ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ
ΣΕ ΥΓΡΟΤΟΠΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

ΕΝΑ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΑΥΤΩΝ

Σοφία Φραντζή

Ελληνικοί υγρότοποι

• Η Ελλάδα έχει σήμερα περισσότερους από 400 υγροτόπους, συνολικού εμβαδού πάνω από 2 εκατομμύρια στρέμματα.

• Συνηθέστεροι τύποι υγροτόπων: ποταμοί, εκβολές ποταμών και δέλτα, λίμνες, λιμνοθάλασσες, πηγές, παρόχθιες περιοχές, τεχνητοί ταμιευτήρες νερού, αλυκές, έλη και τυρφώνες.

Διεθνής προστασία των υγροτόπων

• «Σύμβαση για τους Υγροτόπους Διεθνούς Σημασίας ως Ενδιαιτήματος για Υδρόβια Πουλιά» - Σύμβαση Ραμσάρ 1971

• Αναγνωρίζεται ότι οι υγρότοποι αποτελούν αναντικατάστατο φυσικό πόρο με μεγάλη οικονομική, πολιτιστική, και επιστημονική καθώς και αξία αναψυχής, και εκφράζεται η επιθυμία να αναληφθεί εθνική και διεθνής δράση για την προστασία τους.

Προστατευόμενες Περιοχές

• Αρχική θεώρηση: χώροι απόλυτης προστασίας χωρίς καμία ανθρώπινη παρέμβαση.

• Αργότερα: η απομόνωση όχι μόνο δεν εξασφαλίζει τη διατήρηση του προστατευόμενου αντικειμένου αλλά μπορεί να έχει και αντίθετα αποτελέσματα.

• Σύγχρονη αντίληψη: προωθείται η ενεργός διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών για την εξυπηρέτηση όλων των λειτουργιών, αξιών και δραστηριοτήτων που απαντούν στις περιοχές αυτές, διατηρώντας ταυτόχρονα το φυσικό περιβάλλον.

Σωστή διαχείριση = Αειφορική διαχείριση

Οι τρεις βασικοί πυλώνες της αειφορίας:

• Περιβαλλοντική Συμμόρφωση

• Οικονομική Βιωσιμότητα

• Κοινωνική Δικαιοσύνη

Ο τουρισμός ως εργαλείο διαχείρισης του υγροτόπου

• Συντελεί στη διατήρηση της υγροτοπικής περιοχής μέσω των εσόδων που παράγει.

• Είναι ένας αποδεκτός τρόπος δημιουργίας εισοδημάτων από το φυσικό περιβάλλον.

• Συντελεί στην κοινωνική δικαιοσύνη ενισχύοντας την ευημερία των τοπικών πληθυσμών.

Συμμετοχικός Σχεδιασμός

Η συμμετοχή πολλών κοινωνικών ομάδων στη διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος είναι μεγάλης σημασίας.

Ο συμμετοχικός σχεδιασμός:

• Χρησιμοποιεί γνώσεις και ικανότητες του τοπικού πληθυσμού.

• Είναι πιο αποτελεσματικός, γιατί οι ίδιοι οι συμμετέχοντες ενδιαφέρονται για την υλοποίηση του.

• Παρόλο που είναι χρονοβόρος, και εμφανίζει μακροπρόθεσμα τα αποτελέσματα του, βοηθά στην επίτευξη αειφορικής ανάπτυξης με την κυριολεκτική σημασία του όρου.

Προσέγγιση του τουρισμού από το ΕΚΒΥ

• Έρευνα συμμετοχικού σχεδιασμού. Παράδειγμα το έργο «Ολοκληρωμένη Διαχείριση Ευρωπαϊκών Υγροτόπων».

Ολοκληρωμένη Διαχείριση Ευρωπαϊκών Υγροτόπων- IMEW

• Χρηματοδοτείται από το 5ο Πρόγραμμα Πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Έρευνα και την Τεχνολογική Ανάπτυξη.

• Γενικός σκοπός είναι να συμβάλλει στην αειφορική χρήση των ευρωπαϊκών υγροτόπων.

• Ειδικός σκοπός είναι να βρει τρόπους με τους οποίους η κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη μπορεί να καταστεί συμβατή με τη διατήρηση της βιοποικιλότητας σε τέσσερις σημαντικούς υγροτόπους της Ευρώπης εκ των οποίων ο ένας η Λίμνη Κερκίνη.

Μέθοδοι και εργαλεία του έργου IMEW

• Το έργο χρησιμοποιεί ερευνητικές μεθόδους Συμμετοχικής Δράσης όπως τον Συμμετοχικό Σχεδιασμό και τη Συμμετοχική Εκτίμηση, Παρακολούθηση και Αξιολόγηση.

• Οι μέθοδοι αυτές χρησιμοποιούν τα εξής εργαλεία: αναγνώριση και ανάλυση μετόχων, ομάδες εστίασης, συμμετοχική παρατήρηση και συνεντεύξεις.

Πακέτα εργασίας του έργου IMEW

• 1ο – Συμμετοχική εκτίμηση των αντιλήψεων των τοπικών πληθυσμών για την οικολογία του υγροτόπου

• 2ο – Αντιμαχόμενα συμφέροντα αλιευμάτων και πουλιών.

• 3ο – Ενημέρωση του κοινού και επιδράσεις στους πληθυσμούς και στην εκπαίδευση.

• 4ο – Θεσμικοί φορείς, περιβαλλοντική αλλαγή και διαχείριση υγροτόπων.

• 5ο – Αειφόρος τουρισμός και υγροτοπικές περιοχές.

Αειφόρος τουρισμός και υγροτοπικές περιοχές (Ι)

Το πακέτο εργασίας έχει σκοπό:

• Να αναγνωρίσει τις υπάρχουσες μορφές τουρισμού και τις στάσεις απέναντι σε αυτές.

• Να εκτιμήσει τις τωρινές και μελλοντικές επιδράσεις του τουρισμού στο βιοπορισμό του τοπικού πληθυσμού.

• Να αναγνωρίσει το βαθμό ενημέρωσης του κοινού για τις έννοιες «αειφόρος τουρισμός» και «οικοτουρισμός» και τη δυνατότητα προσαρμογής αυτών των εννοιών στις τοπικές συνθήκες.

Αειφόρος τουρισμός και υγροτοπικές περιοχές (ΙΙ)

Το πακέτο εργασίας χρησιμοποιεί τα εξής:

• Ερωτηματολόγια για τουρίστες.

• Συνεντεύξεις με άτομα που εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα με τον τουρισμό στην περιοχή.

• Ομάδες εστίασης με διάφορες κοινωνικές ομάδες.

• Συμμετοχική παρατήρηση.

Συμπεράσματα έργου IMEW

• Τα συμπεράσματα της έρευνας θα χρησιμοποιηθούν για τη διαμόρφωση πολιτικών διαχείρισης του υγροτόπου της Κερκίνης και του τουρισμού σε αυτόν.

• Η διαπολιτισμική ανάλυση των αποτελεσμάτων και από τους τέσσερις υγροτόπους θα βοηθήσει στη σύνταξη κατευθυντήριων γραμμών για πολιτικές διαχείρισης των υγροτόπων και του τουρισμού σε αυτούς, που να μπορούν να εφαρμοστούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο.