτού νόμου,από
την 1η Ιανουαρίου 1995.

***(Υποβολή ισοζυγίων)
"7. Ο επιτηδευματίας της τρίτης κατηγορίας υποβάλλει μέχρι την 25η
του πέμπτου μήνα από το κλείσιμο της διαχειριστικής περιόδου, στην
αρμόδια ΔΟΥ, ισοζύγιο των λογαριασμών όλων των βαθμίδων τπς κλειόμενης
χρήσης στο οποίο περιέχονται και τα πλήρη στοιχεία του υπόχρεου, η
αρμόδια ΔΟΥ και η διαχειριστική περίοδος που αφορά. Το ισοζύγιο της
παραγράφου αυτής υποβάλλεται δε ηλεκτρομαγνητικά μέσα αποθήκευσης
δεδομένων, από τους υπόχρεους που χρησιμοποιούν για την ενημέρωση των
βιβλίων τους μηχανογραφικά μέσα.

*** Η παρ.7 προστέθηκε με την παρ.1 άρθρ.19α Ν.2459/1997 (Α 17)
με την παρ.4 δε του αυτού άρθρου ορίζεται ότι:
"Η ισχύς των διατάξεων του πρώτου εδαφίου της παραγράφου 1 αυτού του
άρθρου αρχίζει από τη διαχειριστική περίοδο που λήγει την 31.12.199
και του δεύτερου εδαφίου της ίδιας παραγράφου από τη διαχειριστική
περίοδο που λήγει την 30.6.1997".

***Σχετικές Αποφάσεις ΑΥΟ
Α.Υ.Ο. 1022045/ΠΟΛ. 1056/22.2.1994 (ΦΕΚ 180 Β')
Μη υποβολή συγκεντρωτικών τριπλότυπων καταστάσεων τιμολογίων κ.λπ.
από τα πρατήρια πώλησης υγρών καυσίμων για συναλλαγές αξίας μέχρι οκτώ
χιλιάδες (8.000)δρ.
Α.Υ.Ο. 1060800/ΠΟΛ. 1133/25.5.1994 (ΦΕΚ 437 Β')
Παράταση χρόνου υποβολής συγκεντρωτικών καταστάσεων
Α.Υ.Ο. 1123331/88/0015/ΠΟΛ. 1243/31.10.1994
Παράταση της αριθμ. 1022045/144/0015/ΠΟΛ. 1056/22.2.94 Α.Υ.Ο., για
το ημερολογιακό έτος 1994
Ερμ. Εγκύκλιος 1035021/220/0015/ΠΟΛ. 1107/24.3.97 των άρθρων 19α
και 20 που τροποποιούν το άρθρο 20 του ΚΒΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε'

ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΗΡΗΣΗ ΒΙΒΛΙΩΝ
ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

Αρθρο 22.

Μηχανογράφηση γενικά.

Ο επιτηδευματίας, που χρησιμοποιεί ηλεκτρονικά μέσα για την τήρηση
των βιβλίων ή και την έκδοση των στοιχείων, υπάγεται και στις
διατάξεις των άρθρων 23 έως και 25, οι οποίες κατισχύουν των
αντιστοίχων σχετικών διατάξεων του Κώδικα αυτού.

Στις περιπτώσεις που εφαμόζεται σύστημα χειρόγραφο και
μηχανογραφικό, ισχύουν οι αντίστοιχες, κατά περίπτωση, διατάξεις.

Αρθρο 23.

***ΠΡΟΣΟΧΗ:Βλέπε στο τέλος του παρόντος άρθρου σχετικές με αυτό ΑΥΟ
κ.λπ ερμηνεία

Υποχρεώσεις χρηστών. Τεχνικές προδιαγραφές λογισμικού.

***(Εγχειρίδιο οδηγιών χρήσης λογισμικού)
1. Ο επιτηδευματίας, που χρησιμοποιεί ηλεκτρονικό υπολογιστή (Η/Υ)
για την τήρηση των βιβλίων ή την έκδοση των στοιχείων υποχρεούται:

α) να έχει αναλυτικό εγχειρίδιο οδηγιών χρήσης του λογισμικού στην
ελληνική γλώσσα, που αναφέρεται τουλάχιστον στην εφαρμογή των
διατάξεων του Κώδικα αυτού και το οποίο ενημερώνεται αμέσως για κάθε
μεταβολή που επέρχεται σ' αυτό,

***(Διάθεση προσωπικού για τη χρήση του λογισμικού)
"β. Να θέτει στη διάθεση του προϊσταμένου της ΔΟΥ, το κατάλληλο
προσωπικό για τη χρήση του λογισμικού της επιχείρησης, για όσο χρόνο
απαιτηθεί, κατά τη διάρκεια του ελέγχου και να επιτρέπει, σε συνεργείο
ελέγχου που συμμετέχει και υπάλληλος με ειδικότητα πληροφορικής, την
απευθείας λήψη οποιουδήποτε στοιχείου ή πληροφορίας από τα αρχεία του
ηλεκτρονικού υπολογιστή".

*** Η περ.β αντικαταστάθηκε ως άνω με το άρθρ.13 ΠΔ 134/1996 (Α 105).
Ισχύς από την lη του μεθεπόμενου
μήνα από τη δημοσίευση του ΠΔ 134/96 στην εφημερίδα της Κυβερνήσεω

Τις υποχρεώσεις των περιπτώσεων α' και β' έχει και όποιος
αναλαμβάνει τη μηχανογραφική τήρηση των βιβλίων επιτηδευματιών,

***(Διαφύλαξη μηνιαίων ισοζυγίων, μηνιαίων καταστάσεων βιβλίου
αποθήκης και ηλεκτρομαγνητικών μέσων αποθήκευσης)
γ) να διαφυλάσσει, εκτός από τα βιβλία και στοιχεία που ορίζονται
από την παράγραφο 2 του άρθρου 21 του Κώδικα αυτού, τα μηνιαία
ισοζύγια του γενικού καθολικού, τις μηνιαίες καταστάσεις του βιβλίου
αποθήκης, τα ηλεκτρομαγνητικά μέσα αποθήκευσης πληροφοριών, μέχρι την
εκτύπωση των δεδομένων τους, και το εγχειρίδιο οδηγιών χρήσης του
λογισμικού.

***(Τεχνικές προδιαγραφές λογισμικού)
2. Το λογισμικό πρέπει να ανταποκρίνεται πλήρως στις απαιτήσεις των
διατάξεων του Κώδικα αυτού, όπως ισχύουν κάθε φορά, και επιπλέον
πρέπει να έχει τις ακόλουθες δυνατότητες:

***(Ανάπτυξη λογαριασμών τρίτης κατηγορίας και στηλών Α' και Β'
κατηγορίας)
α) ανάπτυξης κωδικών αριθμών και τίτλων λογαριασμών από τους
επιτηδευματίες που τηρούν βιβλία τρίτης κατηγορίας, ανάλογης με εκείνη
του Ελληνικού Γενικού Λογιστικού Σχεδίου, ή των κλαδικών λογιστικών
σχεδίων, εφόσον προορίζεται για επιχειρήσεις που τα εφαρμόζουν.
Προκειμένου για επιτηδευματίες που τηρούν βιβλία πρώτης και δεύτερης
κατηγορίας τα πληροφοριακά στοιχεία που προβλέπονται από τα άρθρα 5
και 6 του Κώδικα αυτού πρέπει να προκύπτουν υποχρεωτικά από ανάπτυξη
αντίστοιχων στηλών στα βιβλία αυτά, εφόσον δεν συντάσσονται οι
αναλυτικές καταστάσεις που προβλέπονται από τις ίδιες διατάξεις,

***(Αλλαγή μεταβλητών από τη χρήση)
β) προσδιορισμού των χρησιμοποιούμενων μεταβλητών φορολογικών
συντελεστών, εισφορών, τελών από τον ίδιο το χρήστη,

***(Αυτόματη ενιαία προοδευτική αρίθμηση)
γ) αυτόματης ετήσιας προοδευτικής αρίθμησης κάθε ημερολογιακής
εγγραφής, ξεχωριστά για κάθε ημερολόγιο, η οποία δεν επιτρέπεται να
μεταβάλλεται από το χρήστη. Η απλή εισαγωγή πληροφοριών ή άλλων
ενδείξεων για μελλοντική έκδοση φορολογικών στοιχείων, δεν ασκεί
οποιαδήποτε επίδραση στα λογιστικοποιημένα οικονομικά στοιχεία,

***(Διασφάλιση ενημέρωσης των βιβλίων με το περιεχόμενο των στοιχείων
που εκδίδονται με Η/Υ)
δ) διασφάλισης της ενημέρωσης των βιβλίων του επιτηδευματία με το
περιεχόμενο των στοιχείων που εκδίδονται μηχανογραφικά,

***(Ειδικό ακυρωτικό σημείωμα-διόρθωσης λανθασμένης εγγραφής)
ε) ακύρωσης εγγραφής με έκδοση ειδικού ακυρωτικού στοιχείου, σε
περίπτωση λανθασμένης έκδοσης φορολογικών στοιχείων, εφόσον δεν έγινε
χρήση αυτών. Η διόρθωση της λανθασμένης εγγραφής μπορεί να γίνεται με
αλγεβρική απεικόνιση, με την προϋπόθεση ότι η ίδια μέθοδος θα
εφαρμόζεται σε όλα τα επίπεδα λογαριασμών στους οποίους αφορά η
διόρθωση,

***(Διαχωρισμός πράξεων της νέας χρήσης από τις τακτοποιητικές
πράξεις-αυτόματη μεταφορά υπολοίπων)
στ) διαχωρισμού, καταχώρησης και εκτύπωσης των οικονομικών πράξεων
της νέας διαχειριστικής περιόδου, παράλληλα με τις οικονομικές πράξεις
και τις τακτοποιητικές πράξεις της διαχειριστικής χρήσης που έληξε
(σύνταξη ισολογισμού), καθώς και αυτόματης μεταφοράς των υπολοίπων
στους λογαριασμούς της νέας χρήσης. Κάθε υπόλοιπο που μεταφέρεται στη
νέα χρήση πρέπει να είναι οριστικό και εκκαθαρισμένο,

***(Διαχωρισμός και χωριστή εκτύπωση του τελευταίου μήνα από τις
τακτοποιήσεις πράξεις)
ζ) διαχωρισμού και χωριστής εκτύπωσης των πράξεων του τελευταίου
μήνα της διαχειριστικής χρήσης που έληξε από τις τακτοποιητικές
πράξεις της ίδιας χρήσης,

***(Αναδρομική τροποποίηση ή παρεμβολή εγγραφής)
η) αποκλεισμού της δυνατότητας για αναδρομική τροποποίηση ή
παρεμβολή οποιασδήποτε εγγραφής, μετά την πάροδο της προθεσμίας
ενημέρωσης, που ορίζεται από τις παραγράφους 1 και 2 του άρθρου 17 του
Κώδικα αυτού,

***(Μεταγενέστερη αναπαραγωγή εγγραφών)
θ) μεταγενέστερης αναπαραγωγής των εγγραφών σε περίπτωση
τροποποίησης του λογισμικού,

***(Αυτόματη ενέργεια αθροίσεων και μεταφοράς από σελίδα σε σελίδα)
ι) αυτόματης ενέργειας των αθροίσεων των ποσών των ημερολογίων, των
λογαριασμών, των ισοζυγίων, των καταστάσεων και των στηλών των βιβλίων
πρώτης και δεύτερης κατηγορίας και μεταφοράς τους από μία σελίδα σε
άλλη.

***Σχετικές Αποφάσεις ΑΥΟ
Α.Υ.Ο. 1010974/84/ΠΟΛ. 1027/21.1.1993 (ΦΕΚ 68 Β')
Ημερήσια προοδευτική αρίθμηση των ημερολογιακών εγγραφών στα
βιβλία των Τραπεζών

Αρθρο 24.

Χρόνος και τρόπος μηχανογραφικής ενημέρωσης των
βιβλίων και έκδοσης των στοιχείων.

***(Χρόνος εκτύπωσης ημερολογίων-Χρόνος εκτύπωσης συγκεντρωτικού
ημερολογίου, γεν. καθολικού, ισοζυγίου και μηνιαίας κατ/σης βιβλίου
αποθήκης)
1. Ο επιτηδευματίας που τηρεί βιβλία τρίτης κατηγορίας του Κώδικα
αυτού, ενημερώνει τα ημερολόγιά του και το βιβλίο αποθήκης στις
προθεσμίες, που ορίζονται από την παράγραφο 2 του άρθρου 17.

Η εκτύπωση των ημερολογίων γίνεται μέσα στον επόμενο μήνα εκείνου
που αφορούν οι οικονομικές πράξεις.

Σε μηνιαία βάση και μέσα στον επόμενο μήνα εκείνου που αφορούν οι
οικονομικές πράξεις, ο επιτηδευματίας μπορεί, αντί της μηνιαίας
εκτύπωσης του συγκεντρωτικού ημερολογίου, όταν τηρείται, του γενικού
καθολικού και του βιβλίου αποθήκης, να εκτυπώνει ισοζύγιο του γενικού
καθολικού και κατάσταση του βιλίου αποθήκης. Στην κατάσταση αυτή
εμφανίζονται για μεν τα είδη που κινήθηκαν κατά τη διάρκεια του μήνα,
κατ' είδος, ποσότητα και αξία τα προοδευτικά αθροίσματα μέχρι το τέλος
του προηγούμενου μήνα, τα σύνολα των κινήσεων του μήνα κατά ποσότητα
και αξία και τα ποσοτικά υπόλοιπα, για δε τα είδη που δεν κινήθηκαν το
προοδευτικό συνολικό ποσό αξιών χρέωσης και πίστωσης όλων των ειδών
μέχρι το τέλος του προηγούμενου μήνα.

***(Εκτύπωση συγκεντρωτικού ημερολογίου, γενικού καθολικού και
βιβλίου αποθήκης στο τέλος της χρήσης-Διαφύλαξη των δεδομένων των
αναλυτικών καθολικών και του βιβλίου αποθήκης σε ηλεκτρομαγνητικά μέσα)
2. Εφόσον τηρούνται τα πιο πάνω μηνιαία ισοζύγια και οι καταστάσεις
του βιβλίου αποθήκης, η εκτύπωση του συγκεντρωτικού ημερολογίου, όταν
τηρείται, του γενικού καθολικού και του βιβλίου αποθήκης γίνεται στο
τέλος της διαχειριστικής περιόδου και μέσα στην προθεσμία σύνταξης του
ισολογισμού. Τα αναλυτικά καθολικά εκτυπώνονται στο τέλος της
διαχειριστικής περιόδου και μέσα στην προθεσμία σύνταξης του
ισολογισμού.

"Το βιβλίο αποθήκης, όταν τηρούνται καταστάσεις βιβλίου αποθήκης,
καθώς και τα αναλυτικά καθολικά μπορεί να μην εκτυπώνονται στο τέλος
της χρήσης, εφόσον τα δεδομένα τους φυλάσσονται σε ηλεκτρομαγνητικά
μέσα αποθήκευσης και υπάρχει δυνατότητα εκτύπωσης αυτών, εντός τριών
(3) ημερών, όταν ζητηθεί από το φορολογικό έλεγχο".

*** Το άνω εντός " " εδάφιο προστέθηκε με την παρ.18 του
άρθρ.43 Ν.2214/1994 (Α 75).

"Εφόσον είναι αντικειμενικά αδύνατη η εκτύπωση αυτή, μέσα στην
παραπάνω προθεσμία, για λόγους που σχετίζονται με τον απαιτούμενο
χρόνο ή την ποσότητα των εντύπων, ο προϊστάμενος της ΔΟΥ μπορεί, μετά
από αίτηση του επιτηδευματία, να την παρατείνει μέχρι δεκαπέντε (15)
ημέρες".

*** Το άνω εδάφιο προστέθηκε με την παρ.1 άρθρ.14 του
άρθρ.12 ΠΔ 134/1996 (Α 105). Ισχύς από την lη του μεθεπόμενου
μήνα από τη δημοσίευση του ΠΔ 134/96 στην εφημερίδα της Κυβερνήσεω

***(Χρόνος εκτύπωσης μηχ/κών βιβλίων Α'και Β' κατηγορίας)
3. Ο επιτηδευματίας που τηρεί βιβλία πρώτης ή δεύτερης κατηγορίας
ενημερώνει τα βιβλία της έδρας ή του υποκαταστήματός του μέσα στις
προθεσμίες που ορίζουν οι διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 17 του
Κώδικα αυτού.

Η εκτύπωση των βιβλίων γίνεται μέσα στον επόμενο μήνα εκείνου που
αφορούν οι οικονομικές πράξεις.

***(Χρόνος εκτύπωσης μηχ/κών βιβλίων υποκαταστήματος)
4. Ο επιτηδευματίας της τρίτης κατηγορίας για τις οικονονμικές
πράξεις του υποκαταστήματός του:

α) εκτυπώνει το ημερήσιο φύλλο συναλλαγών και αποστέλει αυτό στην
έδρα για την ενημέρωση των βιβλίων εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την
ημέρα που αφορά,

"β. Ενημερώνει το ημερολόγιο ταμειακών και συμψηφιστικών πράξεων μέσα
στην προθεσμία της παραγράφου 2 του άρθρου 17 του Κώδικα αυτού και
εκτυπώνει αυτά ή το φύλλο ανάλυσης και ελέγχου εντός του πρώτου
δεκαπενθημέρου του επόμενου μήνα".

*** Η περ. β'αντικαταστάθηκε ως άνω με την παρ.19 του
άρθρ.43 Ν.2214/1994 (Α 75).

γ) ενημερώνει και εκτυπώνει το βιβλίο αποθήκης, καθώς και τη
μηνιαία κατάσταση του βιβλίου αποθήκης, μέσα στις προθεσμίες των
παραγράφων 1 και 2 του άρθρου αυτού.

***(Διαδικασία χρήσης κεντρικής μονάδας Η/Υ)
"5. Σε περίπτωση που ο επιτηδευματίας διαθέτει κεντρική μονάδα (Η/Υ),
με την οποία παρακολουθεί τα λογιστικά στοιχεία όλων των επαγγελματικών
εγκαταστάσεων, μπορεί, μετά από προηγούμενη γνωστοποίηση στον
προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. της έδρας του, να εκτυπώνει μέχρι το τέλος του
επόμενου μήνα στη μονάδα αυτή τα λογιστικά βιβλία και το βιβλίο
αποθήκης κάθε επαγγελματικής εγκατάστασης, όταν η μεταβίβαση των
εγγραφών από τις επαγγελματικές εγκαταστάσεις γίνεται είτε με
απευθείας σύνδεση, είτε με άλλα ηλεκτρονικά μέσα, στις προβλεπόμενες
προθεσμίες".

*** Το πρώτο εδάφ.της παρ.5 αντικαταστάθηκε ως άνω με την παρ.20 το
άρθρ.43 Ν.2214/1994 (Α 75).

Τα τυπωμένα βιβλία αποστέλλονται μέσα σε δέκα (10) ημέρες από τη
λήξη του μήνα της εκτύπωσης στην επαγγελματική εγκατάσταση την οποία
αφορούν, όπου και φυλάσσονται.

Τα θεωρημένα και μη χρησιμοποιημένα βιβλία μπορεί να φυλάσσονται στο
χώρο της κεντρικής μονάδας Η/Υ μέχρι την χρησιμοποίησή τους.

***(Χρόνος εκτύπωσης ποσοτικής καταγραφής αποθεμάτων)
6. Η εκτύπωση της ποσοτικής καταγραφής των αποθεμάτων, ιδίων και
τρίτων, στο βιβλίο απογραφών γίνεται μέχρι τη λήξη της προθεσμίας της
παραγράφου 7 του άρθρου 17 του Κώδικα αυτού. Η κατά ποσότητα και αξία
εκτύπωση των αποθεμάτων γίνεται μέσα στην προθεσμία της παραγράφου 8
του άρθρου 17 του Κώδικα αυτού.

"Το βιβλία μετόχων των ανωνύμων εταιριών, των οποίων οι μετοχές
είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο, μπορεί να εκτυπώνεται μία φορά στο
τέλος της χρήσης και εντός της προθεσμίας κλεισίματος του ισολογισμού
με τους κατόχους των μετοχών κατά τη λήξη της διαχειριστικής περίοδου,
με την προϋπόθεση ότι οι αναλυτικές κινήσεις του βιβλίου μετόχων θα
φυλάσσονται σε ηλεκτρομαγνητικά μέσα αποθήκευσης και υπάρχει δυνατότητα
εκτύπωσης αυτών όταν ζητηθεί από τον προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ."

*** Το άνω εντός " " εδάφιο προστέθηκε με την παρ.6 άρθρ.15 Ν.2579/1998
Α 31/17.2.1998

***(Υποχρέωση εκτύπωσης βιβλίων όταν ζητηθεί εγγράφως από τον
Προϊστάμενο ΔΟΥ)
"7. Οι προθεσμίες που ορίζονται για την εκτύπωση των βιβλίων που
προβλέπονται από τις παραγράφους 1 έως και 5 του άρθρου αυτού, τελούν
υπό την προυπόθεση ότι όταν ζητηθεί εγγράφως από τον προϊστάμενο της
ΔΟΥ ή από τον εξουσιοδοτημένο από αυτόν υπάλληλο, είναι δυνατή η
εκτύπωση σε αθεώρητο μηχανογραφικό χαρτί αμέσως των υπολοίπων όλων ή
μερικών λογαριασμών του γενικού καθολικού, του βιβλίου αποθήκης καθώς
και του υπολοίπου ταμείου και εντός δύο ημερών όλων ή μερικών των
βιβλίων που τηρούνται μέχρι την ημέρα, που σύμφωνα με τις διατάξεις των
παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 17 του Κώδικα αυτού, έπρεπε να έχει γίνει
εισαγωγή των στοιχείων στον Η/Υ".
Εφόσον είναι αντικειμενικά αδύνατη η εκτύπωση αυτή
μέσα στις παραπάνω προθεσμίες ο προϊστάμενος της Δ.Ο.Υ. ή ο
εξουσιοδοτημένος από αυτόν υπάλληλος μπορεί, μετά από αίτηση του
επιτηδευματία, να τις παρατείνει.
Οι προθεσμίες ενημέρωσης και εκτύπωσης των βιβλίων με τις τρέχουσες
συναλλαγές παρατείνεται αυτοδίκαια για όσο χρόνο ορίζεται για τις
παραπάνω εκτυπώσεις.

*** Το πρώτο εδάφιο της παρ.7 αντικαταστάθηκε ως άνω με την παρ.2 άρθρ.1
ΠΔ 134/1996 (Α 105).

***(Παράταση χρόνου ενημέρωσης και εκτύπωσης)
8. Οι διατάξεις της παραγράφου 6 του άρθρου 17 του Κώδικα αυτού
έχουν ανάλογη εφαρμογή και επί μηχανογραφικής τήρησης των βιβλίων. Σε
περίπτωση παράτασης του χρόνου ενημέρωσης των βιβλίων παρέχεται
ισόχρονη παράταση και στο χρόνο εκτύπωσής τους.

Αρθρο 25.

Ειδικές διατάξεις.

***(Ενιαίο έντυπο βιβλίων)
1. Η εκτύπωση των θεωρημένων βιβλίων και καταστάσεων, μπορεί να
γίνεται σε ενιαίο θεωρημένο μηχανογραφικό χαρτί γενικής αρίθμησης, με
την προϋπόθεση ότι κατά την εκτύπωση αποτυπώνεται το είδος του βιβλίου
ή της κατάστασης, δίδεται ενιαία εσωτερική αρίθμηση των σελίδων κάθε
είδους βιβλίου ή κατάστασης και με το σημείωμα θεώρησης γνωστοποιείται
στον προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. το είδος των βιβλίων και των καταστάσεων
που θα εκτυπωθούν από το ενιαίο έντυπο.

