ΛΙΜΕΝΙΚΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ

ΚΑΙ Η ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΛΙΜΑΝΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΜΦΙΠΟΛΗ

Εισηγητής: Καθ. κ. Χριστόφορος Κουτίτας,

(Παρουσίαση εισήγησης: κ. Ευάγγελος Κουτάντος) 

Συλλογιστική του προτεινόμενου έργου   

Το προτεινόμενο έργο με τίτλο ¨αποκατάσταση φυσικού περιβάλλοντος και εκσυγχρονισμός αλιευτικού καταφυγίου εκβολών Στρυμόνα¨ αναφέρεται στο  υπάρχον και λειτουργούν λιμενικό σύστημα που αποτελούν ο λιμένας Αμφίπολης, η παρά την ακτή κοίτη του Στρυμόνα και το ενδιάμεσο κανάλι επικοινωνίας τους.

 

Το προτεινόμενο έργο έχει σαν κύριο στόχο την απαραίτητη για την προστασία του συναφούς φυσικού περιβάλλοντος χωρική ανακατανομή επί τα βελτίω των υφιστάμενων χρήσεων και την απαιτούμενη λειτουργική αναβάθμισή τους.

 

Στο προτεινόμενο έργο, ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται με την συστηματική χρήση σύγχρονης και περιβαλλοντικά φιλικής τεχνολογίας πλωτών λιμενικών έργων στην απαιτούμενη αναβάθμιση των εγκαταστάσεων που εξυπηρετούν τις υφιστάμενες χρήσεις, αλλά κυρίως με την σωστή επιλογή και χωροθέτηση αυτών σε συνάρτηση με τις υφιστάμενες  εγκαταστάσεις οι οποίες θα αναβαθμιστούν.  

 

Από το αλιευτικό καταφύγιο εκβολών Στρυμόνα επιχειρούν σήμερα περί τα 120 αλιευτικά σκάφη.  Τα 2/3 των σκαφών αυτών ελλιμενίζονται σε πρόχειρες και παράνομες ιδιοκατασκευές στην παρά την ακτή δυτική κοίτη του Στρυμόνα όπου λειτουργεί και η μη επίσημα χωροθετημένη ιχθυόσκαλα Νέων Κερδυλλίων.

 

Η παρακείμενη λιμενολεκάνη της Αμφίπολης που επικοινωνεί με τον Στρυμόνα με πλεύσιμο κανάλι δεν μπορεί να ελλιμενίσει ως θα έπρεπε τα σκάφη αυτά, που στην πλειοψηφία τους είναι μικρά σκάφη παράκτιας αλιείας,  καθώς τα γεφυρωτά κρηπιδώματά που έχουν κατασκευαστεί εντός του λιμένα Αμφίπολης σε συνολικό μήκος 280 m έχουν μορφή και έξαλο ύψος  που εξυπηρετούν  μόνον μεσαία και μεγάλα σκάφη ενώ δεν παρέχουν την απαιτούμενη λειτουργικότητα και ασφάλεια στα μικρά σκάφη που είναι η συντριπτική πλειοψηφία και τους χρήστες τους.

 

Το προτεινόμενο έργο πραγματεύεται τα δεδομένα του αλιευτικού καταφυγίου εκβολών Στρυμόνα με γνώμονα την περιβαλλοντική και κοινωνική αναγκαιότητα, να γίνουν τα απαραίτητα έργα λειτουργικού εκσυγχρονισμού του ΝΑ τεταρτημορίου του λιμένα Αμφίπολης, το οποίο είναι το τμήμα εκείνο του λιμένα που κυρίως χρησιμοποιείται σήμερα ως αλιευτικό καταφύγιο, για να μεταφερθούν εκεί στην συντριπτική πλειοψηφία τους και τα αλιευτικά σκάφη που σήμερα ελλιμενίζονται στην περιβαλλοντικά πολύ πιο σημαντική και ευαίσθητη περιοχή της δυτικής κοίτης του Στρυμόνα.

 

Η μετεγκατάσταση αυτή θα ελαχιστοποιήσει τις  σημαντικότατες σήμερα πιέσεις που δέχεται η περιβαλλοντικά σημαντική περιοχή των ελών των Νέων Κερδυλίων και θα επιτρέψει στην συνέχεια :

 

α) την αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος τόσο στην δυτική κοίτη του Στρυμόνα και στα έλη Νέων Κερδυλίων, που σήμερα δεν είναι εφικτή υπό την κοινωνική πίεση της έλλειψης χώρου ασφαλούς και λειτουργικού ελλιμενισμού μικρών αλιευτικών σκαφών στον λιμένα Αμφίπολης, όσο και στις εγκαταλελειμμένες εγκαταστάσεις του αμμορυχείου  Στρυμόνα

β) την προστασία του περιβάλλοντος με τον αποτελεσματικό διοικητικό έλεγχο της λειτουργίας του αλιευτικού καταφυγίου εκβολών Στρυμόνα  και την περιβαλλοντικά φιλική  διαχείριση όλων των υφιστάμενων και ανεξέλεγκτων μέχρι σήμερα παραμέτρων του.

 

Με βάση τα προαναφερθέντα το προτεινόμενο έργο αναφέρεται ως λιμενικό έργο κυρίως στην λιμενολεκάνη Αμφίπολης και για τον λόγο αυτό η παρούσα προμελέτη ασχολείται τεχνικά κυρίως με αυτόν.

 

Ιστορικό λιμένα Αμφίπολης και ιχθυόσκαλας Νέων Κερδυλίων

1976 : Το Νομαρχιακό Ταμείο Σερρών αναθέτει και εκπονείται μελέτη διάνοιξης διαύλου και προστασίας στομίου.

1979 : Με το 860/79 Π.Δ. ιδρύεται  το Λιμενικό Ταμείο Αμφίπολης με έδρα τις Σέρρες. Υπάγεται στο Λιμενικό Σταθμό Ελευθερών με έδρα την Νέα Πέραμο.

 

1980 : Ξεκινά η κατασκευή των έργων διάνοιξης διαύλου και προστασίας στομίου της αναθεωρημένης μελέτης του 1976 και σταματά καθώς το προσήνεμο τμήμα των έργων βυθίζεται λόγω κακής ποιότητας βυθού. Το τμήμα όμως των έργων που παραμένει από τότε αποδεικνύεται σημαντικό καθώς σταματά την στερεομεταφορά φερτών από Α προς Δ και πλέον κρατάει την είσοδο σταθεροποιημένη και ανοικτή για σκάφη μικρού βυθίσματος.

 

1981 : Ιδρύεται η ΒΙ.ΠΕ. Αμφίπολης με έκταση 4,245 στρ. για την εγκατάσταση της ΜΕΤΒΑ η οποία εγκατάσταση δεν έγινε ποτέ. 

 

1984 : Γίνεται πρόταση από το ΥΠΕΧΩΔΕ για την δημιουργία αλιευτικού κέντρου με ιχθυόσκαλα και παγοποιείο στην Ακτή Νέων Κερδυλίων για την επίλυση των άμεσων προβλημάτων των αλιέων η οποία δεν προωθείται προς υλοποίηση από τους τοπικούς φορείς.

 

1987 : Η Ν.Α.Σ. αναθέτει και εκπονείται μελέτη για την σταθεροποίηση και προστασία του στομίου και την εκσκαφή της λιμενολεκάνης με καθαίρεση των παλαιών προβλητών. 

 

1993 : Η Ν.Α.Σ. αναθέτει και εκπονείται μελέτη για τα απαιτούμενα Η/Μ έργα και δίκτυα. 

 

1993 : Η Ν.Α.Σ. αναθέτει και εκπονείται μελέτη για τα απαιτούμενα κρηπιδώματα και λοιπά λιμενικά έργα. 

 

1993 : Το ΥΠΕΧΩΔΕ και πιο συγκεκριμένα η Γ.Γ.Δ.Ε.-Δ.Λ.Ε. αναθέτει και εκπονούνται οικονομοτεχνικές μελέτες για να αξιολογηθούν 22 προταθέντα έργα για ένταξη στο πακέτο Dellors II. Μεταξύ αυτών τον Νοέμβριο του 1993 εκπονείται η οικονομοτεχνική μελέτη λιμένα Αμφίπολης. Η υφιστάμενη αυτή μελέτη υπολογίζει σημαντικά έσοδα και από τέλη ελλιμενισμού μεγάλου αριθμού αλιευτικών και άλλων μικρών ιδιωτικών σκαφών αλλά καταλήγει στο ότι το εμπορικό λιμάνι της Αμφίπολης πιθανόν να μην είναι βιώσιμο.   Η κατασκευή εμπορικού λιμανιού θα απαιτήσει περίπου 10 δις αν συμπεριληφθούν οδικές προσβάσεις, κτιριακός και μηχανολογικός εξοπλισμός.

 

1997 : Το Νομαρχιακό Συμβούλιο Νομαρχίας Σερρών μετά από εισήγηση της Νομαρχιακής Επιτροπής Τεχνικών Υποδομών και Περιβάλλοντος αποφασίζει ( απόφαση N.Σ. 31/1997 )  να υλοποιηθούν τα έργα που αφορούν στην χρήση του λιμένα Αμφίπολης ως αλιευτικό καταφύγιο και ως καταφύγιο σκαφών αναψυχής ενώ αποκλείει την βιομηχανική χρήση. 

 

2001 : Το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Αμφίπολης μετά από εισήγηση του Δημάρχου αποφασίζει ( απόφαση Δ.Σ. 92/2001 )  την χρήση του λιμένα Αμφίπολης ως αλιευτικό καταφύγιο και ως καταφύγιο μικρών ιδιωτικών σκαφών αναψυχής και προχωρεί σε συνεργασία με την Ν.Α.Σ. προς την κατεύθυνση των ολοκληρωμένων προτάσεων βελτίωσης των σχετικών υποδομών στα πλαίσια των υφιστάμενων περιβαλλοντικών και πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων της περιοχής.  Το προτεινόμενο έργο είναι στα πλαίσια αυτού των νέων αξόνων δράσης.

 

Νέοι άξονες δράσης ;

Η ευρύτερη περιοχή εκατέρωθεν του λιμένα Αμφίπολης είναι πλέον καθαρά οικιστική με ανάλογη χωροθέτηση χρήσεων γης. Οι χρήσεις  τείνουν προς τον τριτογενή τομέα και κυρίως προς τον τουρισμό και το εμπόριο, αλλά υπάρχει γεωργία και αλιεία. 

 

Οι περιβαλλοντικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες της περιοχής είναι πλέον δεδομένες και έγκυρες ενώ υπάρχει η ανησυχία μήπως ένας εμπορικός λιμένας αποτελέσει την πλατφόρμα για την δημιουργία ζώνης εγκατάστασης βιοτεχνιών, αποθηκών και λοιπών ρυπογόνων και οχλουσών δραστηριοτήτων που δεν συνάδουν με τον χαρακτήρα αλλά και τις προοπτικές της περιοχής.

 

Η βιομηχανική χρήση σημαίνει ουσιαστικά την κατάργηση της δυνατότητας κάθε άλλης χρήσης, τόσο στο θαλάσσιο όσο και στον χερσαίο χώρο και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Επιπλέον η ύπαρξη εμπορικού λιμένα απαιτεί συνήθως την ύπαρξη παράλιου αστικού κέντρου. Η σχέση λιμένα και αστικού κέντρου είναι αμφίδρομη.  

 

Η Εγνατία οδός οδηγεί εύκολα προς Θεσσαλονίκη & Καβάλα όπου λειτουργούν σημαντικοί, τόσο περιφερειακά όσο και εθνικά, εμπορικοί λιμένες.

 

Το προτεινόμενο έργο αποτελεί πρόδρομη ενέργεια που εισάγει για πρώτη φορά μια νέα αναπτυξιακή φιλοσοφία προς την κατεύθυνση της ολοκληρωμένης διαχείρισης της παράκτιας ζώνης με κεντρικά σημεία :

 

 

Σκοπιμότητα του προτεινόμενου έργου

Το προτεινόμενο έργο, σύμφωνα με τα προαναφερθέντα,  στοχεύει στην βελτίωση και τον εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων ελλιμενισμού αλιευτικών σκαφών κυρίως στον ΝΑ μυχό της λιμενολεκάνης με την χρήση πλωτών προβλητών σύγχρονης και περιβαλλοντικά φιλικής τεχνολογίας.

 

Με τον τρόπο αυτό επιδιώκεται η μεταφορά σημαντικού μέρους των υφιστάμενων χρήσεων από την περιβαλλοντικά πολύ πιο ευαίσθητη περιοχή του στομίου των εκβολών του Στρυμόνα και των ελών των Νέων Κερδυλίων στο πλέον κατάλληλο περιβαλλοντικά και λειτουργικά τμήμα της λιμενολεκάνης.

 

Η επίτευξη αυτού του στόχου θα επιτρέψει σε επόμενη φάση τις δράσεις αποκατάστασης και προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος οι οποίες σαφώς απαιτούνται χωρίς τις δικαιολογημένες αντιδράσεις  των κατοίκων που δεν μπορούν να ελλιμενίσουν τα σκάφη τους στον λιμένα Αμφίπολης λόγω λειτουργικής ακαταλληλότητας των υφιστάμενων πεπαλαιωμένων λιμενικών υποδομών.

 

Να σημειωθεί ότι όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες σήμερα ελλιμενίζονται στην περιοχή εκβολών Στρυμόνα περίπου 90 μικρά και μεσαία σκάφη στην δυτική όχθη του στομίου των εκβολών Στρυμόνα και περίπου 30 στον λιμένα Αμφίπολης, ενώ πολλά άλλα ελλείψει κατάλληλου χώρου ελλιμενισμού επιχειρούν από διάφορα σημεία των γειτονικών ακτών κυρίως τραβηγμένα στην αμμουδιά.

 

H συντριπτική πλειοψηφία των προαναφερθέντων σκαφών έχει μήκος μικρότερο των 8 m με αναλογία πλάτους μετώπου πρυμνοδέτησης ή πλωροδέτησης της τάξης των 3m και βύθισμα που δεν υπερβαίνει το 1m.

 

Τεχνική περιγραφή του προτεινόμενου έργου

Το προτεινόμενο έργο δεν έχει σαν στόχο την αύξηση των υφιστάμενων δραστηριοτήτων κάτι που γίνεται προφανές από  το ιδιαίτερα μικρό μέγεθός του. Στοχεύει όμως στην απολύτως αναγκαία ποιοτική και κυρίως λειτουργική αναβάθμισή τους, με ταυτόχρονη σημαντική ενίσχυση των παραμέτρων προστασίας   του περιβάλλοντος. 

 

Η λειτουργική και περιβαλλοντική ένταξη των προτεινόμενων  βελτιώσεων θα είναι άμεση, αφού όλες οι υποστηρικτικές χερσαίες υποδομές υφίστανται και επομένως δεν θα απαιτηθούν κανενός είδους χερσαία συμπληρωματικά έργα ή ενέργειες. 

 

Τα βασικά δεδομένα της συλλογιστικής της τεχνικής λύσης είναι :

 

Το έργο συνίσταται στην τοποθέτηση κυρίως ασυνεχών πλωτών προβλητών ελλιμενισμού μεσαίων αλιευτικών σκαφών με μικρή προσήνεμη προστασία

1) Στο ανατολικό άκρο του υφιστάμενου νοτιοανατολικού γεφυρωτού κρηπιδώματος και εγκάρσια προς αυτό θα τοποθετηθεί πλωτή προβλήτα συνολικού μήκους 45 m. Θα αποτελείται από μονάδες ασυνεχών πλωτών προβλητών βαρέως τύπου πλάτους  3 m.

Η σύνδεση αυτής της πλωτής προβλήτας με το υφιστάμενο γεφυρωτό κρηπίδωμα θα γίνει με ειδικό γεφυρίδιο από θερμά γαλβανισμένο χάλυβα μήκους 6 m και πλάτους 1,2 m.  Το γεφυρίδιο θα έχει έδραση στο υφιστάμενο κρηπίδωμα γυροσκοπικού τύπου δύο αξόνων και κύλιση πάνω στην πλωτή προβλήτα.

Στο βόρειο άκρο αυτής της πλωτής προβλήτας και εγκάρσια σε αυτήν θα τοποθετηθεί πλωτή προβλήτα συνολικού μήκους 24 m. Θα αποτελείται από μονάδες συνεχών πλωτών προβλητών ελαφρού τύπου πλάτους  2,5 m.

 

Γενική διάταξη του προτεινόμενου έργου.

 

 

 

2) Στο βόρειο άκρο του υφιστάμενου ανατολικού γεφυρωτού κρηπιδώματος και εγκάρσια σε αυτό θα τοποθετηθεί πλωτή προβλήτα συνολικού μήκους 54 m. Θα αποτελείται από μονάδες ασυνεχών πλωτών προβλητών βαρέως τύπου πλάτους  3 m.

