ΤΙΤΛΟΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ	Ίδρυση Ανώτατης Σχολής Γεωτεχνικής Κατεύθυνσης
ΟΝΟΜΑ ΕΙΣΗΓΗΤΗ	Τοπτσής Χρήστος
ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΕΙΣΗΓΗΤΗ	Γεωπόνος Α.Π.Θ., Τμήμα Μελετών, Αναπτυξιακή Εταιρεία Σερρών

Εισαγωγή

Στα πλαίσια πρωτοβουλίας της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Σερρών με σκοπό την δημιουργία – ίδρυση Σχολής ανώτατης εκπαίδευσης στο Νομό Σερρών, ανατέθηκε στην αναπτυξιακή εταιρεία η εκπόνηση μελέτης σκοπιμότητας για την ίδρυση Σχολής Ανώτατης Εκπαίδευσης Γεωτεχνικής Κατεύθυνσης στο Νομό μας και ειδικότερα στο Δήμο Σερρών.

Έγινε έτσι δυνατή μία πρώτη διερεύνηση των δυνατοτήτων ίδρυσης μιας τέτοιας σχολής, λαμβάνοντας υπ’ όψιν:

1. την παρεχόμενη ανώτατη τριτοβάθμια εκπαίδευση που παρέχεται σε γνωστικά αντικείμενα που αφορούν τον ευρύτερο γεωργικό τομέα

2. τις σύγχρονες απαιτήσεις εκπαίδευσης στο τομέα της Γεωργικής Εκπαίδευσης

3. τις υφιστάμενες υποδομές της πόλης και του Νομού γενικότερα, που θα μπορούσαν να στεγάσουν και να εξυπηρετήσουν γενικότερα τις ανάγκες ενός τέτοιου τμήματος.

Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα

Καταγράφοντας τα θετικά και τα αρνητικά του Νομού και της πόλης μας για ένα τέτοιο εγχείρημα ενδεικτικά στα πλεονεκτήματα θα πρέπει να αναφέρουμε τα εξής:

1. Παράδοση στον Γεωργικό Τομέα και ύπαρξη πληθώρας αξιόλογων φυσικών πόρων

Ο νομός Σερρών αποτελεί κατά παράδοση έναν γεωργικό νομό που έχει ταυτίσει την ύπαρξη και την πορεία του στο χρόνο με την γεωργική δραστηριότητα, παράλληλα η ύπαρξη πληθώρας αξιόλογων φυσικών πόρων καθώς και το γεγονός πως αντιμετωπίζει όλες τις νέες προκλήσεις των διεθνών κοινωνικοοινομικών εξελίξεων στο τομέα της γεωργίας καθιστούν το νομό Σερρών εργαστήρι εξελίξεων στον γεωργικό τομέα.

2. Η ύπαρξη επαρκών υποδομών και υπηρεσιών στη πόλη των Σερρών

Η πόλη των Σερρών χαρακτηρίζεται ως ένα σύγχρονο Αστικό Κέντρο και οι υπάρχουσες υποδομές και υπηρεσίες που προσφέρονται στην πόλη μας χαρακτηρίζονται επαρκής και ικανές να φιλοξενήσουν και να εξυπηρετήσουν παράλληλα τις ποικίλες ανάγκες ενός Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος.

3. Την συναίνεση και η ενεργοποίηση πολιτικών και κοινωνικών φορέων της πόλης και του Νομού

Η συναίνεση και η ενεργοποίηση οικονομικών, κοινωνικών και πολιτισμικών φορέων της πόλης και η δημιουργία - ύπαρξη μηχανισμών και προϋποθέσεων προς ίδρυση τμήματος ΑΕΙ.

4. Το σχετικά υψηλό μορφωτικό επίπεδο των κατοίκων της πόλης, η ιστορική και πολιτιστική παράδοση της πόλης στις τέχνες και τα γράμματα και η γεωστρατηγική θέση του νομού.