"Η επέκταση της δυνατότητας της εκτύπωσης και άλλου θεωρημένου
βιβλίου ή κατάστασης από το ίδιο θεωρημένο μηχανογραφικό χαρτί
επιτρέπεται, εφόσον πριν από την εκτύπωση του νέου βιβλίου ή κατάστασης
δηλωθεί αυτό εγγράφως στον προϊστάμενο της αρμόδιας Δ.Ο.Υ. που θεώρησε
το μηχανογραφικό χαρτί".

*** Το ανωτέρω εδάφ.προστέθηκε με την παρ.21 του
άρθρ.43 Ν.2214/1994 (Α 75).

***(Ενιαίο έντυπο στοιχείων)
2. Επιτρέπεται η έκδοση των φορολογικών στοιχείων από το ίδιο
θεωρημένο στέλεχος μηχανογραφικού εντύπου πολλαπλής χρήσης, που φέρει
ενιαία αρίθμηση, εφόσον με το σημείωμα θεώρησης γίνει γνωστοποίηση
στον αρμόδιο προϊστάμενο Δ.Ο.Υ. για το είδος και τις σειρές των
στοιχείων που εκδίδονται από αυτό και με την προϋπόθεση ότι κατά τη
μηχανογραφική έκδοση αποτυπώνεται ο τίτλος και σειρά του στοιχείου με
ενιαία εσωτερική αρίθμηση για κάθε είδος και σειρά στοιχείου. Η
επέκταση της δυνατότητας έκδοσης και άλλου είδους ή άλλης σειράς
στοιχείων από το ίδιο θεωρημένο στέλεχος επιτρέπεται, εφόσον πριν από
την έκδοση αυτή δηλωθεί τούτο εγγράφως στον προϊστάμενο της αρμόδιας
Δ.Ο.Υ. που θεώρησε τα στοιχεία αυτά.

***(Υποκατάστημα με ON-LINE σύνδεση με το κεντρικό-προϋποθέσεις
"3. Εφόσον από το υποκατάστημα του επιτηδευματία μεταβιβάζονται οι
λογιστικές εγγραφές ή καταχωρήσεις με απευθείας σύνδεση στην κεντρική
μονάδα Η/Υ, μπορεί μετά από προηγούμενη γνωστοποίηση στον προιστάμενο
ΔΟΥ της έδρας, να μη τηρεί βιβλία στην εγκατάσταση αυτή με εξαίρεση το
βιβλίο αποθήκης,τα πρόσθετα βιβλία του άρθρου 10 και την κατάσταση
απογραφής υποκαταστήματος. Στην περίπτωση αυτή οι αγορές, τα έσοδα και
το ταμείο, του κάθε υποκαταστήματος, παρακολουθούνται χωριστά στον
Η/Υ".

*** Η παρ.3 αντικαταστάθηκε ως άνω με το άρθρ.15
ΠΔ 134/1996 (Α 105). Ισχύς από την lη του μεθεπόμενου
μήνα από τη δημοσίευση του ΠΔ 134/96 στην εφημερίδα της Κυβερνήσεω

***(Μηχανογραφικές καταστάσεις τραπεζών ή άλλων πιστωτικών
οργανισμών)
4. Μηχανογραφικές καταστάσεις ή βεβαιώσεις, σε έγγραφη ή μαγνητική
μορφή, οι οποίες εκδίδονται ή παράγονται από τράπεζες ή άλλους
πιστωτικούς οργανισμούς και πιστοποιούν την πραγματοποίηση από αυτές
εισπράξεων ή πληρωμών για λογαριασμό του Δημοσίου, νομικών προσώπων
δημοσίου δικαίου ή ασφαλιστικών οργανισμών, επέχουν θέση παραστατικών
εγγράφων των δοσοληψιών που αναφέρονται σ' αυτές.

***(Βλάβη Η/Υ ή λειτουργίας λογισμικού)
5. Σε περίπτωση βλάβης μηχανήματος ή γενικά μη λειτουργίας του
λογισμικού η ενημέρωση των βιβλίων παρατείνεται για δέκα (10) ημέρες,
εφόσον γίνει σχετική γνωστοποίηση στον προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. Οταν τα
αίτια της μη ενημέρωσης συνεχίζονται και μετά από το χρόνο της
παράτασης αυτής οι πρωτογενείς εγγραφές, μέχρι την αποκατάσταση της
βλάβης γίνονται χειρόγραφα σε αντίστοιχα βιβλία ή σε ένα γενικό
ημερολόγιο ή στα μηχανογραφικά έντυπα. Τα στοιχεία, στην περίπτωση
αυτή, μπορεί να εκδίδονται και από ιδιαίτερη σειρά εντύπων.

Μετά τη λειτουργική αποκατάσταση του συστήματος γίνεται αμέσως η
μεταφορά των εγγραφών από τα χειρόγραφα βιβλία στον Η/Υ, καθώς και η
εκτύπωση των βιβλίων ή καταστάσεων, εφόσον παρήλθε η προθεσμία
εκτύπωσής τους.

Αρθρο 27.

Απογραφή.

***(Απογραφή επαγγελματικής περιουσίας)
1. Ο επιτηδευματίας που τηρεί βιβλία τρίτης κατηγορίας κατά τη λήξη
της διαχειριστικής περιόδου και μέσα στις προθεσμίες που προβλέπονται
από το άρθρο 17 του Κώδικα αυτού, προβαίνει σε καταμέτρηση, καταγραφή
και αποτίμηση στο βιβλίο απογραφών όλων των στοιχείων της
επαγγελματικής του περιουσίας.

***(Απογραφή έναρξης επί τήρησης βιβλίων Γ' κατηγορίας για πρώτη
φορά)
2. Ο επιτηδευματίας που πρόκειται να τηρήσει για πρώτη φορά
υποχρεωτικά ή προαιρετικά βιβλία τρίτης κατηγορίας συντάσσει απογραφή
έναρξης στις προθεσμίες που ορίζονται από τις παραγράφους 7 και 8 του
άρθρου 17 του Κώδικα αυτού.

Οταν δεν υπάρχουν πάγια περιουσιακά στοιχεία ή αποθέματα, αντί της
σύνταξης απογραφής έναρξης, καταχωρούνται αναλυτικά τα λοιπά στοιχεία
του ενεργητικού και του παθητικού στην εγγραφή ανοίγματος των βιβλίων.

***(Τρόπος καταχώρησης απογραφής στο βιβλίο απογραφών ή καταστάσεις
απογραφής-Απογραφή αποθεμάτων υποκ/τος - καταστάσεις απογραφής)
3. Η ποσοτική καταμέτρηση των αποθεμάτων και η καταγραφή τους στο
βιβλίο απογραφών ή σε καταστάσεις στο τέλος της διαχειριστικής
περιόδου γίνεται διακεκριμένα για κάθε αποθηκευτικό χώρο. Η
καταχώρηση, η οποία περιλαμβάνει το είδος, τη μονάδα μέτρησης και την
ποσότητα, γίνεται με μία εγγραφή για ολόκληρη την ποσότητα κάθε είδους
αγαθού, για κάθε αποθηκευτικό χώρο. Μέχρι την ημερομηνία σύνταξης του
ισολογισμού καταχωρείται η κατά μονάδα αξία, στην οποία αποτιμήθηκε
κάθε είδος, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 28 του Κώδικα αυτού,
καθώς και η συνολική του αξία.

Προκειμένου περί υποκατστήματος, εφόσον τηρούνται βιβλία από τα
οποία δεν εξάγεται αυτοτελές λογιστικό αποτέλεσμα, η ποσοτική
καταμέτρηση των αποθεμάτων καταγράφεται σε διπλότυπες καταστάσεις. Το
ένα αντίτυπο της κατάστασης αποστέλλεται στην έδρα μέσα στην προθεσμία
που ορίζεται από την παράγραφο 7 του άρθρου 17 του Κώδικα αυτού, για
την ενημέρων του βιβλίου απογραφών.

Για το υποκατάστημα που λειτουργεί στον ίδιο νομό με την έδρα ή σε
απόσταση μικρότερη των 50 χιλιομέτρων από αυτή και δεν εξάγει
αυτοτελές λογιστικό αποτέλεσμα η καταγραφή των αποθεμάτων μπορεί να
γίνεται απευθείας στο βιβλίο απογραφών της έδρας, διακεκριμένα.

***(Απογραφή παγίων-Μητρώο παγίων)
4. Για κάθε πάγιο περιουσιακό στοιχείο αναγράφονται στο βιβλίο
απογραφών τουλάχιστον:

α) η αξία κτήσης ή το κόστος ιδιοκατασκευής του, προσαυξημένο με
τις δαπάνες επεκτάσεων ή προσθηκών και βελτιώσεων,

β) οι αποσβέσεις του, και

γ) η αναπόσβεστη αξία του.

Οταν ο επιτηδευματίας τηρεί θεωρημένα βιβλία - μητρώα πάγιων
περιουσιακών στοιχείων και αποσβέσεων μπορεί να καταχωρεί στην
απογραφή την πιο πάνω ανάλυση, κατά ομοειδείς κατηγορίες πάγιων
περιουσιακών στοιχείων.

Σε περίπτωση ολοσχερούς απόσβεσης παγίου περιουσιακού στοιχείου
διατηρείται στην απογραφή αναπόσβεστη αξία μιας δραχμής, όταν το
περιουσιακό αυτό στοιχέιο εξακολουθεί να παραμένει στην κυριότητα του
επιτηδευματία.

***(Απογραφή επίπλων και σκευών)
5. Κατ' εξαίρεση των οριζομένων στην προηγούμενη παράγραφο, για τα
έπιπλα και σκεύη μπορεί να αναγράφεται στο βιβλίο απογραφών, κατά
συντελεστή αποσβέσεων, το συνολικό ποσό της αξίας κτήσης τους, οι
αποσβέσεις και η αναπόσβεστη αξία τους.

***(Απογραφή λοιπών στοιχείων ενεργητικού και παθητικού)
6. Για τα λοιπά στοιχεία του ενεργητικού και του παθητικού, τα οποία
παρακολουθούνται με περιληπτικούς - γενικούς λογαριασμούς, μπορεί να
καταχωρούνται στο βιβλίο απογραφών τα υπόλοιπα μόνο των οικείων
λογαριασμών, εφόσον καταχωρείται ανάλυση καθενός λογαριασμού σε
καταστάσεις ή ισοζύγια. Ειδικά για τις μετοχές, τις ομολογίες και τα
λοιπά χρεόγραφα καταχωρείται για κάθε είδος η ποσότητα, η αξία κτήσης
και η τρέχουσα αξία.

***(Απογραφή αποθεμάτων και παγίων τρίτων)
7. Στο βιβλίο απογραφών καταχωρούνται χωριστά, τουλάχιστον κατ'
είδος και ποσότητα, τα αποθέματα και τα πάγια περιουσιακά στοιχεία
κυριότητας τρίτων, που βρίσκονται κατά τη λήξη της διαχειριστικής
περιόδου στον επιτηδευματία.

Αρθρο 28.

Αποτίμηση στοιχείων απογραφής.

***(Αποτίμηση αποθεμάτων)
1. Τα αποθέματα, εκτός από τα υπολείμματα, τα υποπροϊόντα και τα
ελαττωματικά προϊόντα, αποτιμώνται στην κατ' είδος χαμηλότερη τιμή
μεταξύ της τιμής κτήσης ή του ιστορικού κόστους παραγωγής τους και της
τιμής στην οποία η επιχείρηση μπορεί να τα αγοράσει ή να τα παράγει
κατά την ημέρα κλεισίματος του ισολογισμού.

Εάν η τελευταία αυτή τιμή είναι χαμηλότερη από την τιμή κτήσης ή το
ιστορικό κόστος παραγωγής, αλλά μεγαλύτερη από την καθαρή
ρευστοποιήσιμη αξία, τότε η αποτίμηση γίνεται στην καθαρή
ρευστοποιήσιμη αξία.

Τα υπολείμματα, τα υποπροϊόντα και τα ελαττωματικά προϊόντα
αποτιμώνται σύμφωνα με όσα ορίζοναι από τις περιπτώσεις 3, 4 και 14
της παραγράφου 2.2.205 του άρθρου 1 του π.δ. 1123/1980, αντίστοιχα.

Για την αποτίμηση των συμπαράγωγων προϊόντων λαμβάνονται υπόψη τα
όσα ορίζονται από τις περιπτώσεις 11 και 12 της παραγράφου 2.2.205 του
άρθρου 1 του π.δ. 1123/1980.

***(Μέθοδοι αποτίμησης αποθεμάτων-Αλλαγή μεθόδου αποτίμησης)
2. Για την εφαρμογή των διατάξεων της προηγούμενης παραγράφου
λαμβάνονται υπόψη οι ενοιολογικοί προσδιορισμοί της τιμής κτήσης, της
τρέχουσας τιμής αγοράς, του ιστορικού κόστους παραγωγής και της
καθαρής ρευστοποιήσιμης αξίας που ορίζονται από τις περιπτώσεις 6, 8,
9 (εκτός του τρίτου εδαφίου) και 10 της παραγράφου 2.2.205 του άρθρου
1 του π.δ. 1123/1980.

Ειδικότερα, η τιμή κτήσης και το ιστορικό κόστος παραγωγής
υπολογίζονται με βάση οποιαδήποτε από τις παραδεκτές μεθόδους, με την
προϋπόθεση ότι η μέθοδος που θα επιλεγεί θα εφαρμόζεται κατά πάγιο
τρόπο.

Για τη βελτίωση της λειτουργικότητας της επιχείρησης ή για άλλους
σπουδαίους λόγους επιτρέπεται, μετά από έγκριση της Επιτροπής
Λογιστικών Βιβλίων (Ε.Λ.Β.), η αλλαγή της μεθόδου προσδιορισμού της
τιμής κτήσης ή του ιστορικού κόστους παραγωγής. Η έγκριση παρέχεται
ύστερα από αίτηση που υποβάλλεται στον προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. πέντε
(5) τουλάχιστον μήνες πριν από τη λήξη της διαχειριστικής περιόδου.

""Κατ' εξαίρεση επιτρέπεται χωρίς έγκριση της Επιτροπής Λογιστικών
Βιβλίων, η αλλαγή της μεθόδου προσδιορισμού της τιμής κτήσης ή του
ιστορικού κόστους παραγωγής, κατά την πρώτη διαχειριστική περίοδο
πλήρους εφαρμογής αναλυτικής λογιστικής (ομάδα 9) του π.δ/τος 1123/1980
(ΦΕΚ 283Α).

*** Το άνω εντός εδάφιο προστέθηκε με την παρ.2 άρθρ.19α Ν.2459/1997

***(Αποτίμηση παγίων)
3. Τα ενσώματα πάγια περιουσιακά στοιχεία αποτιμώνται στην αξία της
τιμής κτήσης ή του κόστους ιδιοκατασκευής τους. Η αξία αυτή
προσαυξάνεται με τις δαπάνες επεκτάσεων ή προσθηκών και βελτιώσεων και
μειώνονται με τις αποσβέσεις που διενεργούνται με βάση την ισχύουσα
νομοθεσία.

Σε περίπτωση αναπροσαρμογής, που γίνεται σε εφαρμογή ειδικού νόμου,
η αναπροσαρμοσμένη αξία θεωρείται ως αξία κτήσης του οικείου παγίου.

4. Για την εφαρμογή των διατάξεων της προηγουμένης παραγράφου
λαμβάνονται υπόψη οι εννοιολογικοί προσδιορισμοί:

***(Ενοια επέκτασης, προσθήκης, βελτίωσης, συντήρησης επισκευής
παγίων)
α) Της επέκτασης, προσθήκης, βελτίωσης, συντήρησης και επισκευής
ενσώματων πάγιων, που ορίζονται στις περιπτώσεις 1, 2, 3, 4, και 5 της
παραγράφου 2.2.101 του άρθρου 1 του π.δ. 1123/1980.