Η σύνδεση αυτής της πλωτής προβλήτας με το υφιστάμενο γεφυρωτό κρηπίδωμα θα γίνει με ειδικό γεφυρίδιο από θερμά γαλβανισμένο χάλυβα μήκους 6 m και πλάτους 1,2 m.  Το γεφυρίδιο θα έχει έδραση στο υφιστάμενο κρηπίδωμα γυροσκοπικού τύπου δύο αξόνων και κύλιση πάνω στην πλωτή προβλήτα.

Στο δυτικό άκρο αυτής της πλωτής προβλήτας και εγκάρσια σε αυτήν θα τοποθετηθεί πλωτή προβλήτα συνολικού μήκους 24 m. Θα αποτελείται από μονάδες συνεχών πλωτών προβλητών ελαφρού τύπου πλάτους  2,5 m.

3) Στο νότιο άκρο του υφιστάμενου ανατολικού γεφυρωτού κρηπιδώματος και εγκάρσια σε αυτό θα τοποθετηθεί πλωτή προβλήτα συνολικού μήκους 63 m. Θα αποτελείται από μονάδες ασυνεχών πλωτών προβλητών βαρέως τύπου πλάτους  3 m.

Η σύνδεση αυτής της πλωτής προβλήτας με το υφιστάμενο γεφυρωτό κρηπίδωμα θα γίνει με ειδικό γεφυρίδιο από θερμά γαλβανισμένο χάλυβα μήκους 6 m και πλάτους 1,2 m.  Το γεφυρίδιο θα έχει έδραση στο υφιστάμενο κρηπίδωμα γυροσκοπικού τύπου δύο αξόνων και κύλιση πάνω στην πλωτή προβλήτα.

Στο δυτικό άκρο αυτής της πλωτής προβλήτας και εγκάρσια σε αυτήν θα τοποθετηθεί πλωτή προβλήτα συνολικού μήκους 24 m. Θα αποτελείται από μονάδες συνεχών πλωτών προβλητών ελαφρού τύπου πλάτους  2,5 m.

 

 

 

Ο καθηγητής Χ. Κουτίτας αποφοίτησε από το Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του ΑΠΘ τον Ιούλιο του 1970.

Με υποτροφία του Πανεπιστημίου Princeton παρακολούθησε το μεταπτυχιακό πρόγραμμα υδατικών πόρων του Τμήματος Πολιτικών και Γεωλόγων Μηχανικών και απόκτησε το Δίπλωμα MSE το 1971. Παρακολούθησε μεταπτυχιακά μαθήματα στο GFDL (Εργαστήριο Γεωφυσικών Ροών) του ιδίου Πανεπιστημίου.

Εκπόνησε διδακτορική διατριβή με την επίβλεψη του καθ. κ. Θ. Ξανθόπουλου και του απονεμήθηκε το Διδακτορικό Δίπλωμα της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ το 1976 .Η έρευνα αφορούσε την σύνθεση και εφαρμογή υπολογιστικών μοντέλων τρισδιάστατης ανεμογενούς κυκλοφορίας στον παράκτιο χώρο με εφαρμογή στον Θερμαικό κόλπο.

Με υποτροφία του Βρετανικού Συμβουλίου εργάστηκε ερευνητικά ως μεταδιδακτορικός ερευνητικός συνεργάτης στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Manchester από το 1977 ως το 1979.

Εξελέγη καθηγητής της Εδρας Λιμενικών Εργων του Τμ. Πολιτικών Μηχανικών του ΔΠΘ το 1980 και εργάστηκε εκεί ως το 1985.

Το 1986 εξελέγη καθηγητής Λιμενικών Εργων του Τομέα Υδραυλικής και Τεχνικής Περιβάλλοντος του Τμ. Πολιτικών Μηχανικών ΑΠΘ όπου εργάζεται μέχρι σήμερα.

 

Η εισήγηση παρουσιάσθηκε στο Συνέδριο από τον κ. Ευάγγελο Κουτάντο, Ερευνητικό Συνεργάτη του Τομέα Υδραυλικής και Τεχνικής Περιβάλλοντος του ΑΠΘ.