Στα θετικά επίσης καταγράφονται το σχετικά υψηλό μορφωτικό επίπεδο των κατοίκων της πόλης που τους καταστεί ικανούς να αφομοιώνουν και να συμμετέχουν σε νέες ιδέες και δραστηριότητες μαζί με την ιστορική και πολιτιστική παράδοση της πόλης στις τέχνες και τα γράμματα καθώς επίσης και την γεωστρατηγική θέση του νομού καθώς εξαιτίας της ένα τέτοιο εκπαιδευτικό ίδρυμα θα μπορούσε να αποτελέσει δίαυλο επικοινωνίας με αντίστοιχα ιδρύματα άλλων χωρών της ανατολικής Ευρώπης που είναι υπό ένταξη στην ΕΕ ή έχουν πρόσφατα ενταχθεί.

Στα αρνητικά ενός τέτοιου εγχειρήματος καταγράφονται:

1. Η ύπαρξη πληθώρας σχολών και τμημάτων πανεπιστημιακού επιπέδου γεωπονικής και συναφούς κατεύθυνσης στο σύνολο της επικράτειας.

Στα αρνητικά ενός τέτοιου εγχειρήματος σίγουρα θα πρέπει να καταγραφεί η ύπαρξη πληθώρας σχολών και τμημάτων πανεπιστημιακού επιπέδου που προσφέρουν εκπαίδευση γεωπονικής και συναφών κατευθύνσεων και γενικότερα τα γνωστικά τους αντικείμενα αφορούν τον ευρύτερο γεωργικό τομέα Συγκεκριμένα τέτοιου είδους Πανεπιστήμια, σχολές και τμήματα εντοπίζονται στις πόλεις Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Βόλο, Αγρίνιο, Ορεστιάδα, και Μυτιλήνη

2. Ο συγκεντρωτισμός της γειτνιάζουσας μητροπολιτικής πόλης, Θεσσαλονίκης.

Επιπλέον της πληθώρας τέτοιων σχολών και τμημάτων η πόλη μας γειτνιάζει με την μητροπολιτική πόλη της Θεσσαλονίκης η οποία φιλοξενεί αντίστοιχο εκπαιδευτικό ίδρυμα και παράλληλα φυσιολογικό είναι να διεκδικεί την μερίδα του λέοντος από την προσοχή και την εύνοια της πολιτείας και σε θέματα παιδείας. Παράλληλα όμως ως θετική συνέπεια αυτής της γειτνίασης θα πρέπει να διακρίνουμε και την ευκαιρίας της ανάπτυξη και ολοκλήρωση ενός πυκνού πανεπιστημιακού δικτύου στο βορειοελλαδικό χώρο, εδραιώνοντας έτσι τον υπέρτοπικο και ηγετικό του ρόλο του ΑΠΘ και την προσφορά του στην ανάπτυξη.

3. Η απόφασης της ίδρυσης μιας σχολής Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης από την βούληση της κεντρικής πολιτικής εξουσίας.

Η απόφαση δημιουργίας μιας Πανεπιστημιακής Σχολής Ανωτάτου Επιπέδου λαμβάνεται σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο καθώς ο σχεδιασμός για την επέκταση της Τριτοβάθμιας Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης στην Ελληνική Περιφέρεια με την ίδρυση νέων Σχολών και Τμημάτων σε διάφορες πόλεις τις Επικράτειας αποτελεί αρμοδιότητα και αποκλειστικότητα του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων.

Αναπτυξιακός ρόλος

Όσον αφορά τον αναπτυξιακό ρόλο ενός τέτοιου εγχειρήματος και τα οφέλη τα οποία προκύπτουν για την πόλη και τον νομό θα πρέπει να πούμε πως κάποια από αυτά είναι άμεσα και προφανή και κάποια λιγότερα ευδιάκριτα αλλά εξίσου σημαντικά:

1. Οικονομικά θετικά αποτελέσματα

v Αύξηση πωλήσεων – εμπορευματικότητας

Η λειτουργία μιας ανώτατης εκπαιδευτικής σχολής αποτελεί σίγουρα ένα πόλο συσπείρωσης κοινωνικοοικονομικής και δημογραφικής ανάπτυξης, πέραν αυτού όμως τα οικονομικά οφέλη μπορεί να αφορούν τη διατήρηση ή ενίσχυση της τοπικής ενεργούς ζήτησης η οποία οφείλεται στη παραμονή στο τομέα και στη περιοχή, αγροτικών εκμεταλλεύσεων / επιχειρήσεων οι οποίες θα υποστηρίζονται από τη γνώση και την τεχνογνωσία αυτής της σχολής και δεν θα αναγκάζονται να αποχωρήσουν από τον τομέα λόγω αδυναμίας προσαρμογής στον ανταγωνισμό.