Της τιμής κτήσης, που ορίζεται στην περίπτωση 6 της παραγράφου
2.2.205 του άρθρου 1 του π.δ. 1123/1980. Για το κόστος ιδιοκατασκευής
λαμβάνονται υπόψη, ανάλογα, τα όσα ορίζονται, για το ιστορικό κόστος
παραγωγής στην περίπτωση 9 της παραπάνω παραγράφου.

***(Τιμή κτήσης ακινήτων)
β) Ειδικά, η τιμή κτήσης των ακινήτων αποτελείται από το ποσό που
αναγράφεται στο συμβόλαιο αγοράς. Τα έξοδα απόκτησης των ακινήτων δεν
περιλαμβάνονται στην τιμή κτήσης των στοιχείων αυτών. Τα έξοδα αυτά
μεταφέρονται, κατά περίπτωση, στα έξοδα πρώτης εγκατάστασης ή στα
γενικά έξοδα της χρήσης κατά την οποία πραγματοποιούνται.

***(Τιμή κτήσης μηχανολογικού εξοπλισμού)
γ) Η τιμή κτήσης του μηχανολογικού εξοπλισμού προσαυξάνεται και με
τα έξοδα εγκατάστασης και συναρμολόγησης των μηχανημάτων, μέχρι να
τεθούν σε κατάσταση λειτουργίας.

***(Αποτίμηση συμμετοχών και χρεογράφων)
"5. Για την αποτίμηση των συμμετοχών και χρεογράφων ισχύουν τα
ακόλουθα:

α. Οι μετοχές, οι ομολογίες και τα λοιπά χρεόγραφα που είναι
εισηγμένα στο Χρηματιστήριο, καθώς και τα μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων,
αποτιμώνται στην κατ' είδος χαμηλότερη τιμή μεταξύ της τιμής κτήσης και
της τρέχουσας τιμής τους. Ειδικότερα οι τράπεζες και γενικά τα
πιστωτικά ιδρύματα του ν. 2076/1992 αποτιμούν τις συμμετοχές και
χρεόγραφά τους στη συνολικά χαμηλότερη τιμή μεταξύ της τιμής κτήσης
και της τρέχουσας τιμής τους.

β. Για τα χρεόγραφα της πιο πάνω περιπτώσεως α' ως τρέχουσα τιμή
θεωρείται ο μέσος όρος της χρηματιστηριακής τιμής τους κατά τον
τελευταίο μήνα της χρήσης. Ειδικά, για τα αμοιβαία κεφάλαια ως τρέχουσα
τιμή θεωρείται ο μέσος όρος της καθαρής τιμής τους κατά τον τελευταίο
μήνα της χρήσης.

γ. Οι μετοχές ανωνύμων εταιρειών που δεν έχουν εισαχθεί στο
Χρηματιστήριο και οι συμμετοχές σε επιχειρήσεις που δεν έχουν τη
μορφή ανώνυμης εταιρείας αποτιμώνται στην τιμή κτήσης τους.

δ. Τα κάθε φύσης χρεόγραφα και οι τίτλοι, που έχουν χαρακτήρα
προθεσμιακής κατάθεσης και δεν έχουν εισαχθεί στο Χρηματιστήριο,
αποτιμώνται στην κατ' είδος παρούσα απο τους κατά την ημέρα
κλεισίματος του ισολογισμού. Η αξία αυτή προσδιορίζεται με βάση το
ετήσιο επιτόκιο του κάθε χρεογράφου ή τίτλου'.

*** Η παρ.5 αντικαταστάθηκε ως άνω με την παρ.13 άρθρου 20
Ν.2386/1996 (Α 43) και ισχύει για τις εταιρικές χρήσεις που
αρχίζουν από την 1η Ιανουαρίου 1995 και μετά.

***(Αποτίμηση περιουσιακών στοιχείων σε ξένο νόμισμα)
6. Οι απαιτήσεις, οι υποχρέωσεις, τα διαθέσιμα και τα λοιπά
περιουσιακά στοιχεία που εκφράζονται σε ξένο νόμισμα, οπουδήποτε και
αν βρίσκονται όλα αυτά τα περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης,
αποτιμώνται σε δραχμές με το ποσό που προκύπτει από τη μετατροπή του
ξένου νομίσματος:

α) με βάση την επίσημη τιμή του κατά την ημέρα της απογραφής, για
τις απαιτήσεις, τις υποχρεώσεις και τα διαθέσιμα, και

β) με βάση την επίσημη τιμή του κατά την ημέρα κτήσης (αγοράς ή
ιδιοκατασκευής ή παραγωγής) των χρεογράφων και τίτλων γενικά, των
στοιχείων του πάγιου ενεργητικού, εκτός των μακροπρόθεσμων απαιτήσεων
και των αποθεμάτων αγαθών γενικά.

***(Συναλλαγματικές διαφορές)
7. Για τις συναλλαγματικές διαφορές, που προκύπτουν από τη μετατροπή
σε δραχμές κατά την απογραφή των περιουσιακών στοιχείων της
προηγούμενης παραγράφου, εφαρμόζονται οι διατάξεις που ακολουθούν,
κατά περίπτωση:

α) Οι συναλλαγματικές διαφορές που προκύπτουν κατά την πληρωμή και
την αποτίμηση σε δραχμές των υποχρεώσεων από πιστώσεις ή δάνεια σε
ξένο νόμισμα, που χρησιμοποιήθηκαν αποκλειστικά για την απόκτηση
πάγιων περιουσιακών στοιχείων (αγορά, κατασκευή, εγκατάσταση),
καταχωρούνται σε λογαριασμό πολυετούς απόσβεσης. Η απόσβεση των
διαφορών αυτών διενεργείται ως εξής:

***(Απόσβεση χρεωστικών συναλλαγματικών διαφορών)
αα) Οι χρεωστικές συναλλαγματικές διαφορές, κατά πίστωση ή δάνειο
μετά από συμψηφισμό τυχόν πιστωτικών συναλλαγματικών διαφορών, σύμφωνα
με την πιο κάτω υποπερίπτωση αβ', αποσβένονται ανάλογα με την υπόλοιπη
κανονική χρονική διάρκεια της πίστωσής ή του δανείου. Η ετήσια
απόσβεση του υπόλοιπου του λογαριασμού πολυετούς απόσβεσης, κατά
πίστωση ή δάνειο, είναι ίση με το πηλίκον της διαίρεσης του υπολοίπου
του λογαριασμού αυτού κατά το τέλος της χρήσης με τον αριθμό των ετών
από τη λήξη της χρήσης αυτής μέχρι την κανονική λήξη της αντίστοιχης
πίστωσης ή του δανείου. Χρονική περίοδος μικρότερη του δωδεκαμήνου
λογίζεται ως έτος.

Αν μεσολαβεί κατασκευαστική περίοδος η τμηματική απόσβεση του
χρεωστικού υπόλοιπου του αντίστοιχου λογαριασμού πολυετούς απόσβεσης
αρχίζει από τη χρήση μέσα στην οποία έληξε η κατασκευαστική περίοδος ή
διακόπηκε η κατασκευή του πάγιου περιουσιακού στοιχείου, για
οποιοδήποτε λόγο.

Σε περίπτωση ληξιπρόθεσμων πιστώσεων ή δανείων, κατά το όλο ή μέρος
αυτών, τα υπόλοιπα των αντιστοίχων λογαριασμών πολυετούς απόσβεσης,
που αντιστοιχούν στο ληξιπρόθεσμο μέρος, αποσβένονται στο τέλος της
χρήσης μέσα στην οποία οι αντίστοιχες πιστώσεις ή τα αντίστοιχα δάνεια
έγιναν ληξιπρόθεσμα.

***(Απόσβεση πιστωτικών συναλλαγματικών διαφορών)
αβ) Οι πιστωτικές συναλλαγματικές διαφορές, κατά πίστωση ή δάνειο,
στο τέλος της χρήσης μειώνουν τις χρεωστικές και σε περίπτωση που δεν
υπάρχουν χρεωστικές ή αυτές υπολείπονται των πιστωτικών, κατά το όλο ή
το μέρος που δεν συμψηφίζονται, μεταφέρονται σε λογαριασμό πρόβλεψης,
κατά πίστωση ή δάνειο.

Στο τέλος της χρήσης το πιστωτικό υπόλοιπο του πιο πάνω λογαριασμού
πρόβλεψης κατά πίστωση ή δάνειο, συμψηφίζεται με τυχόν χρεωστικό
υπόλοιπο του αντίστοιχου λογαριασμού πολυετούς απόσβεσης. Στην
περίπτωση που μετά το συμψηφισμό αυτό παραμένει πιστωτικό υπόλοιπο στο
λογαριασμό πρόβλεψης, από το υπόλοιπο αυτό μεταφέρεται σε
αποτελεσματικό λογαριασμό της κλειόμενης χρήσης το μέρος που
αντιστοιχεί στο ποσό της πίστωσης ή του δανείου που πληρώθηκε μέσα σ'
αυτήν.

β) Οι συναλλαγματικές διαφορές που προκύπτουν κατά την αποτίμηση σε
δραχμές των απαιτήσεων και των λοιπών υποχρεώσεων σε ξένο νόμισμα
καταχωρούνται σε ιδιαίτερους λογαριασμούς προβλέψεων κατά ξένο
νόμισμα, με παραπέρα διάκριση σε προερχόμενες από βραχυπρόθεσμες ή
μακροπρόθεσμες απαιτήσεις και υποχρεώσεις και μεταφέρονται σε
αποτελεσματικούς λογαριασμούς ως εξής:

βα) Οταν προέρχονται από βραχυπρόθεσμες απαιτήσεις και υποχρεώσεις,
τα χρεωστικά υπόλοιπα των πιο πάνω λογαριασμών προβλέψεων στο τέλος
κάθε χρήσης μεταφέρονται σε αποτελεσματικό λογαριασμό της κλειόμενης
χρήσης, τα δε πιστωτικά σε αποτελεσματικό λογαριασμό της επόμενης
χρήσης,

ββ) όταν προέρχονται από μακροπρόθεσμες απαιτήσεις και υποχρεώσεις,
στο τέλος κάθε χρήσης τα χρεωστικά υπόλοιπα των πιο πάνω λογαριασμών
προβλέψεων μεταφέρονται σε αποτελεσματικό λογαριασμό της κλειόμενης
χρήσης, από δε τα πιστωτικά υπόλοιπα αυτών μεταφέρεται σε
αποτελεσματικό λογαριασμό κάθε χρήσης το μέρος εκείνο που αντιστοιχεί
στις απαιτήσεις και τις υποχρεώσεις σε ξένο νόμισμα που εισπράχθηκαν ή
πληρώθηκαν μέσα στη χρήση.

Στην περίπτωση που προηγήθηκαν μερικοί συμψηφισμοί των πιστωτικών
υπολοίπων των λογαριασμών προβλέψεων με χρεωστικές συναλλαγματικές
διαφορές, το μέρος των πιστωτικών υπολοίπων που μεταφέρεται σε
αποτελεσματικό λογαριασμό κάθε χρήσης προσδιορίζεται κατ' αναλογία, με
βάση τα αρχικά υπόλοιπα και τα μετά τους συμψηφισμούς αντίστοιχα
πιστωτικά υπόλοιπα των πιο πάνω λογαριασμών προβλέψεων, κατά ξένο
νόμισμα.

γ) οι συναλλαγματικές διαφορές, χρεωστικές ή πιστωτικές που
προκύπτουν κατά την αποτίμηση σε δραχμές των χρεογράφων και τίτλων
γενικά, των στοιχείων του πάγιου ενεργητικού εκτός των μαρκοπρόθεσμων
απαιτήσεων, των κάθε μορφής αποθεμάτων αγαθών και των διαθέσιμων
απαιτήσεων, των κάθε μορφής αποθεμάτων αγαθών και των διαθέσιμων
περιουσιακών στοιχείων, μεταφέρονται σε αποτελεσματικό λογαριασμό της
χρήσης στην οποία δημιουργήθηκαν.

8. Για την εφαρμογή των διατάξεων της προηγούμενης παραγράφου
θεωρούνται:

α) βραχυπρόθεσμες απαιτήσεις και υποχρεώσεις εκείνες που η
προθεσμία εξόφλησής τους λήγει μέχρι το τέλος της επόμενης χρήσης και

β) μακροπρόθεσμες απαιτήσεις και υποχρεώσεις εκείνες που η
προθεσμία εξόφλησή τους λήγει μετά το τέλος της επόμενης χρήσης.

9. Οι τραπεζικές επιχειρήσεις μπορούν να μεταφέρουν τις πιστωτικές
συναλλαγματικές διαφορές της περιπτώσεως β' της παραγράφου 7 του
άρθρου αυτού σε αποτελεσματικό λογαριασμό της χρήσης στην οποία
δημιουργήθηκαν. Στην περίπτωση αυτή πρέπει να γίνει πρόβλεψη για το
μέρος των πιστωτικών συναλλαγματικών διαφορών που η πραγματοποίησή
τους κρίνεται αβέβαιη.

Αρθρο 29.

Ισολογισμός. Αποτέλεσμα χρήσης.

***(Ισολογισμός, λογ/σμός αποτελεσμάτων, πίνακας διάθεσης κερδών.
Υποδείγματα Ε.Γ.Λ.Σ.)
" Ο επιτηδευματίας που τηρεί βιβλία τρίτης κατηγορίας συντάσσει,
για κάθε χρήση και καταχωρεί στο βιβλίο απογραφών, τον ισολογισμό της
επιχείρησής του, λογαριασμό αποτελεσμάτων χρήσης, πίνακα διάθεσης
αποτελεσμάτων και κατάσταση του λογαριασμού γενικής εκμετάλλευσης,
σύμφωνα με τα υποδείγματα των παραγράφων 4.1.103, 4.1.202, 4.1.302 και
4.1.402 του άρθρου 1 του Π.Δ. 1123/1960".

*** Η παρ.1 αντικαταστάθηκε ως άνω με το άρθρ.16 ΠΔ 134/1996 (Α 105).
και ισχύει από την έναρξη της διαχειριστικής περιόδου που αρχίζει τη
lη Ιανουαρίου 1997 και μετά.

***(Ημερολογιακές πράξεις Ισολογισμού)
2. Πράξεις που επηρεάζουν τα αποτελέσματα της χρήσης ή αναφέρονται
σ' αυτή ή άπτονται με οποιοδήποτε τρόπο του ισολογισμού αυτής, εφόσον
τα στοιχεία αυτών των πράξεων περιέχονται στην επιχείρηση μετά τη λήξη
της χρήσης και εντός της προθεσμίας κλεισίματος του ισολογισμού,
λογίζονται ως ημερολογιακές πράξεις ισολογισμού.

***(Δικαίωμα υπογραφής Ισολογισμού)
"3. Ο ισολογισμός και ο λογαριασμός αποτελεσμάτων χρήσης της
επιχείρησης, της οποίας τα ακαθάριστα έσοδα υπερβαίνουν το ποσό των
εκατόν ογδόντα εκατομμυρίων (180.000.000) δραχμών υπογράφονται και από
τον προϊστάμενο του λογιστηρίου της ή τον υπεύθυνο κατάρτισης του
ισολογισμού και του λογαριασμού αποτελεσμάτων χρήσης, ο οποίος πρέπει
να έχει: α) άδεια άσκησης οικονομολογικού επαγγέλματος από το
Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδας, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 2
του π.δ. 475/1991 (ΦΕΚ 176 Α'), ή πτυχίο του τμήματος Δημόσιας
Διοίκησης του Πάντειου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
και εγγραφή στο Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδας, σύμφωνα με τις
εκάστοτε διατάξεις για την άσκηση του οικονομολογικού επαγγέλματος ή
πτυχίο του τμήματος Λογιστικής της Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας των
Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (Τ.Ε.Ι.) και άδεια για υπογραφή
ισολογισμού και λογαριασμού αποτελεσμάτων χρήσης από το Οικονομικό
Επιμελητήριο Ελλάδας και β) πενταετή τουλάχιστον συναφή προϋπηρεσία από
τη λήψη του πτυχίου σε λογιστικό - οικονομικό κλάδο του δημόσιου ή του
ιδιωτικού τομέα.