v Βελτίωση επιχειρηματικού κλίματος (συγκράτηση – επέκταση συγγενών επιχειρήσεων)

Η ανάπτυξη και η δημιουργία νέων επιχειρήσεων πλην των οικονομικών κινήτρων επηρεάζεται και από το επίπεδο του γενικότερου επιχειρηματικού κλίματος μιας περιοχής. Παράγοντες όπως η εισαγωγή τεχνογνωσίας και η υποστήριξη του παραγωγικού συστήματος με νέες τεχνολογίες, η συμμετοχή στην παραγωγική και εμπορική δραστηριότητα εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού και η αναβάθμιση των δεξιοτήτων του υπάρχοντος (στοιχεία τα οποία ενισχύονται από τη λειτουργία τμήματος ΑΕΙ) συμβάλλουν θετικά στη δημιουργία ευνοïκών προϋποθέσεων για την εφαρμογή της σύγχρονης στρατηγικής εγκατάστασης και λειτουργίας των επιχειρήσεων.

v Αναδιάρθρωση παραγωγής καλλιεργειών

Η πιλοτική καλλιέργεια νέων / διαφοροποιημένων προϊόντων (π.χ στο αγρόκτημα του ιδρύματος) και η εφαρμογή νέων τεχνικών / τεχνολογιών στη παραγωγική διαδικασία μπορεί να αποτελέσει παραγωγικό πρότυπο για ένα τμήμα του τοπικού παραγωγικού δυναμικού. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται μερικώς και σταδιακά η αποσυμφόρηση καλλιεργητικών κλάδων οι οποίοι χαρακτηρίζονται από χαμηλή ανταγωνιστικότητα και υψηλή εξάρτηση από επιδοτήσεις, καθώς όπως είναι γνωστό η γεωργική παραγωγή του νομού είναι κυρίως προσανατολισμένη προς λίγες καλλιέργειες όπως τα σιτηρά, το καλαμπόκι και το βαμβάκι, για τις οποίες η συμβολή των επιδοτήσεων στα ακαθάριστα έσοδα είναι από σημαντική έως καταλυτική

v Μείωση κόστους πρωτογενούς παραγωγής

Η ανάπτυξη και διάχυση υψηλού επιπέδου γνώσης και τεχνογνωσίας στην διαδικασία της αγροτικής παραγωγής, είναι δυνατό να περιορίσει το κόστος οργάνωσης – παραγωγής των παραγωγών και των αγροτικών επιχειρήσεων.

2. Κοινωνικά

v Ενίσχυση της απασχόλησης

Η λειτουργία ενός ανώτατου επενδυτικού τμήματος είναι βέβαιο ότι θα συμβάλλει θετικά στην ενίσχυση της απασχόλησης. Η συνολική θετική επίδραση στην απασχόληση αναλύεται ως εξής :

· Το ανθρώπινο δυναμικό που απασχολείται στο ίδιο το τμήμα

· Οι θέσεις απασχόλησης κατά τη διάρκεια υλοποίησης της επένδυσης

· Οι θέσεις απασχόλησης που δημιουργούνται από τις επιπλέον επενδύσεις λόγω βελτιωμένου επιχειρηματικού κλίματος

v Αποτροπή μετατόπισης ανθρωπίνων πόρων – συγκράτησης δημογραφικής συνοχής

Η λειτουργία ενός ανωτάτου εκπαιδευτικού τμήματος αποτελεί πόλο συσπείρωσης κοινωνικοοικονομικής και δημογραφικής ανάπτυξης. Τα οφέλη από τη συμβολή του στη δημογραφική συνοχή είναι προφανή στα πλαίσια μιας ευρύτερης περιφερειακής – εθνικής αναπτυξιακής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας.

3. Πολιτιστικά

v Βελτίωση της εκπαιδευτικής κουλτούρας

v Ενίσχυση διακρατικών εμπορικών – πολιτιστικών σχέσεων

v Ενίσχυση κοινωνικών - πολιτιστικών δραστηριοτήτων.

4. Περιβαλλοντικά

v Ορθολογικότερη αξιοποίηση φυσικών υδατικών και εδαφικών πόρων

v Μείωση της επιβάρυνσης από χημικά - φυτοφάρμακα

Η πρόταση

Η πρόταση της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης αφορά την δημιουργία Σχολής με τίτλο «Αγροτική Ανάπτυξη και εφαρμογή της πληροφορικής επιστήμης στη γεωργία» η οποία θα διαθέτει δυο τμήματα αυτά της γεωργικής μηχανικής και της αγροτικής οικονομίας, θα είναι ικανή να φιλοξενήσει τουλάχιστον 60 σπουδαστές σε κάθε έτος της πενταετούς φοίτησης και το συνολικό κόστος ενός τέτοιου εγχειρήματος ανέρχεται σε 4.148.000€.

Πρόκειται για μία σχολή η οποία δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο τομέα της πληροφορικής επιστήμης και τις εφαρμογές αυτής στη γεωργία, θα αποβλέπει στην ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών αιχμής στην άσκηση της γεωπονίας και στη διασύνδεση πολύ διαφορετικών επιστημών και τεχνολογιών, ώστε να συμβάλει στη δημιουργία της κατάλληλης υποδομής στη γεωργία, στην αξιοποίηση των φυσικών πόρων και στην προστασία του περιβάλλοντος,

Ενώ στη κατεύθυνση της αγροτικής οικονομίας τα γνωστικά αντικείμενα θα καλύπτουν όλους του τομείς οικονομικού, επιχειρηματικού και κοινωνικού ενδιαφέροντος του αγροτικού χώρου δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), την Αγροτική Ανάπτυξη, την Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση και γενικότερα τους Θεσμούς και Πολιτικές που αφορούν την Γεωργία και το Περιβάλλον.

Καθιστώντας έτσι τη Σχολή αυτή μοναδική στην παροχή γνώσεων και τη δημιουργία ικανοτήτων σε φοιτητές, στους τομείς της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης και τις τεχνικές και κοινωνικές διαδικασίες ανάπτυξης του αγροτικού χώρου

Τεκμηρίωση της πρότασης

Η απόδειξη και η τεκμηρίωση της αναγκαιότητας δημιουργίας μιας τέτοιας σχολής αποτελεί ίσως το σημαντικότερο στοιχείο αναφοράς της πρότασης της Νομαρχιακής αυτοδιοίκησης Σερρών και η αναγκαιότητα αυτή προκύπτει από:

1. Επιταγές - εξελίξεις AGENDA 2000 στο τομέα της Γεωργίας. Νέες κατευθύνσεις, της βιώσιμης ανάπτυξης (ανταγωνιστικότητας), της ποιότητας, της περιβαλλοντικής προστασίας και της προστασίας της υγείας των καταναλωτών.

Οι κατακλυσμιαίες πολιτικές και θεσμικές αλλαγές στο τομέα της γεωργίας προερχόμενες από την αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, την διεύρυνση της ΕΕ και τις συνεχείς διαπραγματεύσεις με το Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου προς μία συνεχώς αυξανόμενη ολοκλήρωση της παγκόσμιας οικονομίας. Οι αλλαγές αυτές έχουν ως αποτέλεσμα την περιβαλλοντική διάσταση της άσκησης της γεωργίας και της προστασίας της υγείας των καταναλωτών, τον προσανατολισμό της αγροτικής παραγωγής από όρους «ποσότητας» προς όρους «ποιότητας», την μείωση των επιδοτήσεων και του προστατευτισμού των αγροτικών προϊόντων κ.α. δημιουργώντας νέες γνωστικές ανάγκες που σχετίζονται την εφαρμογή αντιρρυπαντικών πρακτικών φιλικών προς το περιβάλλον, νέων μορφών οργάνωσης της παραγωγής για τον απόλυτο έλεγχο της συμμετοχής των συντελεστών στην παραγωγική διαδικασία, διασφάλισης προδιαγραφών ποιότητας των αγροτικών προϊόντων. ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών ΙSO, HACCP κ.α.

2. Επιμέρους γνωστικά αντικείμενα τα οποία προσφέρονται μεμονωμένα σε διάφορα ελληνικά ΑΕΙ, εν τούτοις δεν συνδυάζονται με τρόπο ώστε να αποτελούν ένα αυτόνομο, ευέλικτο και ενιαίο πρόγραμμα σπουδών που να δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις περιοχές αυτές.

Στα εκπαιδευτικά ιδρύματα που παρέχουν εκπαίδευση στον ευρύτερο γεωργικό τομέα και τους κύκλους σπουδών αυτών, ενώ υπάρχει πληρότητα στην παροχή γνώσης σε όλα αυτά τα γνωστικά αντικείμενα που αφορούν την εφαρμογή της σύγχρονης τεχνολογίας και την ενσωμάτωσή της στον γεωργικό τομέα εντούτοις δεν προσφέρονται σε ένα ενιαίο ευέλικτο πρόγραμμα σπουδών με ιδιαίτερη έμφαση στις εφαρμογές της πληροφορικής επιστήμης, αλλά αποσπασματικά. Συμπερασματικά προκύπτει η απουσία ενός εκπαιδευτικού ιδρύματος με ξεκάθαρο προσανατολισμό προς την παροχή ενός ολοκληρωμένου προγράμματος σπουδών που θα αφορά την πλήρη κάλυψη των αναγκών της ενσωμάτωσης της σύγχρονης τεχνολογίας και της πληροφορικής επιστήμης στην υπηρεσία του αγροτικού τομέα.

3. Θεματικό πεδίο της παρεχόμενης εκπαίδευσης της προτεινόμενης Σχολής

Το Θεματικό πεδίο που αναφέρεται σε περιοχές εξειδίκευσης, ελκυστικές για την αγορά εργασίας στην αιχμή των εξελίξεων της σύγχρονης επιστήμης και τεχνολογίας καθιστώντας έτσι τους αποφοίτους ικανούς να ανταποκριθούν στις μεγάλες απαιτήσεις της αγορά εργασίας σε εξειδικευμένες υπηρεσίες διαχωρίζοντάς τους από αποφοίτους άλλων τμημάτων γεωπονικής και συναφών κατευθύνσεων

Συμπεράσματα

Πρέπει να επισημανθεί πως αν και η πόλη των Σερρών (μιλώντας πάντοτε για πανεπιστημιακές σχολές ανωτάτου επιπέδου και όχι για σχολές ανώτατης τεχνολογικής εκπαίδευσης) δεν συμπεριλαμβάνεται προς το παρόν στο σχεδιασμό του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων για την επέκταση της Τριτοβάθμιας Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης στην Ελληνική Περιφέρεια με την ίδρυση νέων Σχολών και Τμημάτων αυτό δεν θα πρέπει να μας απογοητεύει και πολύ περισσότερο να μας αποτρέπει από μία τέτοια προσπάθεια διεκδίκησης. Συμπερασματικά μπορεί κανείς να πει πως:

1^ο Υπάρχει υψηλός βαθμός κοινωνικής και πολιτικής συναίνεσης για τη λειτουργία ενός σύγχρονου τμήματος ανώτατης εκπαίδευσης γεωτεχνικής κατεύθυνσης.

2^ο Τα αναμενόμενα οφέλη από τη δημιουργία ενός παρόμοιου εκπαιδευτικού τμήματος στην περιοχή είναι σημαντικά και δεν έχουν μόνο οικονομική διάσταση αλλά σημαντικό κοινωνικό – περιβαλλοντικό και πολιτιστικό χαρακτήρα.

3ο Παρά το ότι το κόστος υλοποίησης ενός τέτοιου έργου είναι σημαντικό (περίπου 4.148.000€), ωστόσο η συμβολή ενός τέτοιου εγχειρήματος σε μια ευρύτερη προσπάθεια περιφερειακής ανάπτυξης και δημογραφικής συνοχής σε μια παραμεθόρια περιοχή με ιδιαίτερη εθνική σημασία, αντισταθμίζει και υπερκαλύπτει το επενδυτικό κόστος.