Οταν τα ετήσια ακαθάριστα έσοδα ειναι από εκατόν ογδόντα εκατομμύρια
(180.000.000) δραχμές μέχρι τριακόσια πενήντα εκατομμύρια (350.000.000)
δραχμές, μπορεί τον ισολογισμό και το λογαριασμό αποτελεσμάτων χρήσης
να τον υπογράφει ο προϊστάμενος του λογιστηρίου, που έχει πτυχίο των
τμημάτων Εμπορίας και Διαφήμισης, Διοίκησης Επιχειρήσεων και
Τουριστικών επιχειρήσεων της Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας των Τ.Ε.Ι.
και τουλάχιστον δεκαετή προϋπηρεσία, όπως αυτή καθορίζεται στο
προηγούμενο εδάφιο και άδεια για υπογραφή ισολογισμού και λογαριασμού
αποτελεσμάτων χρήσης από το Οικονομικό Επιμελητηριο Ελλάδας".

*** Το πρώτο και δεύτερο εδάφιο αντικαταστάθηκαν ως άνω από την παρ.22
άρθρ.43 του Ν.2214/1994 (Α 75).

Κατ' εξαίρεση, ο ισολογισμός και ο λογαριασμός αποτελεσμάτων χρήσης,
που προβλέπουν τα προηγούμενα εδάφια, μπορεί να υπογράφονται και από
τον προϊστάμενο λογιστηρίου ή τον υπεύθυνο κατάρτισης του ισολογισμού,
ο οποίος δεν συγκεντρώνει τις προϋποθέσεις που προβλέπονται σ' αυτά τα
εδάφια, εφόσον αποδεικνύεται ότι έχει υπογράψει από το έτος 1965 μέχρι
και τις 30 Απριλίου 1977, ισολογισμός επιχειρήσεων που λειτουργούν
στην Ελλάδα τουλάχιστον τριών χρήσεων.

Για κάθε παράβαση των διατάξεων της παραγράφου αυτής οι κυρώσεις που
ορίζονται από τον Κώδικα αυτό επιβάλλονται χωριστά στον υπόχρεο στην
τήρηση βιβλίων και στον προϊστάμενο του λογιστηρίου που υπέγραψε τον
ισολογισμό και το λογαριασμό αποτελεσμάτων χρήσης, χωρίς να έχει
τέτοιο δικαίωμα.

*** ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Με το άρθρ.15 Ν.2579/1998 Α 31/17.2.1998 ορίζεται ότι:
"3. Το όριο των 180.000.000 δραχμών της παραγράφου 3 του άρθρου 29
αυξάνεται σε 250.000.000 δραχμές".
Εναρξη ισχύος από 1/1/1998 για όσους η διαχειριστική περίοδος έληξε
την 31/12/1997 και για τους λοιπούς υπόχρεους από την έναρξη της
διαχειριστικής περιόδου μετά την 31/12/1997.

Αρθρο 31.

Απόρρητο βιβλίο και στοιχείων.

Χωρίς έγκριση του Υπουργού Οικονομικών, καμία άλλη, πλην του
προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. και των άλλων συναρμοδίων αρχών που
εξομοιώνονται με αυτόν, δημόσια αρχή ή νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου
ή οργανισμός δικαιούται να λαμβάνει γνώση των βιβλίων και στοιχείων
που ορίζονται από τον Κώδικα αυτό, εκτός εάν αυτό επιτρέπεται από
σχετική διάταξη Νόμου.

"Κατ' εξαίρεση επιτρέπεται, χωρίς έγκριση του Υπουργού οικονομικών,
να λαμβάνουν γνώση του σχετικού περιεχομένου των βιβλίων και στοιχείων
που ορίζονται από τον Κώδικα αυτόν, οι Δημόσιες Αρχές μόνο στις
περιπτώσεις που ανακύπτουν θέματα προστασίας του δημόσιου συμφέροντος,
καθώς και οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης και το Ιδρυμα Κοινωνικών
Ασφαλίσεων Ι.Κ.Α. για διεκδίκηση πόρων, ασφαλιστικών εισφορών ή άλλων
εννόμων δικαιωμάτων τους.

*** Το δεύτερο εδάφιο του άρθρ.31 αντικαταστάθηκε ως άνω με την παρ.6
άρθρ.2 Ν.2556/1997 Α 270.24.12.1997.

Κατ' εξαίρεση, επιτρέπεται, χωρίς έγκριση του Υπουργού Οικονομικών,
να λαμβάνουν γνώση του σχετικού περιεχομένου των βιβλίων και στοιχείων
που ορίζονται από τον Κώδικα αυτό, οι Δημόσιες Αρχές μόνο στις
περιπτώσεις που ανακύπτουν θέματα προστασίας του δημοσίου συμφέροντος
και οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης για διεκδίκηση πόρων ή άλλων
εννόμων δικαιωμάτων τους. Σε καμία όπως περίπτωση δεν επιτρέπεται στις
αρχές αυτές να αφαιρούν ή να κατάσχουν τα πιο πάνω βιβλία και
στοιχεία.

Αρθρο 35.

Διοικητικές και ποινικές κυρώσεις.

***(Παραβίαση επαγγελματικού απορρήτου-Κυρώσεις)
1. Αυτός που λαμβάνει γνώση επαγγελματικού μυστικού από τα
φορολογικά στοιχεία ή από τα βιβλία και στοιχεία των υπόχρεων ή από
οποιαδήποτε άλλη υπηρεσιακή ενέργειά του, υποχρεούνται στην τήρησή
του. Σε αντίθετη περίπτωση υπόκειται στις ποινές που προβλέπονται από
τον Ποινικό Κώδικα.

***(Αρνηση διευκόλυνσης του ελέγχου Δημ. Υπηρεσίας και Ν.Π.Δ.Δ.-
Πειθαρχικές κυρώσεις υπευθύνου)
2. Επί Δημοσίων Υπηρεσιών και Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου,
εκείνος που αρνείται να διευκολύνει το φορολογικό έλεγχο ή να
παραδώσει ή να αποστείλει τα στοιχεία και να δώσει τις πληροφορίες για
όσα ορίζουν οι διατάξεις του Κώδικα αυτού ή παρέχει τα στοιχεία και
τις πληροφορίες πλημμελώς, διώκεται πειθαρχικά με αίτηση του αρμόδιου
προϊσταμένου Δ.Ο.Υ.

***ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Κατά την παρ.13 του άρθρ.21 του Ν.2166/1993 (Α 137):
" Οι διατάξεις του άρθρου 48 του ν. 2065/1992 εφαρμόζονται και σε
περίπτωση παρεμπόδισης ενέργειας προληπτικού ελέγχου εφαρμογής των
διατάξεων του π.δ 186/1992".

***(Παράλληλη εφαρμογή διοικητικών ή ποινικών κυρώσεων του ΚΒΣ)
3. Οπου από τις κείμενες διατάξεις προβλέπονται διοικητικές ή
ποινικές κυρώσεις, όπως ισχύουν κάθε φορά, εφαρμόζονται παράλληλα με
τις κυρώσεις που ορίζονται από τις διατάξεις των άρθρων 32 και 33 του
Κώδικα αυτού.

***ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Κατά την παρ.14 του άρθρ.21 του Ν.2166/1993 (Α 137):
" Με τις ποινές τις προβλεπόμενες από την παράγραφο 1 του άρθρου 4
του ν 2065/1992 τιμωρούνται οι αρμόδιοι διευθυντές και οι
προϊστάμενοι υπηρεσιών και τμημάτων Δημόσιων Επιχειρήσεων και
Οργανισμών και γενικώς επιχειρήσεων στις οποίες συμμετέχει
το Δημόσιο, οι οποίοι, ως υπεύθυνοι, παρέλειψαν να εφαρμόσουν
διατάξεις του π.δ. 186/1992.